Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

UZASADNIENIE

Decyzją z 30 listopada 2021r. znak (...) - (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił M. P. (1) prawa do odsetek od wypłaconych świadczeń z ubezpieczenia chorobowego: zasiłku chorobowego za okres 27 października 2019r. – 29 grudnia 2019r., zasiłku macierzyńskiego za okres 30 grudnia 2019r. – 27 grudnia 2020 oraz zasiłku opiekuńczego za okresy 29 marca 2021r. – 9 kwietnia 2021r. i 12 kwietnia 2021r. – 18 kwietnia 2021r. Organ rentowy wskazał, że po wyroku zmieniającym jego decyzje o odmowie zasiłku chorobowego i macierzyńskiego, wydanym przez Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie wszystkie świadczenia wypłacono bez zbędnej zwłoki. Nadto powołał się na art. 31zd ustawy z dnia 22 listopada 2021r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...) 19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych przewidujący brak obowiązku wypłaty odsetek w sytuacji, gdy przekroczony przez organ termin wypłaty świadczeń przypadał w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

M. P. (1) wniosła odwołanie od tej decyzji domagając się przyznania odsetek w związku z wypłaceniem jej świadczeń z ubezpieczenia chorobowego po ustawowym terminie. Wskazała, że wyłączenie jej przez organ z ubezpieczeń społecznych, a następnie odmówienie świadczeń, uznane później za błędne w postępowaniach sądowych, spowodowało po jej stronie straty zdrowotne i finansowe.

Ostatecznie ubezpieczona dochodziła odsetek od świadczeń należnych za dany miesiąc kalendarzowy od pierwszego dnia kolejnego miesiąca, w każdym wypadku do 25 sierpnia 2021r. (k. 16)

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od przeciwniczki procesowej na jego rzecz kosztów procesu wskazując, poza argumentacją powołaną w decyzji, iż dopiero zeznania świadków złożone w postępowaniu sądowym o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym pozwoliły na potwierdzenie istnienia tytułu ubezpieczeń.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

M. P. (1), nosząca wówczas nazwisko W. (w dalszej części uzasadnienia sąd będzie posługiwał się aktualnym nazwiskiem ubezpieczonej także w odniesieniu do okresu sprzed zamążpójścia), została zgłoszona przez prowadzącą indywidualną działalność pozarolniczą A. P. do ubezpieczeń społecznych najpierw od 15 października 2018r. jako osoba wykonująca umowę zlecenia, a następnie, od 1 listopada 2018r. jako pracownica. Dokumenty zgłoszeniowe wpłynęły do organu odpowiednio 15 października 2018r. i 14 listopada 2018r.

W dokumentacji rozliczeniowej ubezpieczonej wskazano następujące podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne:

- za październik 2018r. 356, 20 zł,

- za listopad 2018 r. i grudzień 2018 r. 1050 zł,

- za styczeń 2019r. 1125zł,

- za luty 2019 r., marzec 2019 r., kwiecień 2019 r., maj 2019 r., czerwiec 2019r., lipiec 2019 r. 1268, 42 zł,

- za sierpień 2019 r. 3159, 54 zł,

Wzrost podstawy wymiaru składek w sierpniu 2019r. nastąpił wraz z ujawnieniem w dokumentacji rozliczeniowej zmiany wymiaru czasu pracy ubezpieczonej. Wcześnie wymiar ten wskazany był jako 1/2, natomiast za sierpień i wrzesień 2019r. najpierw jako 1, a po korektach dokonanych w listopadzie 2019r. jako 3/4.

Niesporne, a nadto i zgłoszenia i wyrejestrowania z ubezpieczeń – k. 4 – 6 pliku akt kontroli ZUS, dane o podstawach wymiaru składek – k. 7 – 8 pliku akt kontroli ZUS, raporty imienne – k. 10 - 13 akt kontroli ZUS

Od 24 września 2019r. M. P. (1) była nieprzerwanie niezdolna do pracy w związku z ciążą.

Niesporne, nadto zaświadczenia (...) k. 44 – 46 akt zasiłkowych, zaświadczenie płatnika składek – k. 2- 6 akt zasiłkowych

W okresie orzeczonej niezdolności - 30 grudnia 2019r. ubezpieczona urodziła dziecko - córkę A..

Niesporne, nadto odpis skrócony aktu urodzenia – k. 20 akt zasiłkowych

4 listopada 2019r. M. P. (1), za pośrednictwem płatnika składek wystąpiła z wnioskiem o zasiłek chorobowy za okres 27 października 2019r. – 18 listopada 2019r. składając niezbędne do uzyskania świadczenia dokumenty.

Niesporne, nadto zaświadczenie płatnika składek – k. 2- 6 akt zasiłkowych, zaświadczenia (...) k. 46 akt zasiłkowych

2 stycznia 2020r. analogiczny wniosek wraz z dokumentami niezbędnymi do przyznania świadczenia został złożony w odniesieniu do okresu 19 listopada 2019r. – 3 stycznia 2020r.

Niesporne, nadto zaświadczenie płatnika składek – k. 9 - 13 akt zasiłkowych, zaświadczenia (...) k. 44, 45 akt zasiłkowych

Następnie zaś ubezpieczona wystąpiła o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres 30 grudnia 2019r. – 27 grudnia 2020r. składając dokumenty niezbędne dla rozpoznania wniosku.

Niesporne, nadto zaświadczenie płatnika składek – k. 23 - 27 akt zasiłkowych, wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego – k. 22 akt zasiłkowych, oświadczenie ojca dziecka o tym, że nie zamierza korzystać z urlopu – k. 21 akt zasiłkowych, odpis skrócony aktu urodzenia k. 23 akt zasiłkowych

Pismem z 25 listopada 2019r. wydział zasiłków ZUS , do którego wpłynął pierwszy wniosek o zasiłek chorobowy, wystąpił do właściwej dla ustalania biegu ubezpieczeń komórki ZUS o zbadanie okoliczności związanych z ubezpieczeniem M. W. u A. P. wskazując, że zachodzi podejrzenie celowej zmiany etatu w zamiarze uzyskania wyższego zasiłku chorobowego. Zaznaczył, że wnosi o zajęcie stanowiska w kwestii zasadności zmiany etatu i wysokości wynagrodzenia zatrudnionej.

