Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

UZASADNIENIE

Powodowie P. Z. i A. Z. domagali się zasądzenia od pozwanej Przedsiębiorstwa Budownictwa (...) spółki akcyjnej z siedzibą w S. kwoty 38.745 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 25 grudnia 2023 roku i kosztami postępowania. W uzasadnieniu wskazali, że Gmina S. realizowała zadanie inwestycyjne pn. „przebudowa ul. (...) oraz budowa II odcinka ul. (...) z budową sieci kanalizacji sanitarnej i wodociągowej”. Prace realizowane były przez pozwaną. Pozwana bez tytułu prawnego korzystała – przejeżdżała ciężkim sprzętem – z wewnętrznej drogi powodów, prowadząc do zniszczenia jej nawierzchni. Powodowie wystawili więc fakturę za korzystanie z ich drogi i wezwali pozwaną do zapłaty za bezumowne korzystanie drogi oraz do jej naprawy. Roszczenie oparli o treść art. 429 k.c. oraz przepisach dotyczących bezumownego korzystania, a kwota świadczenia została obliczona na podstawie Uchwały Rady Miejskiej w S. i stawki za korzystanie z 1m ² pasa drogowego.

Postanowieniem z dnia 26 stycznia 2024 roku Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim stwierdził swoją niewłaściwość i przekazał sprawę do Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie.

W dniu 9 kwietnia 2024 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

Pozwana wniosła sprzeciw wskazując, że powodowie nie wykazali dochodzonego roszczenia. Przyznała, że korzystała z drogi powodów w zakresie przejazdu na potrzeby realizacji inwestycji, ale korzystanie to opierało się na zgodzie wyrażonej przez powodów w piśmie z dnia 11 sierpnia 2023 roku. Zaprzeczyła aby uszkodziła powierzchnię drogi, tym bardziej, że była to nawierzchnia z trylinki z lat siedemdziesiątych, w stanie wymagającym remontu na długo przed korzystaniem przez drogę z pozwanej. Mimo tego pozwana zaoferowała powodom wykonanie dywanika asfaltowego w ramach rekompensaty za korzystanie z drogi, ale powodowie tej propozycji nie przyjęli. Zakwestionowała też wysokość roszczenia tak z uwagi na nieproporcjonalność stawki (zajęcie pasa drogowego ma charakter stały), jak i z uwagi na fakt, e droga powodów nie była drogą publiczną, a tego dotyczy wykorzystana przez powodów stawka.

W dalszym piśmie procesowym powodowie podtrzymali swoje dotychczasowe stanowisko w całości, a także zaprzeczyli, aby propozycja wykonania dywanika asfaltowego miała charakter oferty ograniczonej czasowo, z której powodowie zrezygnowali.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Gmina S. realizowała zadanie inwestycyjne pn. „przebudowa ul. (...) oraz budowa II odcinka ul. (...) z budową sieci kanalizacji sanitarnej i wodociągowej”. Prace związane z tą inwestycją prowadzone były przez pozwaną Przedsiębiorstwo Budownictwa (...) spółkę akcyjnej z siedzibą w S..

Bezsporne, nadto dowód:

- zeznania przedstawiciela pozwanej J. Z. k. 153.

Pozwana posiada kilka ciągników siodłowych, ciągników rolniczych, betoniarki, koparki gąsienicowe i kołowe i inne ciężkie pojazdy. Pojazdom tym poruszanie się po terenie, poza utwardzonymi drogami nie sprawiało trudności.

Dowód:

- wykaz środków trwałych pozwanej k. 90 – 99,

- zeznania przedstawiciela pozwanej J. Z. k. 153.

Celem zorganizowania objazdu przebudowywanej drogi gminnej, przedstawiciel Gminy S. zorganizował spotkanie z powodami w celu uzyskania ich zgody na korzystanie z należącej do nich drogi wewnętrznej położonej na działce nr (...) w obrębie (...) S.. Na spotkaniu powodowie wyrazili taką zgodę – na okres 2 tygodni.

