Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym 14 lutego 2023 r. U. S. wystąpiła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego Skarbu Państwa – I. Administracji Skarbowej w S. odprawy za zwolnienie ze służby warunkowane reorganizacją jednostki organizacyjnej Krajowej Administracji Skarbowej w wysokości 26 967,60 zł z odsetkami za opóźnienie od 2 czerwca 2017r. i z kosztami procesu.

Powódka, obszernie argumentując, wskazała, że w związku z przyjęciem przez nią propozycji zatrudnienia, doszło do ustania jej stosunku służbowego, które to ustanie odpowiada zwolnieniu ze służby, a tym samym rodzi prawo do odprawy.

Pozwany Skarb Państwa - Izba Administracji Skarbowej w S. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów procesu podnosząc zarzut przedawnienia roszczenia. Niezależnie od powyższego, pozwany wskazał, iż nawet przy uznaniu, że przekształcenie stosunku prawnego łączącego strony odpowiada zwolnieniu ze służby, nie byłoby podstawy prawnej do zasądzenia odprawy i takiemu zasądzeniu sprzeciwiałby się cel świadczenia, którym jest złagodzenie skutków utraty zatrudnienia, skoro do takiej utraty w przypadku powódki nie doszło.

W toku procesu pozwany podniósł dodatkowo, że wymagalność roszczenia powódki o odprawę, wobec braku stosownych regulacji prawnych i wywodzenia prawa do świadczenia z judykatów Sądu Najwyższego, winna być wiązane z doręczeniem odpisu pozwu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

U. S. była zatrudniona w Urzędzie Celnym w S. na podstawie umowy o pracę od 7 sierpnia 1995 r.

Z dniem 1 czerwca 2000 r. powódka uzyskała status funkcjonariusza służby celnej. Służbę pełniła najpierw w Urzędzie Celnym w S., a potem w Izbie Celnej w S., w Izbie Celnej w K. i znów w Izbie Celnej w S..

Na dzień 28 lutego 2017r. powódka miała stopień starszego rachmistrza celnego i zajmowała stanowisko specjalisty służby celnej.

Niesporne, nadto umowy o pracę - k. 1, 14, 34 cz. B akt osobowych powódki, akt mianowania - k. 49 cz. B akt osobowych powódki, aneks do aktu mianowania - k. 65 cz. B akt osobowych powódki, decyzja z 22 lipca 2014r. – k. 174a cz. B akt osobowych powódki, decyzja z 9 maja 2016r. – k. 261 cz. B akt osobowych powódki, pismo Dyrektora Izby Celnej w S. z 24 lutego 2017r. - k. 283 cz. B akt osobowych powódki

Od 1 marca 2017 r. powódka stała się funkcjonariuszką (...)Skarbowej w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej oraz ustawy z dnia 16 listopada 2016r. przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej. Od tej daty powódka pełniła służbę w Izbie Administracji Skarbowej w S. wykonując obowiązki w (...) Urzędzie C. - Skarbowym.

Dowód: świadectwo służby – k. 1 cz. C akt osobowych powódki, pismo Dyrektora (...) w S. z 29 marca 2017r. – k. 285 cz. B akt osobowych powódki

W maju 2017 r. U. S. otrzymała na podstawie art. 165 ust. 7 ustawy z dnia 16 listopada 2016r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej propozycję określającą warunki zatrudnienia w ramach korpusu służby cywilnej od 1 czerwca 2017r. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Powódce zaoferowano pracę na stanowisku kontrolera skarbowego w D. Postępowania Celnego i Likwidacji Towarów w (...) Urzędzie C. – Skarbowym w S.. Powódka przyjęła propozycję 30 maja 2017 r.

Niesporne, nadto propozycja zatrudnienia - k. 286 cz. B akt osobowych powódki, oświadczenie powódki – k. 287 cz. B akt osobowych powódki

Wysokość jednomiesięcznego uposażenia powódki liczonego jak ekwiwalent za urlop wynosiła na ostatni dzień służby tj. na 31 maja 2017r. wynosiła 4494, 60 zł.

Niesporne, a nadto zaświadczenie – k. 178

Pismem złożonym 20 listopada 2018r. U. S. wystąpiła do dyrektora I. Administracji Skarbowej w S. o wydanie świadectwa służby powołując się na wyroki sądowe nakazujące takie wydanie w przypadku ucywilnionych funkcjonariuszy.

We wniosku tym wskazała także, że przysługuje jej odprawa w wysokości sześciomiesięcznego uposażenia.

Niesporne, nadto pismo k. 309 cz. B akt osobowych powódki

Dyrektor (...) w S. odmówił uczynienia zadość żądaniu powódki wskazując na brak podstaw prawnych do wydania świadectwa służby i wypłaty odprawy.

Niesporne, nadto odpowiedź na wezwanie k. 310 cz. B akt osobowych powódki

Pismem złożonym 24 lutego 2020r., a adresowanym do Skarbu Państwa za pośrednictwem I. Administracji Skarbowej w S. (i złożonym w tej Izbie) U. S. zwróciła się o wydanie świadectwa służby i wypłatę odprawy na podstawie art. 170 ust. 4 ustawy z 16 listopada 2016r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej w zw. z art. 163 ust. 4 ustawy o Służbie Celnej. Powołała się przy tym na wyrok Sądu Najwyższego wydany w sprawie III PZP 7/19.

Powódka nie wskazała dochodzonej kwoty, a zaznaczyła, że chodzi o odprawę wraz z odsetkami należną jej jako funkcjonariuszowi zwolnionemu ze służby w związku ze zniesieniem lub reorganizacją jednostki organizacyjnej.

Niesporne, nadto pismo k. 334 cz. B akt osobowych powódki

Dyrektor I. Administracji Skarbowej w S. odmówił powódce wypłaty odprawy oraz odsetek przedstawiając argumentację w tym zakresie. Jednocześnie wskazał, że świadectwo służby zostanie wydane po nowelizacji rozporządzenia Ministra Finansów z 16 lutego 2018r. w sprawie świadectwa służby funkcjonariuszy (...) Skarbowej.

Niesporne, nadto pismo z 28 lutego 2019r. – k. 215 cz. B akt osobowych powódki

Świadectwo służby wystawiono powódce 30 września 2020r.