Niesporne, nadto informacja o wniosku – k. 8 akt zasiłkowych, wniosek - k. 1 akt kontroli ZUS

Pismem z 21 listopada 2019r. (...) Oddział w S. poinformował ubezpieczoną o podjęciu czynności wyjaśniających w celu ustalenia wysokości składki na ubezpieczenie społeczne od listopada 2018r. do sierpnia 2019r.

Niesporne, nadto pismo z 21 listopada 2019r. – k. 7 akt zasiłkowych

Pismem z 26 listopada 2019r. o wszczęciu postępowania wyjaśniającego w sprawie ustalenia zasadności zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego oraz podstawy wymiaru składek M. P. (1) zawiadomiono płatniczkę składek (wskazując nieprawidłowo jej imię) wzywając ją jednocześnie do nadesłania dotyczących ubezpieczonej umów o pracę lub cywilno-prawnych, zakresu obowiązków, zaświadczenia o zdolności do pracy na zajmowanym stanowisku, zaświadczenia o odbyciu szkolenia BHP, ewidencji czasu pracy, list płac, kwestionariusza osobowego, zaświadczeń o ukończeniu kursów zawodowych, świadectwa ukończenia szkoły, dyplomu ukończenia studiów, poprzednich świadectw pracy, dowodów na wykonywanie pracy w postaci podpisanych umów, rachunków, faktur, pism, projektów, rozliczeń, delegacji służbowych, pełnomocnictwa do podpisywania dokumentów zakładowych, a także PIT – 11 i PIT – 40. Nadto organ zażądał dokumentów potwierdzając sytuację finansową zatrudniającej oraz umów i zakresów obowiązków innych zatrudnionych na tym samym co ubezpieczona stanowisku oraz wypełnienia formularza dotyczącego zatrudnienia M. P. (1).

Niesporne, nadto pismo organu – k. 18 – 19 akt kontroli ZUS

Pismem z tej samej daty organ wezwał także M. P. (1) do nadesłania umów o pracę lub cywilno-prawnych łączących ją z płatniczką składek, zakresu obowiązków, dokumentów potwierdzających wykształcenie i kwalifikacje, potwierdzeń przelewów, będącej w jej posiadaniu dokumentacji dotyczącej płatniczki, wreszcie dokumentacji dotyczącej niezdolności do pracy. Wysłał jej także do wypełnienia formularz dotyczący zatrudnienia.

Niesporne, nadto pismo – k. 20 akt kontroli ZUS

16 grudnia 2019r. do organu wpłynął wypełniony przez ubezpieczoną formularz, w którym M. P. (1) wskazała, że: o zatrudnieniu dowiedziała się od koleżanki, odbyła rozmowę kwalifikacyjną, nie jest spokrewniona ani spowinowacona z płatniczką składek, podjęła zatrudnienie chcąc poszerzyć wiedzę i umiejętności w zakresie konstrukcji odzieży, obowiązki wykonuje na podstawie umowy o pracę zawartej 31 stycznia 2019r., która sporządziła i przy której podpisywaniu była M. P. (2), jest zatrudniona na 3/4 etatu po warunkowej zwiększoną ilością pracy zmianie wymiaru czasu pracy w sierpniu 2019r., pracuje jako konstruktor odzieży przy ulicy (...) w S., podpisuje codziennie listę obecności, ukończyła Technikum Odzieżowe z tytułem technika technologii odzieży, na zajmowanym przez nią stanowisku niezbędna jest znajomość programu komputerowego do konstrukcji, posiada pisemny zakres obowiązków, do najważniejszych jej obowiązków należą: konstrukcja odzieży w specjalnym programie komputerowym, stopniowanie, obsługa plotera, przeprowadzanie rozmów z klientami, przyjmowanie zleceń, zarabia 18 zł netto na godzinę, a zmiana wynagrodzenia spowodowana była zwiększoną ilością godzin pracy i większą ilością zleceń, wynagrodzenie otrzymuje do 10 dnia kolejnego miesiąca przelewem, podpisywała dokumenty w czasie zatrudnienia, pracę wykonuje pod nadzorem M. P. (2), a fakt zatrudnienia mogą potwierdzić poza wymienioną A. G. (1), E. Z., B. G., których adresów zamieszkania nie zna. Nadto ubezpieczona wskazała, że o niezdolności do pracy poinformowała płatniczkę 21 września 2019r., a na jej miejsce na czas niezdolności do pracy nie została zatrudniona inna osoba.

M. P. (1) przesłała jednocześnie organowi kartę przebiegu ciąży, akt małżeństwa, umowę o pracę z 2013r. wiążącą ją z innym podmiotem, umowę zlecenia z A. P. z 12 października 2018r. na okres 15 – 31 października 2018r. dotyczącą wykonywania zadań konstruktora odzieży, umowę o pracę z A. P. na okres próbny 1 listopada 2018r. – 31 stycznia 2019r. na stanowisku konstruktora odzieży w wymiarze czasu pracy 1/2 etatu za wynagrodzeniem 1050 zł, umowę o pracę z A. P. z 31 stycznia 2019r. na czas określony 1 lutego 2019r. – 31 stycznia 2020r. w wymiarze czasu pracy ½ etatu za wynagrodzeniem 1268, 42 zł, aneks do tej ostatniej umowy z 31 lipca 2019r. zmieniający wymiar etatu na 3/4, a wynagrodzenie na 18 zł netto za godzinę, potwierdzenia przelewów wynagrodzenia za styczeń – październik 2019r., zakres obowiązków, świadectwo dojrzałości technikum.

Niesporne, nadto oświadczenie – k. 21 – 23 akt kontroli ZUS, dokumenty nadesłane wraz z oświadczeniem – k. 24 – 46 akt kontroli ZUS

