Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

UZASADNIENIE

Decyzją z 11 marca 2025 r. znak (...).(...). (...)-(...) - (...) nr sprawy (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonej B. J. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 16 grudnia 2024 r. do 5 lutego 2025 r. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy kontynuuje pracę zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby. Zaznaczono, że ubezpieczona była objęta obowiązkowo ubezpieczeniem chorobowym do 9 grudnia 2024 r. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, zaś po tym czasie kontynuowała działalność gospodarczą.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła ubezpieczona B. J. wnosząc o przyznanie jej prawa do zasiłku chorobowego za okres objęty decyzją. W uzasadnieniu wskazała, że przysługuje jej prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia wynikającego z zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Wskazała, że w okresie spornym nie zawiesiła prowadzonej działalności gospodarczej, a z tytułu jej prowadzenia nie była objęta ubezpieczeniem chorobowym.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. wniósł o jego oddalenie w całości, a nadto o zasądzenie od odwołującej kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu stanowiska organ powołał się na argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Podniósł, że ubezpieczona nie ma prawa do wypłaty zasiłku chorobowego za okres wskazany w zaskarżonej decyzji po ustaniu zatrudnienia, ponieważ po ustaniu tytułu ubezpieczenia kontynuowała działalność zarobkową jako osoba prowadząca działalność gospodarczą, stanowiącą tytuł do objęcia dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym. Dodatkowo, od dnia 9 stycznia 2025 r., ubezpieczona zgłosiła się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

B. J. zatrudniona była w (...) Stowarzyszeniu (...) na podstawie umowy o pracę od 1 września 2023 r. do 9 grudnia 2024 r.

Jednocześnie, od 2017 r., prowadziła też działalność gospodarczą w zakresie doradztwa rolniczego i prowadzi ją nieprzerwanie do dnia dzisiejszego. Nie zatrudniała żadnych pracowników. W prowadzeniu działalności gospodarczej pomagał jej mąż, świadczący podobne usługi.

D owód: przesłuchanie B. J. w charakterze strony – k. 20-21.

B. J. przebywała na zwolnieniu lekarskim od 16 grudnia 2024 r. do 9 marca 2025 r., będąc niezdolną do pracy.

Niesporne, a nadto d owód: przesłuchanie B. J. w charakterze strony – k. 20-21.

Podczas zwolnienia lekarskiego B. J. nie zawiesiła prowadzenia działalności gospodarczej.

W okresie od 16 grudnia 2024 r. do 5 lutego 2025 r. B. J. nie podejmowała osobiście czynności związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Zastępował ją w nich jej mąż. Działalność prowadzona była w lokalu w S. przy ul. (...), gdzie mieści się zarówno biuro ubezpieczonej, jak i jej męża. Mąż spotykał się w razie potrzeby z klientami ubezpieczonej po uprzednim umówieniu telefonicznym.

W okresie od 16 grudnia 2024 r. do 5 lutego 2025 r. ubezpieczona uzyskiwała dochód z prowadzenia działalności gospodarczej.

D owód: przesłuchanie B. J. w charakterze strony – k. 20-21.

B. J. zgłosiła się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej w dniu 9 stycznia 2025 r.

D owód: przesłuchanie B. J. w charakterze strony – k. 20-21 , zgłoszenie (...) w aktach organu

Decyzją z dnia 14 sierpnia 2025 r. znak (...).(...), (...).(...) - (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił B. J. prawa do zasiłku chorobowego za okres od 16 grudnia 2024 r. do 9 marca 2025 r. z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

Dowód: decyzja (...) Oddziału w Z. z dnia 14.08.2025 r. – k. 14

B. J. nie odwołała się o tej decyzji.

D owód: przesłuchanie B. J. w charakterze strony – k. 20-21

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się nieuzasadnione.

Stan faktyczny sprawy ustalony został w oparciu o dowody z dokumentów, których prawdziwość i rzetelność sporządzenia nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Sąd także nie znalazł podstaw do kwestionowania wiarygodności przedłożonych dokumentów, przez co były one miarodajne dla podjęcia rozstrzygnięcia w sprawie. Podstawą ustalenia stanu faktycznego były ponadto zeznania ubezpieczonej B. J., które Sąd uznał za wiarygodne jako logiczne, spontaniczne i korespondujące z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie.