Dowód:

- pismo gminy z dnia 23 października 2023 roku k. 19,

- wydruk księgi wieczystej k. 25 – 34,

- pismo powodów z dnia 11 sierpnia 2023 roku k. 69,

- zeznania świadka D. E. k. 138,

- zeznania powoda P. Z. k. 152,

- zeznania przedstawiciela pozwanej J. Z. k. 153.

W związku z uzyskaną zgodą, po drodze wewnętrznej powodów poruszały się pojazdy należące do wielu różnych podmiotów.

Dowód:

- zapisy video k. 12,

- zeznania świadka D. P. k. 151,

- zeznania powoda P. Z. k. 152.

W piśmie z dnia 11 sierpnia 2023 roku powodowie zwrócili się do Burmistrza S. i wskazali, że na prośbę Urzędu Miasta w S. użyczyli pozwanej oraz innym mieszkańcom swoją drogą wewnętrzną na okres remontu. Dodali, że droga, którą przejeżdżają auta oraz samochody ciężarowe została w znacznym stopniu uszkodzona. Z tego względu zwrócili się z prośbą o przywrócenie drogi do stanu pierwotnego – wylanie cienkiej warstwy asfaltu.

Dowód:

- pismo powodów k. 69.

Gmina przekazała pozwanej informację o prośbie powodów, a pozwana wskazała Gminie, że ma możliwości wyłożenia dywanika asfaltowego na drodze wewnętrznej powodów.

Dowód:

- zeznania świadka D. E. k. 138,

- zeznania przedstawiciela pozwanej J. Z. k. 153.

W dniu 2 października 2023 roku powodowie wystawili pozwanej fakturę pro forma nr (...) na kwotę 38.745 zł brutto z tytułu udostepnienia drogi wewnętrznej w okresie od 28 lipca do 31 sierpnia 2023 roku. Termin płatności faktury określony został na 0 dni.

Dowód:

- faktura pro forma k. 15.

Powodowie wyliczyli ich należność na podstawie uchwały rady miejskiej w S. nr XXI/190/20 w sprawie stawek opłaty za zajęcie pasa drogowego dróg gminnych. Powodowie wykorzystali stawkę za zajecie pobocza w kwocie 6 zł/1m ².

Dowód:

- uchwala k. 14.

W piśmie z dnia 23 października 2023 roku Gmina S. wskazała powodom, że ponownie odsyła im fakturę VAT nr (...) dotyczącą opłaty za udostępnienie drogi wewnętrznej położonej na działce nr (...) w obrębie (...) S. celem zorganizowania objazdu drogi gminnej nr (...)- ul. (...). Wskazała, że wszelkie należności z tego tytułu powinny być kierowane do pozwanej, która prowadziła roboty budowlane i to jej został przekazany teren budowy, a zatem to ona odpowiadała za jego zagospodarowanie i zaplecze.

Dowód:

- pismo gminy k. 19.

Pismem z dnia 24 listopada 2023 roku powodowie wezwali pozwana do zapłaty kwoty wskazanej w fakturze nr (...) w terminie do dnia 24 grudnia 2023 roku. Wskazała, że pozwana bez zezwolenia korzystała z drogi powodów prowadząc do jej uszkodzenia.

Dowód:

- wezwanie k. 16 – 17.

W piśmie z dnia 14 grudnia 2023 roku Gmina S. wskazała, że nie ponosi odpowiedzialności za koszty naprawy nawierzchni ani za zajęcie działki nr (...). Wyjaśniła, że wszelkie prace prowadziła pozwana i to do niej należy kierować ewentualne roszczenia, ponieważ to ona odpowiada prawnie za przekazany jej i teren budowy.

Dowód:

- pismo gminy k. 18.