17 grudnia 2019r. do organu wpłynęło oświadczenie M. P. (2), złożone w imieniu płatniczki składek, w którym to oświadczeniu wskazano, że: ubezpieczona uzyskała od koleżanki wiedzę o ogłoszeniu o pracę zamieszczonym na portalu internetowym, pracownica jest zatrudniona od 15 października 2018r., nie była kierowana na badania lekarskie celem uzyskania zaświadczenia o zdolności do pracy, była 5 listopada 2018r. przeszkolona w zakresie BHP, wykonuje aktualnie obowiązki na podstawie umowy o pracę, była wcześniej zarejestrowana w PUP i sama powiadomiła ten urząd o podjęciu zatrudnienia, pracuje na 3/4 etatu po aneksie zmieniającym umowę w tym zakresie z 1/2 etatu wraz ze zmianą stawki wynagrodzenia, pracuje w godzinach 8 – 14 w S. przy ul. (...), a do pracy prawdopodobnie dojeżdża samochodem (pracodawca nie prowadzi rejestrów środków komunikacji pracowników), podpisuje listę obecności, posiada odpowiednie kwalifikacje i umiejętności do wykonywania pracy konstruktora odzieży, zakres obowiązków i wysokość wynagrodzenia potwierdzają załączone dokumenty, zmiana wysokości wynagrodzenia podyktowana była zmianą godzin oraz poprawą wydajności pracy, wynagrodzenie jest wypłacane przelewem do 10 dnia miesiąca, pracownica podpisywała dokumenty w okresie zatrudnienia, pracę wykonuje pod nadzorem M. P. (2), a fakt jej zatrudnienia mogą potwierdzić pracownicy płatniczki i firm współpracujących, których dane nie podlegają publikacji zgodnie z (...), jeszcze nie została zatrudniona inna osoba w miejsce ubezpieczonej, jako przyczynę niezdolności do pracy M. P. (1) wskazała ciążę.

Do oświadczenia dołączono takie same jak nadesłane przez M. P. (1) wiążące strony umowę zlecenia i umowy o pracę wraz z aneksem do drugiej z nich, kartę szkolenia BHP, zakres obowiązków ubezpieczonej, oświadczenie ubezpieczonej o zapoznaniu się z regulaminem pracy, dotyczący ubezpieczonej PIT -11 za 2018r., przelewy wynagrodzeń za cały okres zatrudnienia pracowniczego, listy płac M. P. (1), dokumenty finansowe płatniczki składek.

Niesporne, nadto oświadczenie – k. 48 – 49 akt kontroli ZUS, dokumenty nadesłane wraz z oświadczeniem – k. 50 - 77 akt kontroli ZUS

Pismami z 2 stycznia 2020r. organ rentowy zwrócił się do A. G. (1), D. W. (księgowej płatniczki), A. P. i M. P. (2), aby na załączonym druku opowiedziały na pytania dotyczące zatrudnienia M. P. (1).

Dowód: pisma – k. 78 – 81 akt kontroli ZUS

13 stycznia 2020r. wpłynęło do (...) Oddziału w S. w odpowiedzi na to zobowiązanie oświadczenie A. G. (1), w którym ta wskazała, że: potwierdza wykonywanie przez M. P. (1) pracy na rzecz płatniczki składek, ubezpieczona pracowała od stycznia 2019r. na stanowisku konstruktora, do jej obowiązków należała konstrukcja szablonów odzieżowych, wykonywała pracę w siedzibie płatnika w godzinach 8 – 14. Nadto składająca oświadczenie wskazała, że nie jest spokrewniona ani spowinowacona z ubezpieczoną i płatniczką składek, sama pracuje jako szwaczka, zajmuje się odszywaniem pierwowzorów i szyciem małych produkcji, a pracę wykonuje w godzinach 6 – 13.00 w siedzibie płatnika.

A. G. (1) przedstawiła też swoją umowę o pracę z lipca 2019r. w wymiarze etatu za wynagrodzeniem 12 zł netto za godzinę.

Dowód: pismo do A. G. (1) – k. 78 akt kontroli, odpowiedź na to pismo – k. 85 akt kontroli ZUS, umowa o pracę – k. 86 akt kontroli ZUS

13 stycznia 2020r. wpłynęło do organu oświadczenie M. P. (2), w którym ta wskazała, że: potwierdza wykonywanie przez M. P. (1) pracy na rzecz płatniczki składek, ubezpieczona pracowała od stycznia 2019r. na stanowisku konstruktora szablonów odzieżowych, do jej obowiązków należały konstrukcja szablonów odzieżowych i rozmowy z klientami, wykonywała pracę w siedzibie płatniczki od poniedziałku do piątku w godzinach 8 – 14. Nadto składająca oświadczenie wskazała, że nie jest spokrewniona z ubezpieczoną, a pozostaje siostrą płatniczki składek, sama pracuje jako konstruktor odzieży, zajmuje się konstrukcją szablonów, stopniowaniem, przygotowywaniem modeli do produkcji, kontaktem z klientami, pisaniem e-maili, a pracę wykonuje w godzinach 7-15 w siedzibie płatnika.

M. P. (2) przedstawiła także swoją umowę o pracę w wymiarze pełnego etatu za wynagrodzeniem 2100 zł miesięcznie zawartą w październiku 2018r.

Dowód: pismo do M. P. (2) – k. 81 akt kontroli ZUS, oświadczenie – k. 87 akt kontroli ZUS, umowa – k. 88 akt kontroli ZUS

10 stycznia 2020r. wpłynęło do organu oświadczenie D. W., w którym ta wskazała, że: jej biuro współpracuje z płatniczką składek od początku 2014r. i przygotowuje m.in. umowy o pracę i listy płac oraz przekazuje płatniczce informacje o wysokości składek zawsze w takim terminie, by ta mogła dokonać zapłaty bez opóźnień. Składająca oświadczenie wskazała, że ubezpieczona świadczy u płatniczki składek pracę na podstawie umowy o pracę od 1 listopada 2018r., a wcześniej od 15 października 2018r. wykonywała na rzecz płatniczki umowę zlecenia. Umowa o pracę zawarta była na okres próbny, a potem na czas określony i aneksowana od 1 sierpnia 2019r. co do wynagrodzenia – w stawce godzinowej oraz co do wymiaru etatu. Akta osobowe ubezpieczonej były u płatniczki, a do biura rachunkowego trafiła tylko kopia umowy. D. W. wskazała, że sprawdzając wstecz dokumenty, stwierdziła błąd w wymiarze etatu i starała się we wszystkich dokumentach rozliczeniowych błąd ten skorygować. Błędy takie zdarzają się czasem z uwagi na częste zmiany osobowe w firmie i częste zmiany warunków zatrudnienia.

Dowód: zobowiązanie do D. W. – k. 79 akt kontroli ZUS, oświadczenie – k. 89 akt kontroli ZUS,

Pismami z 15 stycznia 2020r. organ rentowy zawiadomił M. P. (1) i A. P. o zakończeniu postepowania administracyjnego w sprawie ustalenia zasadności zgłoszenia tej pierwszej do ubezpieczeń społecznych oraz podstawy wymiaru składek wyznaczając im termin 3 dni od doręczenia pisma na wypowiedzenie się w sprawie zebranych dowodów i materiałów.