Niesporne, nadto świadectwo służby – k. 1 cz. C akt osobowych powódki

U. S. zwlekała z dochodzeniem odprawy na drodze sądowej z uwagi na obawę co do wyniku postępowania.

W wezwaniu do zapłaty odprawy, jakie wystosowała w 2020r. nie wskazała żądanej kwoty, bo nie umiała jej wyliczyć, wiedziała tylko że odpowiada ona sześciomiesięcznemu uposażeniu. Przy sporządzaniu pisma, w tym oznaczeniu adresata, kierowała się wskazówkami związku zawodowego.

Wcześniej w listopadzie 2018r. wystąpiła z żądaniem wydania świadectwa pracy tak jak inni ucywilnieni funkcjonariusze I. Administracji Skarbowej w S..

Dowód: przesłuchanie powódki - zapis skrócony k. 98 – 99.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo podlegało uwzględnieniu.

Okoliczności faktyczne, w zasadzie niesporne, niemal w całości znajdowały oparcie w niekwestionowanych przez strony dokumentach. Jedynie przyczyny wystąpienia z powództwem po nieomal sześciu latach od utraty przez pism dotyczących odprawy i świadectwa służby na drodze służbowej ustalone zostały na podstawie przesłuchania strony. Okoliczności wskazywane przez U. S. w tym przesłuchaniu nie nasuwały wątpliwości. Nie były przedstawione zresztą żadne dowody pozostające w sprzeczności z przesłuchaniem powódki.

W niniejszej sprawie pozwany, obok kwestionowania zasadności roszczenia, zgłosił zarzut jego przedawnienia. W tym miejscu zaznaczyć należy, iż zdaniem sądu do przedawnienia nie doszło, jednak omówienie wskazanej kwestii dla przejrzystości argumentacji odnoszącej się po części do zmian prawa i orzecznictwa nastąpi w dalszej części rozważań.

Spornym w sprawie pozostawało, czy przewidziane przepisami przekształcenie stosunku służby w stosunek pracy pozostaje tożsame z wygaśnięciem stosunku służby, a dalej czy rodzi konieczność wypłacenia ucywilnionemu funkcjonariuszowi odprawy. Podobne spory od 2017r. są masowo rozpoznawane przez sądy powszechne, przy czym orzecznictwo jest niejednolite. O ile bowiem raczej powszechnie przyjmuje się już obecnie, zwłaszcza po kolejnych orzeczeniach Sądu Najwyższego, że dochodzi do wygaśnięcia więzi administracyjnoprawnej wskutek jednostronnej w istocie decyzji, o tyle zgodności tej brak w zakresie uprawnień ucywilnionych funkcjonariuszy . Być może zmieni to uchwała Sądu Najwyższego z 6 lutego 2024r. wydana w sprawie III PZP 2/23.

Spory, o jakich mowa, warunkowane są zmianą przepisów prawa, do której doszło 1 marca 2017r. Wskutek tej zmiany nastąpiło połączenie organów celnych, skarbowych i podatkowych w jedną strukturę organizacyjną - Krajową Administrację Skarbową (KAS). Połączenie to dokonane zostało na podstawie dwóch ustaw z 16 listopada 2016r.: Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. 2016. 1948 z późn.zm), zwanej dalej ustawą wprowadzającą i ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. 2016. 1947 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o KAS. Wolą ustawodawcy izby skarbowe stały się izbami administracji skarbowej (art. 160 ust. 2 ustawy wprowadzającej), które uległy połączeniu z izbami celnymi i urzędami kontroli skarbowej mającymi siedziby w tym samym województwie (art. 160 ust. 4 ustawy wprowadzającej).

Pracownicy zatrudnieni w łączących się podmiotach i funkcjonariusze pełniący w nich służbę zachowali po 1 marca 2017r. ciągłość pracy i służby, przy czym funkcjonariusze celni stali się funkcjonariuszami służby C. – Skarbowej pełniącymi służbę w jednostkach KAS (art. 165 ust. 3 ustawy wprowadzającej). Mieli oni do 28 lutego 2017r. otrzymać pisemną informację o miejscu wykonywania obowiązków służbowych, jeśli to ulegało zmianie (art. 165 ust. 6 ustawy wprowadzającej). Ciągłość służby i zatrudnienia miała charakter okresowy. Pracownicy i funkcjonariusze mogli do 31 maja 2017r. otrzymać pisemną propozycję określającą nowe warunki zatrudnienia albo pełnienia służby, uwzględniającą posiadane kwalifikacje, przebieg dotychczasowej pracy/służby i dotychczasowe miejsce zamieszkania (art. 165 ust. 7 ustawy wprowadzającej). Złożenie takiej propozycji nie było jednak obligatoryjne, co wynikało z powołanego dalej art. 170 ust. 1 pkt 1 ustawy wprowadzającej. Zgodnie z art. 170 ust. 2 ustawy wprowadzającej pracownik lub funkcjonariusz, który otrzymał propozycję zatrudnienia albo pełnienia służby, miał 14 dni na złożenie oświadczenia o jej przyjęciu lub odmowie (za którą uważało się również niezłożenie oświadczenia).

Stosunki pracy osób zatrudnionych w jednostkach KAS oraz stosunki służbowe osób pełniących służbę w tych jednostkach wygasały:

1) z dniem 31 sierpnia 2017 r., jeżeli osoby te w terminie do 31 maja 2017 r. nie otrzymały pisemnej propozycji określającej nowe warunki zatrudnienia albo pełnienia służby;

2) po upływie 3 miesięcy, licząc od miesiąca następującego po miesiącu, w którym pracownik albo funkcjonariusz złożył oświadczenie o odmowie przyjęcia propozycji zatrudnienia albo pełnienia służby, jednak nie później niż 31 sierpnia 2017 r. (art. 170 ust. 1 ustawy wprowadzającej).

Wygaśnięcie stosunku służbowego funkcjonariusza traktowane było jak zwolnienie ze służby (art. 170 ust. 3 ustawy wprowadzającej)

Przyjęcie propozycji zatrudnienia albo pełnienia służby skutkowało przekształceniem z dniem określonym w propozycji istniejących stosunków odpowiednio w stosunek pracy albo służby w Służbie C.-Skarbowej, na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony albo określony, mianowania do służby przygotowawczej albo służby stałej (art. 171 ust. 1 ustawy wprowadzającej). Powódka, co bezsporne, przyjęła propozycję zatrudnienia w ramach stosunku pracy, co oznacza, że jej stosunek służbowy, uległ, stosując wyrażenie zastosowane przez ustawodawcę, przekształceniu w stosunek pracy na podstawie art. 171 ust. 1 ustawy wprowadzającej.