Przedmiotem rozpoznania niniejszej sprawy było prawo ubezpieczonej do zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia chorobowego za okres od 16 grudnia 2024 r. do 5 lutego 2025 r. Ubezpieczenie to wynikało ze stosunku pracy ze (...) Stowarzyszeniem (...), który to stosunek pracy ustał w dniu 9 grudnia 2024 r.

Przedmiotem sprawy nie było natomiast badanie prawidłowości decyzji organu odmawiającej ubezpieczonej prawa do zasiłku chorobowego z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej za okres od 16 grudnia 2024 r. do 9 marca 2025 r., o który ubezpieczona wnioskowała po zgłoszeniu się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tego tytułu w dniu 9 stycznia 2025 r. Decyzja ta została wydana w dniu 14 sierpnia 2025 r. niezależnie od niniejszego postępowania.

W myśl art. 7 pkt 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tj. Dz. U. z 2017 r., poz. 1368 zwanej dalej ustawą zasiłkową) zasiłek chorobowy przysługuje osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby.

Należy zauważyć, że zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonym w razie niezdolności do pracy spowodowanej chorobą, a więc jego funkcja substytutu zarobku polega na zabezpieczeniu środków niezbędnych do utrzymania w okresie trwania choroby. Taką zasadniczą funkcję spełnia zasiłek chorobowy w okresie trwania tytułu ubezpieczenia chorobowego. Prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia jest natomiast wyjątkiem od ogólnej zasady przysługiwania prawa do zasiłku chorobowego w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Odwołanie się do funkcji i celu prawa do zasiłku chorobowego, udzielanego po przekroczeniu okresu objętego składką, pozwala na stwierdzenie, że w kontekście ogólnych zasad nabywania prawa do zasiłku chorobowego, jest on świadczeniem wyjątkowym, przysługującym tylko osobom nie podlegającym ubezpieczeniu, i to z tytułu zdarzeń nie objętych ryzykiem ubezpieczenia chorobowego. Ryzyko, które ustawodawca zdecydował się finansować bez ekwiwalentu w składce, zostało ogólnie ujęte jako niezdolność do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia i przy tym podlega szczególnie określonemu reżimowi przesłanek, kiedy zasiłek chorobowy po ustaniu tytułu ubezpieczenia społecznego, nie przysługuje – wskazanych w art. 13 omawianej ustawy.

Wspólną cechą przyczyn wyłączających prawo do zasiłku wskazanych w art. 13 ustawy zasiłkowej jest istnienie innych źródeł dochodów z ubezpieczenia społecznego (emerytura lub renta z tytułu niezdolności do pracy), z Funduszu Pracy (zasiłek dla bezrobotnych, zasiłek lub świadczenie przedemerytalne) bądź z własnej kontynuowanej lub podjętej działalności zarobkowej (dochód z tej działalności lub zasiłek chorobowy z tytułu kontynuowanej równolegle lub nowej aktywności zawodowej, nabyty na ogólnych zasadach). We wszystkich tych przypadkach wypłata zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia byłaby sprzeczna z ratio legis omawianej regulacji, która sprowadza się do dostarczenia środków utrzymania byłemu ubezpieczonemu, który z powodu ustania pracy zarobkowej traci dotychczasowe dochody, a któremu choroba przeszkodziła w znalezieniu i podjęciu nowej pracy zarobkowej, a tym samym nowego źródła dochodów (H. Pławucka, glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 30 sierpnia 2001 r., III ZP 11/2001, OSP 2002, z. 12, poz. 599). Uzasadnieniem wszystkich przyczyn wyłączających prawo do zasiłku jest więc okoliczność, że dotyczą one sytuacji, gdy osoba niezdolna do pracy ma już inne źródło utrzymania.