Dowód: pismo organu – k. 91, 92 akt kontroli

21 stycznia 2020r. do organu wpłynęło oświadczenie płatniczki składek zawierające odpowiedzi na wcześniejsze zobowiązanie organu. W oświadczeniu tym A. P. wskazała, że informacje co do rozliczeń z pracownikami przekazuje do 10 dnia miesiąca osobiście lub za pośrednictwem poczty, umowy o pracę przygotowuje biuro rachunkowe i są one przechowywane w aktach osobowych, listy płac są przygotowywane przez biuro rachunkowe, o błędach w dokumentacji rachunkowej powódki dowiedziała się telefonicznie już po korekcie, korekty dokonano na podstawie umowy o pracę.

Dowód: zobowiązanie – k. 80 akt kontroli ZUS, oświadczenie – k. 93 akt kontroli ZUS

Decyzją z 24 stycznia 2020r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. stwierdził, iż M. P. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu jako pracownik u A. P. w okresie 15 października 2018r. – 30 października 2018r. i od 1 listopada 2018r.

Jak wskazał organ, zebrany materiał dowodowy przemawiał za uznaniem, że podpisując kolejne umowy ubezpieczona i płatniczka składek nie zamierzały osiągnąć wynikających z nich skutków, a jedynie dążyły do umożliwienia uzyskania przez M. P. (1) świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Organ wskazał, że:

- nie zostały przedłożone dokumenty potwierdzające realizację przez ubezpieczoną obowiązków konstruktora odzieży (np. rejestry zleceń, szablony),

- świadkowie, którzy potwierdzali zatrudnienie wymienionej, podawali inną datę początkową podjęcia przez nią pracy (o dwa i pół miesiąca późniejszą) od wynikającej z umów,

- wątpliwości budzi podjęcie pracy na część etatu w mieście oddalonym o 40 km,

Niesporne, a nadto decyzja (...) – k. 14 - 16 akt zasiłkowych

Decyzję w dacie jej wydania skierowano do wydziału zasiłków, który zainicjował postępowanie wyjaśniające.

Dowód: pismo z 24 stycznia 2020r. – nienumerowana karta w aktach kontroli ZUS

Konsekwencją wydania tej decyzji było odmówienie ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego za okres 24 września 2019r. – 3 stycznia 2020r. oraz prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres 30 grudnia 2019r. – 27 grudnia 2020r. Kwestie te organ rozstrzygnął decyzjami z 30 stycznia 2020r. znak (...) - (...) i z 13 marca 2020r. znak (...) - (...) – k. 28 akt zasiłkowych.

Niesporne, nadto decyzje organu: z 30 stycznia 2020r. – k. 17 akt zasiłkowych, z 11 marca 2020r. – k. 28 akt zasiłkowych

Jeszcze przed wydaniem decyzji w przedmiocie zasiłku macierzyńskiego, 11 marca 2020r. Inspektorat ZUS w P. zwrócił się do Wydziału Zasiłków Oddziału w S. o informację w jakiej wysokości M. W. miałaby wypłacane świadczenia z ubezpieczenia chorobowego przy wskazywanej przez płatniczkę składek podstawie. Odpowiedź został udzielona pocztą elektroniczną 13 marca 2020r. – k. 19

Niesporne, nadto pismo z 11 marca 2020r. – k. 18 akt zasiłkowych

M. P. (1) zakwestionowała prawidłowość decyzji o niepodleganiu ubezpieczeniom społecznym oraz o odmowie zasiłku macierzyńskiego wnosząc od nich odwołania.

Niesporne, nadto odwołania – k. 3 – 4 akt IX U 253/20 tutejszego sądu, k. 3-4 akt VI U 500/20 Sądu Okręgowego w Szczecinie

W odwołaniu od decyzji wyłączającej ją z ubezpieczeń M. P. (1) wniosła o przesłuchanie świadków – przedstawicieli firm, z którymi współpracowała. Do odwołania dotyczyła też korespondencję mailową z 2019r. pomiędzy nią, a tymi osobami.

Odwołanie wpłynęło do organu rentowego 20 marca 2020r.

Dowód: odwołanie k. 3-4 akt VI U 500/20 Sądu Okręgowego w Szczecinie, korespondencja e-mail – k. 6 – 21 tych akt

Postępowanie zainicjowane odwołaniem ubezpieczonej od decyzji o jej niepodleganiu ubezpieczeniom społecznym toczyło się przed Sądem Okręgowym w Szczecinie pod sygn. akt VI U 500/20. W jego toku powódka zawnioskowała dodatkowo o przesłuchanie A. G. (1) i M. P. (2) oraz przedłożyła oświadczenia kontrahentów płatniczki składek potwierdzające fakt jej współpracy z tymi osobami, a także korespondencję sms z kontrahentami płatniczki i świadectwa pracy z poprzednich miejsc zatrudnienia. W postępowaniu sądowym poza ubezpieczoną i płatniczką składek zostali przesłuchani świadkowie A. G. (2), M. P. (2), B. G. i A. G. (1).

Wyrokiem z 17 września 2020r. Sąd Okręgowy w Szczecinie zmienił decyzję organu ustalając, iż M. P. (1) podlega jako pracownik u płatnika składek A. P. obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 15 października 2018r. do 30 października 2018r. na podstawie umowy zlecenia oraz od 1 listopada 2018r. na podstawie umowy o pracę. Ustalenia warunkujące wskazane rozstrzygnięcie sąd oparł na dokumentacji w aktach organu, dokumentacji złożonej w toku postępowania sądowego, a także przeprowadzonych dowodach ze źródeł osobowych.