Przepisy ustawy wprowadzającej nie przewidują świadczeń pieniężnych z tytułu zakończenia służby dla funkcjonariuszy, którzy stali się pracownikami Krajowej Administracji Skarbowej tzn. nie obejmują żadnych regulacji w tym zakresie - ani przyznających ani wyłączających określone świadczenia.

Art. 170 ust. 4 ustawy wprowadzającej reguluje kwestię takich świadczeń tylko w przypadku pracowników i funkcjonariuszy, których stosunki pracy lub stosunki służbowe wygasły w związku z nieotrzymaniem propozycji zatrudnienia/pełnienia służby albo ich nieprzyjęciem, przewidując, że przysługują im świadczenia należne odpowiednio w związku z likwidacją urzędu albo zniesieniem jednostki organizacyjnej w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009r. o Służbie Celnej (Dz.U.2016.1799 ze zm.)

Nie wiadomo, dlaczego ustawodawca zdecydował się akurat na taką regulację (odesłanie), zamiast wprost określić w ustawie wprowadzającej uprawnienia funkcjonariuszy, których stosunki służbowe wygasły. Regulacja ta, jak generalnie szereg wówczas wprowadzanych (o czym świadczą masowe spory na tle przepisów wskazanego aktu przed sądami powszechnymi i administracyjnymi) budzi wątpliwości. Propozycje służby czy zatrudnienia funkcjonariusze (także pracownicy) otrzymać mogli w okresie 1 marca 2017r. - 31 maja 2017r. (w praktyce, jak wynika ze spraw trafiających do tutejszego sądu, następowało to z reguły w maju), a zatem do wygaśnięcia stosunków służbowych tych, którzy propozycji nie otrzymali albo jej nie przyjęli dochodziło, gdy wskazana w art. 170 ust. 4 ustawy wprowadzającej ustawa o Służbie Celnej już nie obowiązywała (akt ten utracił moc z dniem 1 marca 2017r. na podstawie art. 159 pkt 3 w zw. z art. 260 ustawy wprowadzającej). Oczywiście nie jest to pierwszy przypadek, gdy ustawodawca odsyła do nieobowiązującej już regulacji, tym razem jednak, zważywszy na zakres wprowadzanych zmian oraz stworzenie odrębnego aktu prawnego w przedmiocie ich wdrożenia, oczekiwać należałoby kompleksowego unormowanie uprawnień osób, których zmiany dotyczą, właśnie w akcie wprowadzającym.

Zresztą samo sformułowanie odesłania budzi wątpliwości. Użyty w nim zwrot „w rozumieniu ustawy uchylanej” można bowiem odnosić nie do samych świadczeń wskazanych w ustawie o Służbie Celnej, ale jedynie do zawartych w tym akcie definicji „likwidacji urzędu” i „zniesienia jednostki organizacyjnej”. Tak interpretował go Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z 23 stycznia 2019 r. w sprawie o sygn. III PZP 5/18 (wydanej wprawdzie w sprawie dotyczącej pracowników, ale obejmującej rozważania i co do funkcjonariuszy) i wyroku z 22 stycznia 2020 r. w sprawie o sygn. I PK 217/18 argumentując, iż zwrot „w rozumieniu” używany jest na ogół w aktach prawnych w odniesieniu do definicji legalnych, a ustawa o Służbie Celnej zawierała definicje wspomnianych pojęć (zgodnie z art. 24 ust. 1 tej ustawy urzędem w rozumieniu rozdziałów 2, 7-12 i 14 była izba celna wraz z podległymi urzędami celnymi, natomiast w myśl art. 22 ustawy jednostkami organizacyjnymi Służby Celnej były komórki organizacyjne w urzędzie obsługującym ministra; izby celne oraz urzędy celne wraz z podległymi oddziałami celnymi). Powołał się przy tym na przemawiające za prezentowanym stanowiskiem użycie słowa „odpowiednio” i liczby mnogiej w przypadku pojęcia „świadczenia” i uznał, że podstawy prawnej należnych byłym funkcjonariuszom i pracownikom świadczeń należy poszukiwać nie w uchylonym, a w obowiązujących aktach prawnych.

Wskazany pogląd tutejszy sąd podziela. Pogląd ten nie jest jednak jedyny, a Sąd Najwyższy odstąpił od niego w późniejszych orzeczeniach. W wyroku z 27 kwietnia 2022r. sygn. akt I PSKP 64/21 (orzeczenie opublikowane na stronie internetowej Sądu Najwyższego) odniósł się już bowiem, rozważając sytuację prawną ucywilnionego funkcjonariusza, do przesłanek odprawy określonych w ustawie o Służbie Celnej wobec odwołania się do przepisów tego aktu w ustawie wprowadzającej. I w tym i w kolejnych wyrokach – z 12 kwietnia 2023r. (...) i z 17 października 2023r. (...) 81/22 Sąd Najwyższy przyjął, że podstawą prawną odprawy nie może być art. 250 ust. 4 ustawy o KAS jako, że dotyczy on odpraw dla funkcjonariuszy Krajowej Administracji Skarbowej, a nie pracowników (którymi stali się funkcjonariusze przyjmujący propozycję zatrudnienia). Także w uchwale z 6 lutego 2024r. III PZP 2/23 (również opublikowanej na wymienionej wyżej stronie internetowej) Sąd Najwyższy stwierdzając prawo ucywilnionego funkcjonariusza służby celnej do odprawy wskazał jako podstawę prawną art. 163 ust. 4 ustawy o Służbie Celnej w związku ze stosowanym odpowiednio art. 170 ust. 1,3, 4 ustawy wprowadzającej.

W uchwale z 6 lutego 2024r. III PZP 2/23 Sąd Najwyższy nie zaprezentował szerszych wywodów co do przyjętej podstawy prawnej odprawy odwołując się w zasadzie do wcześniejszego swojego orzecznictwa w tym zakresie. W orzecznictwie tym argumentem za niemożnością przyjęcia jako podstawy prawnej odprawy art. 250 ust. 4 ustawy o KAS jest to, iż funkcjonariusze w chwili otrzymania propozycji zatrudnienia nie byli funkcjonariuszami (...) Skarbowej (por. wyrok w sprawie I (...) 64/21). Sąd Rejonowy z takim argumentem się nie zgadza.