W piśmie z dnia 18 grudnia 2023 roku pozwana wskazała, że roszczenie powodów jest bezpodstawne, przez co nie zostanie zaspokojone. Wyjaśniła, że nie dokonała bezprawnego zajęcia działki (...), nie przyczyniła się do zniszczenia nawierzchni, a mimo tego w ramach dobrej współpracy zaoferowała położenie dywanika asfaltowego, lecz wobec braku ostatecznej decyzji ze strony powodów oferta ta wygasła.

Dowód:

- pismo pozwanej k. 20.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się niezasadne.

W rozpoznawanej sprawie powodowie dochodzili wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwaną – w okresie od 28 lipca do 31 sierpnia 2023 roku – z drogi wewnętrznej powodów. Podstawę prawną roszczenia stanowił art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 2 k.c. Zgodnie z przywołanym przepisem obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenia i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego. Nadmienione obowiązki reguluje zaś przywołany art. 224 § 2 k.c., zgodnie z którym od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Przepis art. 225 k.c. znajduje zastosowanie wyłącznie w sytuacji bezumownego samoistnego posiadania rzeczy, a więc reguluje przesłanki i sposób rozliczenia między stronami, gdy nie właściciel włada rzeczą bez tytułu prawnego. Wobec bezumownego posiadacza zależnego rzeczy art. 225 k.c. znajduje zastosowanie w zw. z art. 230 k.c. (Kodeks Cywilny. Komentarz. Red. Osajda 2018, wyd. 18 / K. Królikowska). Zgodnie z powołanym artykułem, przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie z korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Wskazanie przez powoda art. 429 k.c. jest natomiast całkowicie niezrozumiałe. Mógłby on mieć ewentualnie zastosowanie w przypadku dochodzenia przez powodów również odszkodowania za rzekome zniszczenie drogi, lecz roszczenie takie nie zostało objęte pozwem, a przedstawione w pozwie i dalszym piśmie procesowym twierdzenia także nie dają podstaw do uznania, że miałby on znaleźć zastosowanie.

Przechodząc natomiast do oceny zasadności roszczenia z tytułu bezumownego korzystania Sąd zauważa, że w sprawie w istocie okazało się niesporne, że pierwsze dwa tygodnie wykorzystywania drogi powodów objęte były porozumieniem zawartym między powodami, a Gminą S.. Przesłuchany w sprawie powód potwierdził bowiem jednoznacznie, że uczestniczył w spotkaniu z przedstawicielem Gminy, na którym wyraził zgodę na udostępnienie, przez 2 tygodnie, drogi wewnętrznej z związku z realizowaną inwestycji. Co więcej powód wskazał, że nigdy nie rozmawiał na temat korzystania z jego drogi z pozwaną. Jednoznacznie zaprzecza to zeznaniom świadka D. E., których wskazywał, że nastąpiło osobiste spotkanie stron celem uzyskania zgody na przejazd. Co więcej świadek ten wiedzę swoją czerpał jedynie z informacji swoich pracowników w zakresie udostępnienia drogi powodów. Sam powód nie wskazywał nawet aby Gmina miała działać w imieniu czy na rzecz pozwanej, a nadto przyznał, że nigdy nie rozmawiał w tej sprawie z pozwaną. Dodatkowo fakt, że powód cały czas kontaktował się wyłącznie z Gminą, również w sprawie naprawienia drogi, jednoznacznie wskazuje, iż to wyłącznie Gmina była stroną wszelkich uzgodnień, czy negocjacji, a nie strona pozwana. Co więcej jak wynikało z niekwestionowanych zeznań przedstawiciela pozwanej J. Z., pozwana w ramach prowadzonych prac wyznaczyła inny objazd, zatwierdzony przez inwestora i policję, który został oznakowany zgodnie z obowiązującymi przepisami. Tym samym pozwana nie miała żadnego interesu prawnego czy faktycznego dla uzyskiwana możliwości przejazdu przez teren powodów.

Tym samym już sam fakt udzielania przez powodów zgody Gminie na korzystanie z ich terenu, przez 2 tygodnie, niweczy zasadność roszczenia z tytułu bezumownego korzystania z drogi w tym okresie. Wszelkie bowiem korzystanie z drogi w tym czasie miało swoją podstawę w umowie.