Zdaniem Sądu Okręgowego materiał dowodowy (zarówno zgromadzony w toku postępowania przed organem, jak i w toku procesu) potwierdził stanowisko odwołującej się, że łączące ją z płatniczką składek umowy nie zostały zawarte dla pozoru, a były w rzeczywistości wykonywane. Sąd wskazał, że powołane w decyzji wątpliwości organu wynikające z podanej w pisemnych oświadczeniach A. G. (1) i M. P. (2) daty rozpoczęcia przez ubezpieczoną pracy (od 1 stycznia 2019r. a nie od października 2018r.) są niezrozumiałe, trudno bowiem oczekiwać, by świadkowie pamiętali dokładną datę przyjęcia innej osoby do pracy, zwłaszcza składając oświadczenia ponad rok później. Poza tym zdaniem sądu oświadczenia tej treści wskazywały, że świadkowie nie przygotowali się do odpowiedzi na pytania organu podając to, co pamiętali, spontanicznie. Sąd podkreślił, iż organ, skupiając się na wskazanej dacie rozpoczęcia pracy, pominął to, że świadkowie pracę ubezpieczonej na rzecz płatniczki składek potwierdzili. Zauważył nadto, iż faktyczna współpraca M. P. (1) i A. P. rozpoczęła się na długo przed terminem ostatniej miesiączki ubezpieczonej, a do momentu zwolnienia lekarskiego ubezpieczona pracowała nieomal rok. Wreszcie sąd wskazał, że organowi umknęło odpowiadające zatrudnieniu wykształcenie ubezpieczonej, choć faktycznie posiadał on w tym zakresie tylko część dokumentacji.

Wyrok, niezaskarżony przez żadną ze stron, uprawomocnił się 24 października 2020r. Akta organu zostały mu zwrócone 13 listopada 2020r.

Dowód: dokumentacja w aktach VI U 500/20 Sądu Okręgowego w Szczecinie: pismo procesowe ubezpieczonej – k. 42 – 44, – k. 2-5, oświadczenia – k. 52 – 54, protokoły rozprawy – k. 121 – 122, 166 – 168, korespondencja sms – k. 131, dokumentacja pracownicza k. 132 – 148, 51 – 56a, wyrok z 17 września 2020 r. – k. 169 z uzasadnieniem – k. 177-18, zarządzenie o prawomocności – k. 190

W sprawie dotyczącej prawidłowości decyzji zasiłkowej nie było prowadzone analogiczne postępowanie dowodowe. Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie, przed którym toczyła się sprawa, zawiesił bowiem postępowanie postanowieniem z 25 maja 2020r. do czasu prawomocnego zakończenia sprawy dotyczącej podlegania przez M. P. (1) ubezpieczeniom społecznym.

Niesporne, nadto postanowienie z 25 maja 2020r. sygn. akt IX U 253/20 – k. 44 akt IX U 253/20 tutejszego sądu

W związku z prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie sygn. akt VI U 500/20 tutejszy sąd podjął 11 stycznia 2021r. postępowanie w sprawie zasiłku macierzyńskiego zobowiązując jednocześnie pełnomocnika organu do wskazania w terminie 7 dni aktualnego stanowiska w sprawie pod rygorem przyjęcia, że pomimo zmiany decyzji o podleganiu ubezpieczeniom społecznym, wnosi jak dotychczas..

Doręczone pełnomocnikowi organu 13 stycznia 2021r. zobowiązanie pozostało bez odpowiedzi.

Ostatecznie wyrokiem z 24 czerwca 2021r. sygn. akt IX U 253/10 wydanym na posiedzeniu niejawnym sąd zmienił decyzję organu z 11 marca 2020r. przyznając M. P. (1) prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres 30 grudnia 2019r. – 27 grudnia 2020r. Wyrok ten doręczono pełnomocnikowi organu 29 czerwca 2021r. Sporządzone na wniosek organu uzasadnienie orzeczenia zostało doręczone pełn. organu 5 lipca 2021r.

Wyrok uprawomocnił się 20 lipca 2021r.

Akta zasiłkowe zwrócono organowi 10 sierpnia 2022r.

Niesporne, a nadto dokumenty w aktach IX U 253/20 tutejszego sądu: postanowienie z 11 stycznia 2021r. – k. 66, zarządzenia z 11 stycznia 2020r. – k. 67, zpo – k. 70, 84, 93, 96, wyrok z 24 czerwca 2021r. – k. 80, uzasadnienie – k. 86 – 89, wniosek – k. 85, zarządzenie o prawomocności – k. 94 tych akt

2 kwietnia 2021r. i 20 kwietnia 2021r. M. P. (1) wystąpiła o zasiłek opiekuńczy odpowiednio na okresy 29 marca 2021r. – 9 kwietnia 2021r. i 12 – 18 kwietnia 2021r. przedkładając niezbędne do uzyskania świadczenia dokumenty.

Postępowanie w sprawie zasiłku opiekuńczego zostało przez organ zawieszone postanowieniem z 2 lipca 2021r. do czasu zakończenia postępowania sądowego zainicjowanego odwołaniem ubezpieczonej od decyzji z 30 stycznia 2020r.

Niesporne, nadto postanowienie o zawieszeniu – k. 31 akt zasiłkowych, zaświadczenia płatnika składek – k. 34 – 37 akt zasiłkowych, k. 40 – 43 akt zasiłkowych, oświadczenia ubezpieczonej na potrzeby zasiłku – k. 33, 39 , informacja o złożeniu pisma – k. 32, 38 akt zasiłkowych

Wypłata ubezpieczonej zasiłków: chorobowego za okres 27 października 2019r. – 29 grudnia 2019r., macierzyńskiego za okres 30 grudnia 2019r. -27 grudnia 2010r. i opiekuńczego za okresy: 29 marca 2021r. – 9 kwietnia 2021r. oraz 12-18 kwietnia 2021r. nastąpiła 25 sierpnia 2021r.

Niesporne, nadto karta zasiłkowa – k. 25

Sąd zważył, co następuje.

Odwołanie okazało się w znacznej mierze uzasadnione.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie, ustalony przez sąd w oparciu o zgromadzone dokumenty, niekwestionowane przez strony i nie budzące wątpliwości co do swej autentyczności i rzetelności, leżał poza sporem.

Spornym na tle dokonanych ustaleń pozostawało prawo odwołującej się do odsetek od wypłaconych jej przez organ świadczeń z ubezpieczenia chorobowego.

Zgodnie z art. 85 ust 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (na dzień zaskarżonej decyzji t.j. Dz.U. 2020.266 ze zm.) zwanej dalej ustawą systemową, jeżeli ZUS – w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych – nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. Przez nieustalenie prawa do świadczenia, o jakim mowa w przytoczonym przepisie, należy rozumieć zarówno niewydanie w terminie decyzji w przedmiocie prawa do świadczenia, jak i wydanie decyzji odmawiającej świadczenia mimo spełnienia przez ubezpieczonego warunków do jego uzyskania (por. wyrok Sądu Najwyższego z 9 marca 2001r. II UKN 402/00 OSNP 2002/20/501).