W art. 165 ust. 3 ustawy wprowadzającej wskazano, że pracownicy zatrudnieni w izbach celnych oraz urzędach kontroli skarbowej oraz funkcjonariusze celni pełniący służbę w izbach celnych albo w komórkach urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych stają się z dniem wejścia w życie ustawy o KAS, z zastrzeżeniem art. 170, odpowiednio pracownikami zatrudnionymi w jednostkach organizacyjnych Krajowej Administracji Skarbowej, zwanych dalej „jednostkami KAS”, albo funkcjonariuszami (...)Skarbowej, zwanymi dalej „funkcjonariuszami”, pełniącymi służbę w jednostkach KAS i zachowują ciągłość pracy i służby. Zwrot „z zastrzeżeniem art. 170” nie może być interpretowany jako wyłączający uzyskanie przez część funkcjonariuszy (tych którzy nie otrzymali propozycji służby albo jej nie przyjęli) statusu funkcjonariusza Krajowej Administracji Skarbowej ( (...) Skarbowej). Ustawa o KAS weszła w życie 1 marca 2017r. i z tą datą powstała Służba C. – Skarbowa, a wobec uchylenia ustawy o Służbie Celnej (art. 150 pkt 3 ustawy wprowadzającej) przestała istnieć Służba Celna. W okresie od wejścia w życie wskazanej ustawy do wygaśnięcia stosunków służbowych byli funkcjonariusze nieistniejącej już Służby Celnej musieli posiadać jakiś status (należeć do jakiejś służby) i status ten wynika z art. 165 ust. 3 ustawy wprowadzającej. Potwierdza to świadectwo służby powódki, w którym wskazane zostało, że w okresie 1 marca 2017r. – 31 maja 2017r. była ona funkcjonariuszem (...) Skarbowej. Zwrot „z zastrzeżeniem art. 170” musi być wykładany więc w ten sposób, że umożliwia on zakończenie służby na zasadach innych niż w ustawie o KAS (zasadach wynikających z ustawy wprowadzającej).

Skoro powódka uzyskała w związku z reformą czasowo status funkcjonariusza (...)Skarbowej, to podstawę do otrzymania odprawy może stanowić art. 250 ust. 4 ustawy o KAS. Zgodnie z tym przepisem funkcjonariuszowi zwolnionemu ze służby w związku ze zniesieniem lub reorganizacją jednostki organizacyjnej KAS, przysługuje odprawa na zasadach i w wysokości określonych w ust. 1-3 tj. odprawa w wysokości trzymiesięcznego uposażenia zwiększona o 20% miesięcznego uposażenia za każdy pełny rok pełnienia służby ponad 5 lat nieprzerwanej służby (do której wlicza się zakończone okresy służby lub zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze), nie więcej niż do wysokości sześciomiesięcznego uposażenia. Jest ona liczona jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy na zasadach określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 173 Kodeksu pracy.

Skoro zgodnie z art. 170 ust. 3 ustawy wprowadzającej wygaśnięcie stosunku służbowego funkcjonariusza wskutek nieotrzymania lub nieprzyjęcia propozycji zatrudnienia traktowane jest jak zwolnienie ze służby, to w przypadku tego funkcjonariusza art. 250 ust. 4 ustawy o KAS może znaleźć zastosowanie. Zdaniem sądu nie może stanowić tu przeszkody fakt, iż zakończenie stosunku służbowego nastąpiło na podstawie regulacji zawartych w przepisach wprowadzających, gdy doszło do niego już w okresie obowiązywania ustawy o KAS.

Wprawdzie w art. 167 ust. 3 ustawy wprowadzającej wskazano, że w sprawach wynikających ze stosunku pracy i stosunku służbowego stosuje się przepisy dotychczasowe, jednak ustawa ta uregulowała samodzielnie kwestię zakończenia służby przewidując prawo do świadczeń w przypadku wygaśnięcia stosunków pracy/służby. Pozwala to na uznanie, że do tych świadczeń znajdują zastosowanie już nowe regulacje.

W art. 250 ust. 4 ustawy o KAS warunkiem odprawy jest zniesienie lub reorganizacja jednostki organizacyjnej KAS. Choć w pierwszych miesiącach funkcjonowania Krajowej Administracji Skarbowej nie doszło do przekształceń w jednostkach KAS w postaci ich znoszenia, dzielenia, łączenia itp., to jednak można mówić o reorganizacji tych jednostek. Masowe zmiany kadrowe, bo do takich w istocie doszło, o czym świadczy ilość sporów sądowych, odpowiadają bowiem pojęciu reorganizacji, o czym jeszcze dalej. Stąd art. 250 ust. 4 ustawy o KAS może, zdaniem sądu orzekającego, stanowić podstawę wypłaty odpraw dla funkcjonariuszy, którzy wskutek reformy z 2017r. utracili ten status.

Jak już wskazywano, ustawa wprowadzająca zawierała regulację przewidującą świadczenia dla funkcjonariuszy, którzy nie przyjęli propozycji zatrudnienia pracowniczego albo nie otrzymali propozycji dalszej pracy/służby. Podobnej regulacji nie było jednak ani w ustawie wprowadzającej ani w ustawie o KAS w stosunku do funkcjonariuszy, którzy propozycję zatrudnienia przyjęli. Żaden przepis nie pozwalał traktować przewidzianego przez ustawodawcę przekształcenia stosunku służbowego w stosunek pracy jako zwolnienia ze służby. Czas przeszły nie jest tu przypadkowy. Z dniem 1 stycznia 2018r. doszło bowiem do zmiany przepisów, o czym w dalszej części rozważań.

Pomimo iż w dacie utraty przez powódkę statusu funkcjonariusza ani w ustawie o KAS ani ustawie wprowadzającej nie było regulacji, z których literalnie wynikałaby możliwość traktowania dokonanego na podstawie art. 171 ust. 1 drugiej z ustaw przekształcenia stosunku służbowego w stosunek pracy jak zwolnienia ze służby, uznać należy, iż tak właśnie winno być ono traktowane. Przekształcenie, o jakim mowa, oznaczało bowiem, że stosunek służbowy przestał istnieć.