Przepis art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej posługuje się przesłanką „kontynuacji działalności zarobkowej” lub „podjęcia działalności zarobkowej”. Ustawa przy tym nie definiuje pojęcia działalności zarobkowej. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych także pojęcia tego nie wyjaśnia. Wykładnia pojęcia działalności zarobkowej poprzez porównanie przepisu art. 13 ust. 1 pkt 2 z art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej – przewidującego utratę prawa do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia, w razie wykonywania pracy zarobkowej lub niezgodnego z przeznaczeniem wykorzystania zwolnienia lekarskiego – prowadzi do wniosku, że zakres przedmiotowy pojęcia "działalności zarobkowej" jest szerszy od pojęcia "praca zarobkowa" i obejmuje różne formy prowadzenia działalności, w ramach której ubezpieczony uzyskuje dochód. Inaczej mówiąc, działalność zarobkowa to działalność stanowiąca źródło dochodu z tytułu własnej pracy, niezależnie od podstawy jej wykonywania. Należy przy tym przyjąć, że jest to tego rodzaju działalność zarobkowa, która stanowi tytuł do ubezpieczenia społecznego, a więc czyni zbędną ochronę ubezpieczeniową z tytułu poprzedniej, zakończonej działalności. W brzmieniu art. 13 ust. 1 pkt 2 działalność zarobkowa stanowi tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym. W myśl art. 3 ust. 1 ustawy zasiłkowej przez pojęcie tytułu ubezpieczenia chorobowego należy rozumieć zatrudnienie lub inną działalność, których podjęcie rodzi obowiązek ubezpieczenia chorobowego lub uprawnienie do objęcia tym ubezpieczeniem na zasadach dobrowolności w rozumieniu przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Tytułem ubezpieczenia chorobowego jest więc prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, zatrudnienie, służba lub inna praca zarobkowa, z których uzyskuje się dochód, także jest wykonywanie czynności w ramach umowy zlecenia. Nawiązanie takiego stosunku daje podstawę do objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Zgodnie bowiem z art. 11 ust 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10, w tym wskazane w pkt 5 osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. Przy tym stosowanie do brzmienia art. 13 pkt 2 powołanej ustawy osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu w okresach od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone.

W niniejszym postępowaniu niespornym było, iż niezdolność B. J. do pracy powstała nie później niż 14 dni pracowniczego ubezpieczenia chorobowego. Przedmiot sporu w niniejszej sprawie stanowiło prawo ubezpieczonej do zasiłku chorobowego za okres od 16 grudnia 2024 r. do 5 lutego 2025 r. wobec zarzutu organu jakoby kontynuowała on działalność zarobkową, stanowiącą tytuł do objęcia ubezpieczeniem chorobowym. Co więcej, w dniu 9 stycznia 2025 r. przystąpiła ona do tego ubezpieczenia w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

W swoim odwołaniu, jak i w toku postępowania ubezpieczona nie kwestionowała, że prowadziła działalność gospodarczą, której nie zawiesiła w czasie choroby. Domagała się przyznania prawa do zasiłku chorobowego w związku z tym, że ustał pracowniczy tytuł ubezpieczenia i że w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej nie była zgłoszona do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Okoliczność ta dawała jej, według jej oceny, prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia.

Ubezpieczona błędnie zatem analizuje przesłanki, od których zależy prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia. Wypełniła bowiem, jak wynika z samych jej zeznań, znamiona przepisu art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej, prowadząc działalność zarobkowa stanowiącą tytuł do objęcia jej dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym.