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy, rozpoznając wnioski M. P. (1), odmówił jej prawa do zasiłków chorobowego i macierzyńskiego i zawiesił postępowanie w sprawie zasiłku opiekuńczego. Decyzje odmowne okazały się błędne, co w przypadku zasiłku macierzyńskiego potwierdził tutejszy sąd wyrokiem wydanym w sprawie IX U 253/20 i co ostatecznie przyjął organ dokonując wypłaty wszystkich świadczeń, o które ubezpieczona wystąpiła. Także zawieszenie postępowania było nieprawidłowe, jako że decyzja o niepodleganiu M. P. (1) ubezpieczeniom społecznym została wcześniej prawomocnie zmieniona.

Zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (na dzień decyzji t.j. Dz.U. 2021.1133), zwanej dalej ustawą zasiłkową, wypłata przez ZUS zasiłków z ubezpieczenia chorobowego następuje na bieżąco po stwierdzeniu uprawnień nie później jednak niż 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłku.

Odmawiając ubezpieczonej zasiłku chorobowego i macierzyńskiego, a potem zawieszając postępowanie o zasiłek opiekuńczy, organ dysponował dokumentami niezbędnymi do przyznania świadczeń. Należy zatem uznać, iż nie ustalił w terminie prawa M. P. (1) do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, co uzasadnia żądanie odsetek. Od wypłaty odsetek organ mógłby w tej sytuacji zwolnić się jedynie przez wykazanie, że przeszkodą do wypłaty świadczeń były okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności.

Przez takie okoliczności rozumieć należy okoliczności od organu niezależne. Niewystarczające jest tu stwierdzenie braku winy organu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2004r. II UK 485/03 OSNP 2005/10/147. ) Takie przyczyny odmowy prawa do świadczenia jak błędna ocena stanu faktycznego czy niewłaściwa interpretacja przepisów prawa stanowią przyczyny leżące po stronie organu i uzasadniające żądanie odsetek. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 25 stycznia 2005r. I UK 159/04 (...) wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa.

Przyczynami niezależnymi od organu rentowego są takie okoliczności, które rodzą konieczność wydania decyzji odmawiającej prawa do świadczenia (czy określającej świadczenie w wysokości niższej niż żądana przez ubezpieczonego) lub przemawiają za wydaniem takiej decyzji. Do pierwszych należy przykładowo nieprzedłożenie protokołu powypadkowego przez osobę ubiegającą się o świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego (w takiej sytuacji zgodnie bowiem z art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych /t.j. Dz.U. 2022.2189 / organ rentowy zobligowany jest do wydania decyzji odmawiającej świadczenia), do drugich złożenie przez dochodzącego świadczeń sprzecznych lub niekompletnych dokumentów budzących uzasadnione wątpliwości co do przesłanek prawa do świadczenia. Zawsze zatem, gdy organ rentowy zobowiązany jest przepisami prawa do wydania decyzji odmawiającej prawa do świadczenia (lub ustalającej określoną jego wysokość) w związku z niezłożeniem przez stronę wymaganych dowodów albo gdy przepisy nie wskazują na konieczność wydania takiej decyzji, ale jest ona uzasadniona przy uwzględnieniu materiału dowodowego, którym dysponuje organ, brak jest podstaw do przyznania odsetek w razie zmiany niekorzystnej decyzji w toku postępowania zainicjowanego odwołaniem ubezpieczonego.

W tej sprawie wypłata świadczeń nie była związana z przedłożeniem przez stronę nowych dowodów, a nastąpiła wskutek wyroku tutejszego sądu przyznającego ubezpieczonej zasiłek macierzyński oraz w związku z dokonaną przez Sąd Okręgowy w Szczecinie zmianą decyzji w przedmiocie podlegania M. P. (1) ubezpieczeniom społecznym sygn. akt VI U 500/20.

Odmowne decyzje organu warunkowało wyłącznie uprzednie wyłącznie M. P. (1) z ubezpieczeń społecznych. Stwierdzając po stronie występującej o zasiłki brak statusu ubezpieczonej organ nie miał podstaw do wypłaty jej świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Te bowiem co do zasady przysługują osobom objętym wskazanym rodzajem ubezpieczenia.

Decyzja wyłączająca z ubezpieczeń społecznych pochodziła jednak od tego samego organu, dlatego też prawo ubezpieczonej do odsetek od świadczeń z ubezpieczenia chorobowego uzależnione było od oceny, czy organ miał podstawy do wydania tej właśnie decyzji.

Zgodnie z art. 83 ust. 1 ustawy systemowej ZUS wydaje decyzje m.in. w sprawach zgłaszania do ubezpieczeń i przebiegu ubezpieczeń. W sprawach budzących wątpliwości organ ma nie tylko prawo, ale i obowiązek przeprowadzić postępowanie wyjaśniające, a jeśli wynik postępowania za tym przemawia wyłączyć daną osobę z ubezpieczeń. Podkreślenia wymaga, iż wysokość wypłacanych danemu ubezpieczonemu świadczeń z ubezpieczeń społecznych nie pozostaje ograniczona do wysokości składek przez niego uiszczonych ani nawet podstaw ich wymiaru w okresie ubezpieczenia, okres wypłaty może zaś być dłuższy od okresu ubezpieczenia. Świadczenia wypłacane są ze środków zgromadzonych od wszystkich ubezpieczonych i organ musi czuwać nad prawidłowością ich przyznawania.

W ocenie sądu samo wszczęcie postępowania wyjaśniającego przez organ było uzasadnione. Wątpliwości bowiem wzbudzać mogła zmiana wysokości wynagrodzenia zaistniała na krótko przed powstaniem niezdolności ubezpieczonej do pracy, zwłaszcza, że wzrost wynagrodzenia był dwuipółkrotny, podczas gdy wymiar czasu pracy wzrósł z 1/2 jedynie do 3/4 etatu. Zmiana ta, jednak w ocenie sądu, stawiała pod znakiem zapytania rzetelność danych co do podstawy wymiaru składek, nie zaś samo istnienia tytułu ubezpieczenia. Tak zresztą widział to i wydział ZUS wnioskujący o kontrolę, co jednoznacznie wynika z treści przytoczonego w stanie faktycznym jego wniosku. W ramach kontroli organ nie skupił się jednak na rzetelności danych przekazywanych przez płatnika w zakresie podstawy wymiaru składek (która to rzetelność mogła budzić dwojakiego rodzaju wątpliwości, jako że wysoce prawdopodobnym było nie tyle nawet fikcyjne podwyższenie podstawy, ile raczej to, że pozostawała ona do lipca 2019r. zaniżona w stosunku do rzeczywistej w celu zmniejszenia obciążeń publicznoprawnych i zmodyfikowana dopiero w związku ze zbliżającymi się narodzinami dziecka ubezpieczonej i zakładanym przejściem tej ostatniej na zasiłek macierzyński), a na istnieniu tytułu ubezpieczenia.