Jak już było nadmienione, stosunki służbowe funkcjonariuszy, którzy nie dostali propozycji zatrudnienia albo jej nie przyjęli, wygasły najpóźniej z dniem 31 sierpnia 2017r., co traktowane było jako zwolnienie ze służby. Choć sytuacja faktyczna tych funkcjonariuszy była inna niż tych, którzy propozycję zatrudnienia przyjęli (pierwsi nie wykonywali już obowiązków w Krajowej Administracji Skarbowej, a drudzy nadal je wykonywali), to losy stosunków służbowych były w przypadku obu grup tożsame. Stosunki te przestały istnieć - jedni i drudzy utracili status funkcjonariuszy. Obie grupy powinny być zatem traktowane tak samo w zakresie praw związanych z ustaniem tych stosunków.

W tym miejscu zwrócić należy uwagę na sygnalizowaną już zmianę ustawy o KAS dokonaną z dniem 1 stycznia 2018r. ustawą z dnia 11 maja 2017 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2017.1321), a polegająca na dodaniu w art. 174 ustępu 10, stanowiącego, że przekształcenie stosunku służbowego w stosunek pracy traktuje się jak zwolnienie ze służby w rozumieniu ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, a funkcjonariusz, którego stosunek służbowy uległ przekształceniu w stosunek pracy, otrzymuje niezwłocznie świadectwo służby.

Wskazana regulacja nie odnosi się wprost do sytuacji powódki. Art. 174 ustawy o KAS, do którego ją dodano, dotyczy bowiem zaistniałego w innych okolicznościach niż wynikające z przepisów ustawy wprowadzającej przekształcenia stosunków służbowych w stosunki pracy. Przepis przewiduje możliwość przeniesienia funkcjonariusza na jego wniosek albo wskutek zaaprobowanej przez niego propozycji do pracy w urzędzie lub jednostce administracyjnej KAS i w efekcie przekształcenia dotychczasowego stosunku. Jest to inna sytuacja zarówno dlatego, że wynikająca z odrębnej regulacji, jak i z tego względu, że odmowa przyjęcia propozycji równa się dalszemu trwaniu stosunku służbowego (nie skutkuje jego wygaśnięciem). Niemniej jednak wprowadzenie przepisu przemawia za przyjęciem, iż także w przypadku osób, których stosunki służbowe uległy przekształceniu na podstawie art. 171 ust. 1 ustawy wprowadzającej przekształcenie to traktowane być winno jako zwolnienie ze służby. Regulacja dotyczy funkcjonariuszy tej samej co powódka formacji, a różnica dotyczy jedynie okoliczności, w jakich następuje przekształcenie stosunku służbowego w stosunek pracy.

Stanowisko, iż przekształcenie stosunku służbowego w stosunek pracy na podstawie art. 171 ust. 1 ustawy wprowadzającej odpowiada zwolnieniu ze służby, znajduje poparcie w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2020r. wydanej w sprawie o sygn. III PZP 7/19, której treść jest dostępna na stronie internetowej Sądu Najwyższego. Tutejszy sąd (który jeszcze przed podjęciem tej uchwały prezentował, czemu dał wyraz w innej sprawie, stanowisko jak wyżej) w pełni podziela argumentację Sądu Najwyższego, w szczególności to, że w 2017r. funkcjonariusze nie mieli wpływu na byt stosunku służbowego nie mogąc zapobiec ustaniu tego stosunku (z wyjątkiem oczywiście sytuacji, gdy dostali propozycję pozostawania w służbie). Od ich decyzji, o ile dostali propozycję zatrudnienia, zależało jedynie nawiązanie stosunku pracy. Jednak niezależnie od tego, czy propozycję przyjęli czy nie, tracili status funkcjonariuszy.

Sąd Najwyższy wskazał nadto, że prawodawca nie może zadekretować mocą ustawy zmiany stosunku służbowego w stosunek pracy, bo sprzeciwia się temu zasada swobody nawiązania stosunku pracy oparta na wolnej woli zatrudnianego (art. 11 k.p.), zaś administracja celno-skarbowa nie może dowolnie przekształcić stosunku służbowego funkcjonariusza, skoro zmiana stosunku służby jest materią ściśle określoną w pragmatyce służbowej. Sąd Najwyższy podkreślił konieczność odróżnienia stosunku pracy będącego stosunkiem prawa prywatnego (cywilnego) i administracyjnoprawnego stosunku służby funkcjonariusza służby celno-skarbowej wskazując, że kierowana do funkcjonariusza propozycja zatrudnienia pracowniczego jest działaniem w sferze prawa cywilnego (pracy). Uznanie, że zawierając umowę o pracę strony stosunku służbowego jednocześnie przyjmują, iż ulega zakończeniu dotychczasowy administracyjnoprawny stosunek służbowy funkcjonariusza służby celno-skarbowej nie oznacza, iż dochodzi do przekształcenia stosunku, a jedynie, że jeden stosunek ulega zakończeniu, a strony zawierają nowy (stosunek pracy). Trzeba tak przyjąć dlatego, że wskazana zmiana ma u podstaw ukształtowaną ustawą alternatywę przyjęcia propozycji zatrudnienia na podstawie umowy o pracę a wygaśnięcia stosunku służbowego (inaczej niż w art. 174 ustawy o KAS). Pomimo ciągłości wykonywania czynności w ramach Krajowej Administracji Skarbowej nie ma ciągłości stosunku, na podstawie których są one wykonywane. Następuje zmiana drugiej strony stosunku (Skarb Państwa nie jest pracodawcą) oraz zasadniczo zmienia się zakres podporządkowania, treść praw i obowiązków wykonującego czynności w relacji do poprzedniego podporządkowania w służbie oraz do praw i obowiązków funkcjonariusza.

Nawiązanie stosunku pracy skutkuje jednocześnie ustaniem stosunku służby i winno być traktowane jako zwolnienie z niej, gdyż w istocie koniec bytu wskazanego stosunku nie jest zależny od woli funkcjonariusza. Jest jednostronną decyzją drugiej strony o tym, czy i jaki stosunek zostanie dotychczasowemu funkcjonariuszowi zaproponowany.

W tych warunkach były funkcjonariusz (nawet jeśli podjął zatrudnienie pracownicze) jest uprawniony do odprawy na podstawie art. 250 ust. 4 ustawy o KAS.