Jakiekolwiek roszczenia powodów z tytułu bezumownego korzystania z drogi mogły więc obejmować co najwyżej okres po pierwszych dwóch tygodniach – a więc za pozostałe 20 dni. Jednakże również w tym zakresie roszczenie nie zasługiwało na uwzględnienie, a to z kilku przyczyn, które sprowadzały się do niesprostania przez powodów ciężarowi dowodu. Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa bowiem na stronach (art. 3 k.p.c.), natomiast ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Jeżeli więc materiał zgromadzony przez strony nie daje podstawy do dokonania odpowiednich ustaleń faktycznych, Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z nieudowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie twierdzeń. Oznacza to, że jeżeli strona na której spoczywał ciężar dowodu nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń ponosi ona ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia. Nie jest natomiast rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.).

Opierając się na tej regule, doktryna i judykatura przyjmują zgodnie, że powód powinien udowodnić fakty, z których wywodzi dochodzone roszczenie, a pozwany fakty uzasadniające jego zarzuty przeciwko roszczeniu powoda. Fakty tamujące lub niweczące roszczenie powinien udowodnić przeciwnik strony, która wystąpiła z roszczeniem, a więc w zasadzie pozwany (uzasadnienie do wyroku SN z dnia 20 sierpnia 2009 roku, sygn. akt II CSK 166/09). Kontradyktoryjność procesu cywilnego wymaga bowiem, aby strony wskazywały dowody dla wykazania swoich twierdzeń. Podkreślić przy tym należy, że samo twierdzenie strony pozwanej nie jest dowodem, a więc twierdzenie dotyczącej istotnej dla sprawy okoliczności (art. 227 k.p.c.) powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą zgodnie z treścią art. 232 k.p.c. i art. 6 k.c. (por. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 listopada 2001 r., I PKN 660/00).

Po pierwsze więc należy zauważyć, że niewykazana pozostaje wysokość dochodzonego przez powodów roszczenia. Roszczenia z art. 224 i 225 k.c. mają charakter wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy – nie stanowią zatem odszkodowania ani zadośćuczynienia, nie mają charakteru penalnego czy dyscyplinującego, a zmierzają jedynie do przyznania właścicielowi kwoty, którą normalnie uzyskałby za udostępnienie posiadaczowi rzeczy w takim celu, w jakim bezumownie z niej korzystał. Wobec powyższego wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy powinna zostać ustalona w oparciu o stawki odpowiadające warunkom lokalnego rynku, w okresie korzystania przez posiadacza z rzeczy właściciela (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2012 r. I CSK 641/11; uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów - zasada prawna z dnia 10 lipca 1984 r. III CZP 20/84).

Wymogu tego powodowie nie dopełnili. Zastosowana przez nich stawka za zajecie pasa drogowego ma zupełnie inny charakter, cel i funkcję. Jak słusznie zauważył pełnomocnik pozwanej, zajecie pasa drogowego ma charakter stały – pozostaje on do wyłącznej dyspozycji podmiotu który dokonał zajęcia, zwykle pas ten jest odgrodzony i wiąże się to z dodatkowymi utrudnieniami. W analizowanym stanie faktycznym natomiast korzystanie z drogi powodów polegało jedynie na przejeżdżaniu przez drogę powodów i w żadnym stopniu nie utrudniło powodom korzystania z ich drogi w dotychczasowym zakresie. Całkowicie chybiony był więc argument powodów, jakoby wykorzystana przez nich stawka była „najniższą z możliwych”. Co więcej, stawka ta dotyczy dróg publicznych – dostępnych dla nieograniczonej liczby osób, budowanych według najwyższych standardów, o określonych parametrach wytrzymałościowych. Droga powodów miała natomiast status drogi wewnętrznej, co stanowi dodatkowy argument przeciwko stosowaniu wybranych przez powodów stawek. Powodowie, chcąc wykazać wysokość ich ewentualnego roszczenia, winni wnosić o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego – celem wykazania realnego, rynkowego wynagrodzenia za korzystanie z ich własności. Wniosku takiego jednak nie złożyli. Z tych względów powództwo podlegało oddaleniu w całości – z uwagi na niewykazanie jego wysokości.