W ocenie sądu kontrola organu nie dawała podstaw do wyłączenia M. P. (1) z ubezpieczeń społecznych. Taki sam pogląd wyraził Sąd Okręgowy w Szczecinie zmieniając rozstrzygniecie ZUS. Wprawdzie sąd ustalił podleganie wnoszącej odwołanie ubezpieczeniom społecznym na podstawie także dodatkowych dowodów, które przeprowadził w postępowaniu, jednak wyraźnie odniósł się do materiału, którym dysponował organ uznając, że nie dawał on podstaw do zakwestionowania tytułu ubezpieczenia. Wynika to jednoznacznie z uzasadnienia orzeczenia – części przytoczonej w ustaleniach faktycznych.

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę w pełni zgadza się z tą oceną uznając stanowisko organu o wyłączeniu M. P. (1) z ubezpieczeń za dowolne. Pytania kierowane do osób mogących potwierdzić lub nie zatrudnienie ubezpieczonej (w tym jej samej i płatniczki) były szablonowe i zbyt ogólne, a ewentualne wątpliwości, które powstały po odebraniu oświadczeń od wymienionych, nie zostały wyjaśnione, a zinterpretowane na niekorzyść M. P. (1) z całkowitym pominięciem okresu ubezpieczenia dłuższego niż stan ciąży, potwierdzeń otrzymywania przez ubezpieczoną wynagrodzenia, zbieżności wykształcenia z wykonywaną pracą i tego, że wszystkie osoby, które złożyły oświadczenia, potwierdziły zatrudnienie ubezpieczonej. Na etapie wydania decyzji wyłączającej organ nie miał dostatecznych podstaw do kwestionowania istnienia tytułu ubezpieczenia. Gdyby nawet uznać inaczej, to dokumentacja przedłożona do odwołania od tej decyzji powinna skutkować weryfikacją decyzji bez przekazywania odwołania do sądu.

Przemawia to za uznaniem, iż stwierdzenie niepodlegania ubezpieczeniom, a w konsekwencji odmowa zasiłku chorobowego i macierzyńskiego nie były warunkowane okolicznościami, za które organ nie ponosi odpowiedzialności.

Tym samym ubezpieczonej należą się odsetki od wypłaconych z opóźnieniem świadczeń.

Kwestię odsetek reguluje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lutego 1999r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustalaniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (Dz.U.1999.12.104)

Zgodnie z § 2 ust. 1 tego rozporządzenia odsetki wypłaca się za okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenie prawa do świadczeń lub ich wypłaty, przewidzianego w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń - do dnia wypłaty świadczeń, z uwzględnieniem ust. 2-5. W myśl natomiast § 2 ust. 2 rozporządzenia okres opóźnienia w ustaleniu prawa do świadczeń i ich wypłacie, dla których przepisy określające zasady ich przyznawania i wypłacania przewidują termin na wydanie decyzji, liczy się od dnia następującego po upływie terminu na wydanie decyzji.

Jak już wskazano, ustawa zasiłkowa przewiduje, że organ wypłaca zasiłki na bieżąco po stwierdzeniu uprawnień, ale nie później niż 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień. Ustawa, o jakiej mowa, nie określa terminu na wydanie decyzji i w praktyce organ decyzji przyznających zasiłki nie wydaje poprzestając na wpłacie świadczeń (wydawane są wyłącznie decyzji odmowne albo w sprawach spornych – np. co do wysokości podstawy wymiaru).

Tym samym w przypadku ubezpieczonej przy założeniu, że dokumenty składane z wnioskami o świadczenia były wystarczające, wypłata zasiłku chorobowego i opiekuńczego oraz macierzyńskiego za pierwszy miesiąc kalendarzowy urlopu macierzyńskiego powinna nastąpić nie później niż po 30 dniach od złożenia wniosków o te świadczenia, a zasiłku macierzyńskiego za kolejne miesiące kalendarzowe urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego najpóźniej z końcem każdego z tych miesięcy (na bieżąco, jako że uprawnienie podlegało ocenie przy rozpoznaniu wniosku za pierwszy miesiąc). Dokumenty składane wraz z wnioskami o zasiłek chorobowy i macierzyński nie były jednak wystarczające do stwierdzenia uprawnień. Jak już bowiem wskazano, zasadne pozostawały wątpliwości organu w zakresie podstawy wymiaru składek, a tym samym wszczęcie postępowania kontrolnego (ostatecznie prowadzonego wadliwie i prowadzącego do błędnych ustaleń). Postępowanie to zakończyło wydanie 24 stycznia 2020r. nieprawidłowej decyzji wyłączającej M. P. (1) z ubezpieczeń. Na ten dzień organ zatem dysponował wszystkimi niezbędnymi dokumentami do ustalenia uprawnień do świadczeń i od tej daty należy liczyć trzydziestodniowy termin wskazany w art. 64 ust. 1 ustawy zasiłkowej na wypłatę zasiłku chorobowego i zasiłku macierzyńskiego za grudzień 2019r. i styczeń 2020r. Za kolejne miesiące kalendarzowe zasiłek macierzyński winien być wypłacany najpóźniej w ostatnim dniu każdego miesiąca, zatem odsetki należą się M. P. (1) od 1 dnia kolejnego miesiąca kalendarzowego od świadczenia należnego za miesiąc poprzedni.

W odniesieniu do zasiłku macierzyńskiego nie znajduje zastosowania art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (na dzień decyzji t.j. Dz.U.2021.291), zgodnie z którym w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Jak już bowiem wynika z wcześniejszych rozważań, organ odpowiedzialność, o jakiej mowa, ponosi.

W przypadku zasiłku opiekuńczego do weryfikacji uprawnień ubezpieczonej doszło 2 lipca 2021r., gdy organ wydał postanowienie o zawieszeniu postępowania i od tej daty winien być liczony trzydziestodniowy termin na wypłatę świadczeń, po którego upływie należne są odsetki.