Prawo do takiej odprawy, choć, co już wskazywano, na innej podstawie prawnej t.j. na podstawie art. 163 ust. 4 ustawy o Służbie Celnej potwierdził też Sąd Najwyższy w powołanych wcześniej wyrokach i uchwale z 6 lutego 2024r. Podkreślał w tych orzeczeniach, iż odprawa w służbach mundurowych ma charakter gratyfikacji za wieloletnią służbę (inaczej niż wskazuje to pozwany odwołując się do kompensacji utraty zatrudnienia) i odstępował od wykładni gramatycznej omówionych wcześniej przepisów ustawy wprowadzającej na rzecz wykładni systemowej i celowościowej powołując się na art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej. Tę argumentację (uwzględniając różnicę co do możliwej podstawy prawnej) tutejszy sąd też w pełni podziela.

Powódka zatem ma prawo do dochodzonego świadczenia.

W ocenie sądu, co było sygnalizowane, zaistniała przesłanka do odprawy w postaci reorganizacji jednostki organizacyjnej KAS. Wynikiem reformy administracji celno – skarbowej była bowiem głęboka zmiana kadrowa polegająca przede wszystkim na modyfikacji stosunków prawnych osób będących już (od 1 marca 2017r.) w strukturach KAS, a dodatkowo na zwolnieniach z pracy i służby. Ustawa o KAS nie definiuje reorganizacji. Wskazanego pojęcia nie sposób zawęzić do zmian polegających na znoszeniu określonych jednostek czy powoływaniu nowych i przekształceń struktur tych jednostek. (...) weryfikacji stosunków prawnych osób zatrudnionych w KAS (dotyczącej wszystkich funkcjonariuszy i pracowników) czyli kształtowania całości zatrudnienia na nowo – poprzez składanie albo podejmowanie decyzji o nieskładaniu propozycji zatrudnienia i to w określonej (często innej niż wcześniej formie) nie sposób traktować inaczej niż reorganizacji – zmian mających w założeniu powodować poprawę funkcjonowania struktur.

Do powódki nie znajduje zastosowania art. 174 ust. 12 ustawy o KAS, zgodnie z którym w przypadku o jakim mowa w art. 174 ust. 10 nie stosuje się art. 250 tej ustawy. Po pierwsze wskazana regulacja została wprowadzona już po ustaniu służbowego stosunku powódki (zwolnieniu ze służby), po wtóre zaś nie odnosi się stricte do jej sytuacji. Na wyłączenie prawa do odprawy w przypadku przekształcenia stosunku służbowego na podstawie art. 174 ust. 7 ustawy o KAS pozwala to, że sam funkcjonariusz decyduje o bycie stosunku służbowego. Jeśli bowiem nie przyjmie propozycji zatrudnienia, to stosunek służbowy nadal trwa. Powódka, co już omówiono, na byt tego stosunku wpływu nie miała. Kończył się on niezależnie od tego, czy propozycja zatrudnienia zostałaby przyjęta czy nie.

Za odmówieniem powódce prawa do odprawy nie może przemawiać to, że kontynuowała ona aktywność zawodową w Krajowej Administracji Skarbowej, choć na innej niż wcześniej podstawie.

Prawo do odprawy określonej w art. 250 ust. 4 ustawy o KAS nie jest bowiem uzależnione od utraty źródła utrzymania (pracy na jakiejkolwiek podstawie), a od zakończenia stosunku służby (zwolnienia ze służby).

Przepis wprowadza zasadę wypłaty odpraw zwalnianym ze służby funkcjonariuszom. Wyłączenie regulacji wobec pewnych grup powinno być wyraźne (jak w art. 250 ust. 12), w innym wypadku nie sposób uznać, by do takiego wyłączenia doszło.

W ustawie wprowadzającej zawarto regulacje prowadzące w praktyce do masowych zwolnień ze służby. Nie zostały określone mierzalne kryteria wyboru osób mających nadal wykonywać czynności w ramach Krajowej Administracji Skarbowej (sformułowane w art. 165 ust. 7 były zbyt ogólne) ani zasad proponowania danego rodzaju stosunku. Ustawodawca posłużył się pojęciami wygaśnięcia i przekształcenia stosunku służbowego dla jednostronnych w istocie decyzji drugiej strony tego stosunku (wcześniej w ustawie o Służbie Celnej wygaśnięcie warunkowała nie wola tej strony, a śmierć funkcjonariusza lub niezgłoszenie się przez niego w określonych wypadkach do pełnienia służby). Doszło do zmiany sytuacji prawnej wielu funkcjonariuszy. Ustawodawca nie wyłączył w sposób wyraźny prawa do odprawy do żadnej z grup objętych zmianą. Z tego względu brak podstaw do takiego wyłączenia, co nie oznacza, że sąd nie zauważa różnicy w sytuacji tych, którzy przyjęli propozycję zatrudnienia i tych, którzy jej nie przyjęli lub nawet nie otrzymali, o czym jeszcze dalej.

Powyższy pogląd stanowi prokonstytucyjną wykładnię regulacji, na jakiej możliwość wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 kwietnia 2022r. I (...) 64/21 w przypadku pominięcia prawodawczego.

Odprawa w związku z ustaniem stosunku służby nie ma charakteru powszechnego w tym znaczeniu, że nie jest wypłacana zawsze, gdy służba ulega zakończeniu. Jednakże w przypadku różnych służb mundurowych jednostronne rozwiązanie stosunku służbowego funkcjonariusza przez podmiot, w którym pełni on służbę, z przyczyn nieleżących po stronie tego funkcjonariusza skutkuje prawem do odprawy. W przypadku pewnych grup zawodowych np. policjantów odprawa jest też wypłacana w przypadku zwolnienia funkcjonariusza w związku z okolicznościami leżącymi po jego stronie (art. 114 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990r. o Policji), w przypadku funkcjonariuszy Służby Więziennej przy przejściu do innej służby państwowej (art. 99 ust. 1 w zw. z art. 96 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010r. o Służbie Więziennej). Pamiętać trzeba, że jednostronne zakończenie stosunku służbowego przez jednostkę z przyczyn nieleżących po stronie funkcjonariusza wystąpić może w ściśle określonych w ustawie przypadkach. Gdy przypadek ten stanowią zmiany organizacyjne struktur danej służby odprawa przysługuje. Nakazuje to przyjęcie, że wyłączenie prawa do odprawy w przypadku określonej grupy funkcjonariuszy, których służba kończy się z powodu zmian w strukturach tej służby winno mieć charakter wyraźny. Brak takiego jednoznacznego, wyraźnego wyłączenia przemawia za interpretacją na korzyść funkcjonariusza. W przypadku ucywilnionych funkcjonariuszy KAS nie można przyjąć, by zmianę więzi prawnej warunkowały przyczyny leżące po stronie funkcjonariusza pomimo określenia w ustawie związanych z osobą funkcjonariusza przesłanek, od których uzależnione pozostaje złożenie propozycji służby czy zatrudnienia pracowniczego. Jak już bowiem wskazano, kryteria ustawowe są nazbyt ogólne, a przy konkretnych propozycjach zatrudnienia (tak jak u powódki) nie wskazano, co przemawiało za zaoferowaniem zatrudnienia pracowniczego w miejsce służby.