Trudności interpretacyjnych w judykaturze budzi sformułowanie "jeżeli osoba niezdolna do pracy kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym" użyte w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej. Przepis ten może być bowiem rozumiany albo bardziej rygorystycznie - wówczas do pozbawienia prawa do zasiłku chorobowego wystarczające jest samo formalne podjęcie (kontynuowanie) działalności gospodarczej, albo bardziej liberalnie - wówczas pozbawienie prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego jest konsekwencją rzeczywistego, a nie jedynie formalnego podjęcia (kontynuowania) tej działalności. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 kwietnia 2021 r. wydanym w sprawie prowadzonej pod sygn.(...) (OSNP 2022 nr 4, poz. 38, str. 74) skonstatował, że ze swej istoty działalność gospodarcza jest nastawiona na zysk, czyli jej prowadzenie zakłada, że przychód będzie wyższy od kosztów jego uzyskania, a dochód netto (rozumiany jako przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania, z odliczeniem następnie wszelkich obciążeń publicznoprawnych, w tym podatków i składek na ubezpieczenia społeczne), stanowiący zysk przedsiębiorcy, pozwoli na jego utrzymanie. Jeżeli przedsiębiorca z powodu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą nie może prowadzić działalności gospodarczej i w związku z tym uzyskiwać przychodu (dochodu i zysku), to źródłem jego utrzymania staje się zasiłek chorobowy (następnie świadczenie rehabilitacyjne). Warunkiem uznania, że ubezpieczony kontynuuje prowadzenie działalności gospodarczej, które to wyklucza dalsze pobieranie świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, jest stwierdzenie, w oparciu o odpowiednie ustalenia faktyczne, że dana osoba rzeczywiście prowadzi lub prowadziła działalność zarobkową wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2019 r., (...)). W świetle utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego dotyczącego podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej należy stwierdzić, że wpis do ewidencji tej działalności (rejestru) stwarza domniemanie jej prowadzenia. Domniemanie to może zostać obalone w razie udowodnienia, że działalność ta nie była prowadzona wskutek zaistnienia szczególnych, zazwyczaj losowych, okoliczności. W takich okolicznościach nie powstaje obowiązek ubezpieczenia społecznego, a co za tym idzie nie powstaje tytuł do objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Sąd Najwyższy w cytowanym orzeczeniu podkreślił, że zachowanie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego miałoby miejsce w razie udowodnienia przez ubezpieczonego, że faktycznie tej działalności nie prowadził. Gdyby wnioskodawca nie obalił domniemania wynikającego z zarejestrowania działalności, należałoby przyjąć, że w tym okresie nabył nowy tytuł do objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Pozbawienie prawa do zasiłku mogłoby mieć miejsce jedynie w razie faktycznej możliwości uzyskiwania przez skarżącego dochodów z powodu kontynuowania działalności zarobkowej.

Przenosząc te rozważania na grunt niniejszej sprawy, należy wskazać, że ubezpieczona kontynuowała prowadzenie działalności gospodarczej zarówno w pojęciu rygorystycznym, jak i liberalnym. Choć w okresie choroby nie wykonywała czynności w ramach prowadzonej działalności gospodarczej osobiście, to, jak wynika z jej zeznań, powierzyła je innej osobie – swojemu mężowi, który także (choć pod inną forma organizacyjną – prawną) świadczył usługi z zakresu doradztwa rolniczego. Mąż ubezpieczonej, w okresie jej choroby i w zastępstwie, wykonywał m.in. takie czynności jak obsługa klientów czy prowadzenie biura. Co więcej, jak zeznała ubezpieczona, w okresie spornym osiągała ona dochód z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Ostatecznie przesądza to za oceną, iż kontynuowała ona działalność zarobkową, niezależnie od sposobu rozumienia pojęcia „kontynuowanie działalności zarobkowej”. Działalność taka nie musi każdorazowo oznaczać własnego nakładu pracy. Może także polegać na stworzeniu warunków do bieżącego otrzymywania dochodu.

Dodatkowo, w dniu 9 stycznia 2025 r. odwołująca przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej i uzyskała możliwość ubiegania się o wypłatę zasiłku chorobowego z drugiego posiadanego tytułu, co zresztą uczyniła, domagając się (poza niniejszym postępowaniem) przyznania jej prawa do zasiłku chorobowego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej za okres od 16 grudnia 2024 r. do 9 marca 2025 r.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, że decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Z. z dnia 11 marca 2025 r. odpowiada prawu i w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie oddalił.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. W myśl art. 98 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W niniejszej sprawie organ reprezentowany był przez profesjonalnego pełnomocnika – radcę prawnego, którego minimalne wynagrodzenie, w związku z przedmiotem sprawy – wynosiło 360 zł – w myśl § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. i taką też kwotę zasądzono od ubezpieczonej na rzecz organu w punkcie II wyroku. O odsetkach od kwoty kosztów procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...),

4.  (...).

24.11.2025 r.