Data końcowa odsetek odpowiada dacie wypłaty wszystkich świadczeń.

Organ dysponował wprawdzie dokumentacją niezbędną do wypłaty zasiłku opiekuńczego jeszcze przed 2 lipca 2021r., jednak przyznaniu odsetek za okres wcześniejszy niż od 1 sierpnia 2021r. sprzeciwia się powołany przez organ (w odniesieniu do odsetek od każdego z zasiłków) art. 31 zd ustawy z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...) 19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (na dzień decyzji t.j.Dz.U. 2020. 132.). Przepis ten został wprowadzony 31 marca 2020r. ustawą o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...) 19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U.2020.568). Zgodnie z przepisem, o jakim mowa, jeżeli termin wydania decyzji lub wypłaty świadczeń przez ZUS przypada w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii albo w okresie 30 dni następujących po ich odwołaniu, w razie przekroczenia tego terminu ZUS nie jest zobowiązanych do wypłaty odsetek ustawowych za opóźnienie określonych przepisami prawa cywilnego.

Stan zagrożenia epidemicznego obowiązywał w Polsce w okresach: 14-19 marca 2020r. i 16 maja 2022r. – 30 czerwca 2023r., a stan epidemii w okresie 20 marca 2020r. – 15 maja 2022r. (rozporządzenia Ministra Zdrowia: z 13 marca 2020r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego /Dz.U.2020.433/, z 20 marca 2020r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego /Dz.U. 2020.490/, z 20 marca 2020r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii /Dz.U. 2020.491/, z 12 maja 2022r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii /Dz.U. 2022.1027/, z 12 maja 2022r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego /Dz.U.2022.1028/, z 14 czerwca 2023r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego /Dz.U.2023.1118/) Termin wypłaty należnych ubezpieczonej świadczeń za okres do końca lutego 2020r. (zasiłku chorobowego i częściowo zasiłku macierzyńskiego) przypadał przed wprowadzeniem stanu zagrożenia epidemicznego, zatem wskazana regulacja nie może znaleźć tu zastosowania i wyłączać po stronie organu obowiązku wypłaty odsetek.

W przypadku zasiłku macierzyńskiego za kolejne miesiące kalendarzowe od marca 2020r. terminy wypłaty świadczeń przypadały w stanie epidemii, jednak i w tym wypadku regulacja, o jakiej mowa, nie znajdzie zastosowania.

Art. 31 zd ustawy z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...) 19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych powinien być wykładany z uwzględnieniem wykładni celowościowej regulacji. Zwolnienie organu od obowiązku wypłaty odsetek powiązane było ze wzrostem liczby spraw rozpoznawanych przez ZUS w okresie zagrożenia epidemicznego i epidemii, wzrostem warunkowanym i zwiększeniem liczby wniosków o istniejące wcześniej świadczenia i wprowadzeniem nowych, czasowych świadczeń wypłacanych przez organ rentowy. Wzrost spraw oraz ograniczenia, jakie pociągnęły za sobą stan zagrożenia epidemicznego i epidemii, rzutowały na wydłużenie terminu rozpoznania wniosków o świadczenia z przyczyn od organu rentowego niezależnych. Dotyczyło to w szczególności pierwszych kilku miesięcy od wprowadzenia w marcu 2020r. stanu zagrożenia epidemicznego w związku z (...)2.

Zwolnienie organu od odsetek zatem winno mieć miejsce, gdy organ nie wydał decyzji lub, gdy nie mając obowiązku jej wydania, nie wypłacił terminowo świadczenia, ale tylko wówczas, jeśli było to spowodowane niezweryfikowaniem w ustawowym terminie złożonego wniosku, przy czym i tak okres opóźnienia nie powinien być nadmierny i nieuzasadniony sytuacją epidemiczną. Regulacja nie może dotyczyć przypadków, gdy organ uprawnienie do danego świadczenia ocenił przed wprowadzeniem po raz pierwszy stanu zagrożenia epidemicznego, a po wprowadzeniu tego stanu miał wyłącznie (bez dodatkowych czynności) kontynuować wypłatę świadczenia. Sytuacja taka możliwa była w przypadku świadczeń przyznawanych na okresy kilku- , kilkunastomiesięczne czy kilkuletnie (świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek macierzyński, renty, emerytury). Trudno uznać, by obciążenie organu zwiększoną ilością obowiązków uzasadniało zaprzestanie na dowolny okres wypłaty bieżących środków utrzymania całej rzeszy ubezpieczonych. Pamiętać należy, iż łącznie stan zagrożenia epidemicznego i epidemii trwał ponad 3 lata. Nie sposób uznać, by organ przez taki okres mógł nie wypłacać świadczeń bez żadnej rekompensaty na rzecz uprawnionych. Wskazana regulacja, rozumiana więc jako wyłączającą prawo do odsetek także od świadczeń okresowych, do których uprawnienia zweryfikowano przez 14 marca 2020r. oraz jako wyłączająca to prawo niezależnie od okresu opóźnienia (od tego, czy był on uzasadniony okolicznościami), pozostawałaby niezgodna z art. 2 i art. 67 Konstytucji.

Art. 31 zd ustawy z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...) 19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych stanowi, zdaniem sądu, podstawę do odmowy odsetek w przypadku świadczeń, do których prawo winno być ustalone (zweryfikowane w drodze decyzji lub wypłaty) w okresie stanu zagrożenia epidemicznego albo epidemii, ale tylko za okres uzasadnionego opóźnienia (t.j. za okres, w którym organ w związku ze zwiększeniem zadań nie miał możliwości rozpoznania wniosku). Okres taki jest trudny do ustalenia, nie powinien jednak przekraczać kilku miesięcy. Organ rentowy weryfikował przesłanki do zasiłku opiekuńczego w lipcu 2021r. t.j. po 3 i niespełna 4 miesiącach od wniosku ubezpieczonej. Opóźnienie trudno więc uznać za nadmierne. Tym samym organ nie ma obowiązku zapłaty odsetek za okres wcześniejszy niż 30 dni od daty weryfikacji uprawnień.

Mając na uwadze wszystko powyższe sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w sposób wskazany w wyroku, a w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie w pozostałym zakresie jako nieuzasadnione.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

M. Ż.