Okoliczność, że sytuacja funkcjonariuszy ucywilnionych pozostawała inna niż tych, którzy definitywnie zaprzestali wykonywanie zadań w strukturach KAS wobec nieotrzymania propozycji albo jej nieprzyjęcia, nie może przemawiać za nieprzyznaniem tym pierwszym prawa do odprawy.

Przepisy ustaw dotyczących różnych służb mundurowych nie uzależniają prawa do odprawy z powodu zakończenia służby od tego, czy na dzień zakończenia funkcjonariusz ma inne zatrudnienie/źródło zarobkowania. Choć ucywilniony funkcjonariusz ma zapewnione zatrudnienie, to jego sytuacja prawna ulega zmianie. I jest to zmiana niekorzystna.

Funkcjonariusz ucywilniony, podobnie jak ten, którego stosunek służbowy wygasł wobec nieotrzymania albo nieprzyjęcia propozycji zatrudnienia, nie tylko nie może (choć kontynuuje aktywność zawodową w Krajowej Administracji Skarbowej) korzystać ze szczególnej ochrony stosunku służby (art. 179-181 ustawy o KAS), ale i dostępu do ścieżki awansowej (art. 197 ustawy o KAS), szczególnej ochrony prawnej (art. 210 ustawy o KAS), dodatkowego urlopu wypoczynkowego (art. 216 ust. 4 ustawy o KAS), płatnego urlopu zdrowotnego (art. 217 ustawy o KAS), wyróżnień (art. 219 ustawy o KAS), dodatków do uposażenia (art. 226 ustawy o KAS), nagród (art. 241-242 ustawy o KAS) i innych uprawnień związanych ze stosunkiem służby, a, o ile nie osiągnął jeszcze odpowiedniego stażu w służbie, z systemu zaopatrzenia emerytalnego służb mundurowych. W przypadku późniejszej reorganizacji czy likwidacji jednostki organizacyjnej nie otrzyma on też odprawy na podstawie art. 250 ustawy o KAS, a odprawę, o której mowa w art. 8 ustawy z dnia 13 marca 2013 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (t.j. Dz.U. 2018. 1969), której maksymalna wysokość odpowiada nie sześciomiesięcznym, a trzymiesięcznym zarobkom.

Wszystko powyższe przemawia za zasądzeniem dochodzonej odprawy na rzecz powódki.

Jak już wskazywano na wstępie, sąd nie podziela stanowiska organu o przedawnieniu roszczenia.

Zgodnie z art. 252 ust.1 ustawy o KAS roszczenia z tytułu prawa do uposażenia i innych świadczeń oraz należności pieniężnych ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Bieg przedawnienie przerywa jednak każda czynność przed kierownikiem jednostki organizacyjnej, podjęta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia roszczenia (art. 252 ust. 3 pkt 1 ustawy o KAS). Przerwanie biegu przedawnienia przez wskazaną czynność oznacza, że trzyletni okres przedawnienia rozpoczyna bieg na nowo.

Powódka wystąpiła do kierownika (...) wskazując na prawo do odprawy dwukrotnie: 20 listopada 2018r. i 24 lutego 2020r. Oba pisma złożone zostały przez upływem trzech lat od ustania stosunku służby, zaś pozew w tej sprawie wpłynął przed upływem trzech lat od daty złożenia drugiego z pism. Choć przepisy ustawy o KAS nie przewidują przerwania biegu przedawnienia przez czynność podjętą przed sądem, to zważywszy na pozostawienie funkcjonariuszom w sprawach spornych drogi sądowej przed sądem pracy (art. 277 ustawy o KAS), uznać należy, iż wszczęcie takiego sporu także przerywa bieg przedawnienia (art. 123 § 1 k.c.). Trudno przyjąć, by w razie przedłużającego się sporu sądowego funkcjonariusz co trzy lata ponawiać miałby wnioski do kierownika jednostki.

W ocenie sądu drugie z pism powódki przerwało bieg przedawnienia. Okoliczność, iż adresowane było ono, inaczej aniżeli poprzednie, do Skarbu Państwa – nie może prowadzić do odmiennej jego oceny. W piśmie było wskazane, że jest ono kierowane za pośrednictwem (...) i w tej Izbie zostało złożone. Zresztą, podobnie jak wcześniej, to dyrektor I. odpowiedział powódce. Skupienie się w tej sytuacji na wskazaniu Skarbu Państwa, którego dyrektor I. jest wszak reprezentantem w stosunkach służbowych, oznaczałoby nadmierny i nieuzasadniony rygoryzm.

Zdaniem sądu pismo bezpośrednio zmierzało do zaspokojenia roszczenia. W jego treści powódka wyraźnie wzywa do wypłaty odprawy powołując stosowne przepisy i orzeczenie Sądu Najwyższego dotyczące obowiązku wydania ucywilnionym funkcjonariuszom świadectw służby, w którym Sąd Najwyższy wskazał, że przewidziane w ustawie wprowadzającej przekształcenie stosunku służby w stosunek pracy odpowiada zwolnieniu ze służby. Orzeczenie to dawało ucywilnionym funkcjonariuszom podstawę do przekonania, że mogą otrzymać odprawy bez indywidulanych sporów sądowych.