Drugim argumentem przemawiającym za oddaleniem powództwa była natomiast okoliczność, że powodowie nie przedstawili żadnego dowodu ani na to, że pozwana faktycznie korzystała z ich drogi, ani na okoliczność okresu, w którym miała się dopuszczać bezumownego korzystania. Co więcej nawet powodowie nie sformułowali w tym zakresie żadnego twierdzenia w pozwie, a jedynie z załączonej faktury wynikał okres żądania wynagrodzenia - od 28 lipca do 31 sierpnia 2023 roku. Na marginesie można także zauważyć, że wystawienie faktury nie było postępowaniem właściwym, bowiem w przypadku bezumownego korzystania nie zachodzą podstawy do wystawienia faktury, która to jest dokumentem księgowym służącym do rozliczania stosunków zobowiązaniowych. W aktach sprawy nie znajduje się żaden dowód potwierdzający okres realizacji inwestycji, okres wykonywania prac przez pozwaną, okres, w których pozwana faktycznie miała korzystać z drogi itp. Powyższe stanowiło kolejną, samodzielną podstawę oddalenia powództwa.

Po trzecie wreszcie Sąd wskazuje, że powództwo należało oddalić w całości również dlatego, że powodowie nie wykazali, aby pozwana faktycznie korzystała z ich drogi. Co do zasady nie stanowiło przedmiotu sporu, że po drodze powodów poruszały się różnego rodzaju pojazdy, a także, że powodowie zawarli z Gminą S. porozumienie w tym zakresie, lecz nie oznacza to jeszcze, że pojazdy te należały do pozwanej. Twierdzeniu temu stanowczo przeczyła sama pozwana, a jej przedstawiciel zeznał, że droga ta była jej zupełnie niepotrzebna, ponieważ jej pojazdy doskonale radzą sobie w trudnym terenie. W tej sytuacji powódka winna powyższą okoliczność – jako sporną – odpowiednio wykazać. Tymczasem w toku jego przesłuchania sam powód zeznał, że po ich drodze poruszały się pojazdy należące do wielu różnych podmiotów – do gminy, do ZWiKu, do ich sąsiadów. Wreszcie, świadek D. P. zeznał, że na nagraniach nie było widać pojazdów pozwanej. Również po odtworzeniu na rozprawie płyty z nagraniem sporządzonym przez powodów, nie ujawniono żadnego pojazdu należącego do pozwanej. W tym stanie rzeczy powodowie nie wykazali w ogóle, aby pozwana korzystała w jakimkolwiek zakresie z ich drogi, co również stanowiło samodzielną przesłankę do oddalenia powództwa.

Jedynie na marginesie należało wskazać, że ewentualne zniszczenie nawierzchni drogi powodów – które zresztą również pozostaje całkowicie niewykazane – pozostawało bez związku z roszczeniem z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie. Co więcej, poza sporem pozostawało, że pozwana zgodziła się położyć na drodze powodów dywanik asfaltowy, lecz okoliczności odmowy skorzystania z tej propozycji również nie zostały przez powodów w najmniejszym stopniu wykazane.

W tym stanie rzeczy żądanie pozwu podlegało oddaleniu w całości.

W punkcie II sentencji wyroku rozstrzygnięto o koszach postępowania na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w powołanym przepisie strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Strona pozwana wygrała proces w całości i poniosła następujące koszty: 17 zł tytułem zwrotu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 3.600 zł – ustalone na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2016, poz. 1667). Łącznie koszty te wyniosły więc 3.617 zł i taką właśnie kwotę Sąd zasądził od strony powodowej na rzecz strony pozwanej. O odsetkach od zasądzonych kosztów Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)