Decydującego znaczenia dla oceny charakteru wezwania nie może mieć niewskazanie kwoty świadczenia. Wysokość odprawy warunkowanej zwolnieniem ze służby dla funkcjonariuszy KAS jest ściśle określona przepisami (uzależniona od uposażenia i stażu służbowego). W tożsamy ścisły sposób uregulowana była odprawa dla zwolnionych ze służby funkcjonariuszy Służby Celnej. Powódka w swoich wnioskach jednoznacznie wskazała, z jakiego tytułu dochodzi odprawy, powołała też podstawę prawną warunkującą wysokość tejże. Art. 252 ust. 3 pkt 1 ustawy o KAS, podobnie jak analogiczny doń art. 165 ust. 3 ustawy o Służbie Celnej, nie określa żadnych szczególnych warunków dla czynności podjętej w celu dochodzenia roszczenia. Co więcej oba przepisy przewidują, że bieg przedawnienia przerywa również czynność podjęta w celu ustalenia roszczenia, a zatem m.in. ukierunkowana na określenie jego wysokości. Z tego względu niepodanie kwoty dochodzonej odprawy nie przekreśla możliwości uznania wniosku o odprawę za przerywający bieg przedawnienia w sytuacji, gdy z wniosku wynika, o jaką odprawę chodzi. Bez znaczenie pozostaje, że powódka podała inną podstawę prawną odprawy niż ta, którą ostatecznie w sprawie przyjął sąd. Jak już wskazano, przepisy ustawy o Służbie Celnej i ustawy o KAS określają wysokość odprawy z tytułu zwolnienia ze służby w tożsamy sposób, a regulacje związane z reformą administracji celno-skarbowej są sformułowane w sposób nieprzejrzysty utrudniający formułowanie i dochodzenie roszczeń przez osoby, których status wskutek reformy uległ zmianie.

W pierwszym piśmie kierowanym do dyrektora (...) w S. powódka nie wzywała do wypłaty odprawy, a jedynie nadmieniała o prawie do świadczenia, zatem pisma tego nie można uznawać za zmierzające bezpośrednio do zaspokojenia roszczenia.

Nawet gdyby jednak uznać, że wezwanie o wypłatę odprawy z lutego 2020r. nie przerwało biegu, to i tak zachodziłyby podstawy do nieuwzględnienia zarzutu pozwanego.

W myśl bowiem art. 252 ust. 2 ustawy o KAS kierownik jednostki organizacyjnej może nie uwzględnić terminu przedawnienia, jeżeli opóźnienie w dochodzeniu roszczenia jest usprawiedliwione wyjątkowymi okolicznościami. Wyjątkowych okoliczności nie sposób odnosić wyłącznie do osobistej sytuacji funkcjonariusza (np. ciężkiej choroby w okresie biegu przedawnienia). Na takie ograniczenie nie pozwala brzmienie przepisu. Zdaniem sądu za wyjątkowe okoliczności mogą być uznane istotne niejasności prawne co do przysługujących funkcjonariuszowi należności. Trudno o bardziej jaskrawy przykład takich niejasności niż w przypadku uprawnień funkcjonariuszy w ramach reformy administracji celno – skarbowej. Chodzi tu nie tylko o uprawnienia funkcjonariuszy ucywilnionych, ale i tych którzy nie otrzymali propozycji zatrudnienia/służby czy ich nie przyjęli. Sposób redakcji przepisów rodził wątpliwości co do możliwości skutecznego kwestionowania nieotrzymania propozycji służby i właściwej ku temu ścieżki (przed sądem powszechnym czy administracyjnym), co do uprawnień ucywilnionych funkcjonariuszy do świadectw służby i odpraw, a później gdy doszło do zmiany przepisów i świadectwa zostały wydane, co do sądowego dochodzenia ich prostowania. Nie były to jedynie wątpliwości funkcjonariuszy. Również sądy nie zajmowały jednolitego stanowiska w żadnej z tych kwestii. Orzecznictwo sadów powszechnych w sprawie odpraw funkcjonariuszy pozostawało zróżnicowane także po pierwszym z wyroków Sądu Najwyższego, w którym wskazano na możliwość prokonstytucyjnej dla ucywilnionych funkcjonariuszy wykładni przepisów dającej im prawo do odprawy. Tutejszy sąd konsekwentnie rozstrzygał spory o odprawę na korzyść funkcjonariuszy, ale już sąd II instancji prezentował inny pogląd. Choć od reformy minęło ponad 7 lat, to spory sądowe byłych funkcjonariuszy nadal trwają, a orzecznictwo jeszcze w ostatnim czasie nie było jednolite. Ustawodawca przeprowadził poważną reformę nie dbając jednak o właściwą legislację co doprowadziło do masowych procesów. Dobrym przykładem jakości tej legislacji jest omawiana wcześniej przez sąd redakcja art. 170 ust. 4 ustawy wprowadzającej.

Choć art. 252 ust. 2 ustawy o KAS adresowany jest do kierownika jednostki, to w razie procesu także sąd na podstawie tej regulacji, może nie uwzględnić terminu przedawnienia. Nie sposób przyjąć, by uprawnienia sądu były mniejsze niż kierownika jednostki, skoro ustawodawca przewiduje drogę sądową jako właściwą dla sporów ze stosunku służbowego funkcjonariuszy. Skoro to sąd w razie sporu rozstrzyga ostatecznie o prawie do świadczenia czy jego wysokości (także innych roszczeniach), to jest władny badać wszystkie przesłanki, w tym oceniać prawidłowość stanowiska kierownika jednostki co do uznania, że nie zachodzą okoliczności wskazane w art. 25 ust. 2 ustawy o KAS.

Sąd nie podziela stanowiska pozwanego co do wymagalności roszczenia powódki z dniem doręczenia mu pozwu. Jak wyjaśniono wyżej, podstawa prawna do wypłaty świadczeń istniała w dacie nawiązania przez powódkę stosunku pracy, czego nie mogą zmieniać pewne niejasności w sformułowaniu przepisów. Wskazać tu należy, iż takie stanowisko pozwanego co do wymagalności roszczenia nie koresponduje ze zgłoszonym zarzutem przedawnienia. Trudno bowiem przyjmować dwie różne daty wymagalności tego samego roszczenia.

O kosztach procesu orzeczono w oparciu o przepis art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c., zgodnie z którymi strona przegrywająca proces obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, w tym wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika, z odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. Na koszty powódki złożyły się uiszczona opłata od pozwu w kwocie 1349 zł i wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika w stawce minimalnej 3600 zł wynikającej z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j.Dz.U. 2023.1964).

Pominięty wniosek dowodowy dotyczył dokumentów odnoszących się do innej osoby, nie mających żadnego odniesienia do okoliczności faktycznych sprawy.

ZARZĄDZENIE

1. (...)

2. (...)

3. (...)