Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym 30 grudnia 2021 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. Oddział w S. domagał się zasądzenia od M. R. kwoty 1.009,29 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu oraz kosztami procesu. Jak wskazał powód, dochodzona kwota stanowi niezwróconą dotychczas część pożyczki z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych zaciągniętej przez pozwaną (803,27 zł) i skapitalizowane odsetki od tej pożyczki liczone od 1 stycznia 2018r. do 22 grudnia 2021r.

Wobec niemożności doręczenia korespondencji pozwanej i ustalenia miejsca jej pobytu sąd ustanowił dla M. R. kuratora.

Reprezentująca pozwaną kurator domagała się oddalenia powództwa w całości podnosząc zarzut przedawnienia roszczenia oraz wystąpiła o przyznanie wynagrodzenia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

Strony niniejszego procesu pozostawały w stosunku pracy.

Niesporne

W czasie trwania tego stosunku 4 listopada 2014r. M. R. zawarła z pozwanym pracodawcą 4 listopada 2014 r. umowę pożyczki ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych w wysokości 7.000,00 zł z odsetkami w kwocie 180,83 zł z przeznaczeniem na cele mieszkaniowe.

Okres spłaty pożyczki wraz z odsetkami został ustalony na 30 miesięcy – od 1 grudnia 2014 r. do 31 maja 2017 r., a wysokość miesięcznych rat określona na 239,37 zł.

W ramach umowy pracodawca został upoważniony do potrącenia należnych rat pożyczki z comiesięcznego wynagrodzenia, zasiłku chorobowego i zasiłku wychowawczego przysługujących pożyczkobiorczyni.

W umowie ustalono, iż niespłacona pożyczka wraz z odsetkami staje się natychmiast wymagalna w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy.

Zabezpieczeniem interesów pracodawcy były umowy poręczenia pożyczki zawarte z poręczycielkami E. S. i B. M..

Niesporne, nadto umowa pożyczki - k. 18 -19.

W związku z ustaniem zatrudnienia drugiej z wymienionych poręczycielek pracodawca wzywał pozwaną do wskazania nowego poręczyciela – osoby zatrudnionej w zakładzie wskazując, że niezastosowanie się do wezwania będzie skutkować wypowiedzeniem umowy i postawieniem zobowiązania umownego w stan natychmiastowej wymagalności.

Pozwana nowego poręczyciela nigdy nie wskazała, choć początkowo (po pierwszym z wezwań) występowała o maksymalne wydłużenie jej terminu na znalezienie właściwej osoby.

Niesporne, nadto korespondencja stron- k. 20, 21 , 26

Pismem doręczonym adresatce 15 czerwca 2015r. powód wezwał pozwaną do zapłaty w terminie 10 dni kwoty 970,49 zł z tytułu przeterminowanych należności wynikających z pożyczki.

W odpowiedzi M. R. zwróciła się o umożliwienie spłaty zaległości w miesięcznych ratach po 50 zł każda.

Niesporne, nadto pismo powoda – k. 22, wniosek pozwanej – k. 24

Łączący strony stosunek pracy ustał w dniu 4 lipca 2016 r.

Niesporne, nadto wniosek pozwanej – k. 27

W tym samym dniu pozwana zwróciła się do powoda, za zgodą poręczycielki, z wnioskiem o umożliwienie spłaty pożyczki w ratach po 239,37 zł począwszy od lipca 2016r. aż do całkowitej spłaty. Pracodawca zaakceptował wniosek.

Niesporne, nadto zaakceptowany wniosek – k. 27.

W związku z tym, że pozwana nie realizowała powyższych uzgodnień powód skierował do niej 6 października 2017r. wezwanie do zapłaty 3253, 27 zł, która to kwota odpowiadała niespłaconej części pożyczki. W związku z nieodebraniem korespondencji pracodawca zażądał spłaty pożyczki od poręczycielki.

E. S. wystąpiła 14 listopada 2017r. z wnioskiem o umożliwienie spłaty w miesięcznych ratach po 150 zł potrącanych z jej wynagrodzenia począwszy od grudnia 2017r. aż do spłaty całości zobowiązania. I ten wniosek pracodawca zaakceptował.

Dowód: wezwanie do zapłaty – k. 28, koperta – k. 29, wniosek poręczyciela – k. 31.

Jednocześnie za pomocą korespondencji sms monitowano o spłatę pożyczkobiorczynię, jednak bezskutecznie.

Kontakt z pozwaną urwał się w II połowie listopada 2017r.

Dowód: zeznania świadka I. S. (zapis skrócony k. 137-138), zrzuty z ekrany – wiadomości tekstowe – k. 32 – 37

E. S. spłaciła część udzielonej pozwanej pożyczki w kwocie 2.400 zł do maja 2019 r.

Dowód: zaświadczenie o wysokości spłaty – k. 43

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo, oparte na art. 720 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. podlegało oddaleniu z uwagi na przedawnienie roszczenia.

W myśl art. 720 § 1 k.c. biorący pożyczkę zobowiązany jest zwrócić ilość pieniędzy przekazaną mu na własność przez dającego pożyczkę.

W niniejszej sprawie bezspornym było (znalazło to też potwierdzenie w niekwestionowanych dokumentach i korespondującym z nim zeznaniu świadka) zawarcie przez strony umowy pożyczki 4 listopada 2014 r., później porozumienie stron co do dalszej ratalnej ich spłaty pomimo ustania stosunku pracy, wreszcie zaś porozumienie między powodem a poręczycielką dotyczące rozłożenia na raty dochodzonej z tytułu poręczenia pożyczki kwoty.

W świetle powyższych niespornych okoliczności za trafny uznać należy zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia.

W myśl art. 291 § 1 k.p. roszczenia ze stosunku pracy (a do takich, o czym w dalszej części rozważań, należy żądanie objęte pozwem) ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym stały się wymagalne. W przypadku pożyczki spłacanej ratalnie termin wymagalności jest inny dla każdej raty. Dzień wymagalności przypada bowiem w dniu następnym po dniu obowiązku świadczenia.

W treści umowy pożyczki łączącej strony wskazano wyraźnie, iż pożyczka spłacana jest w miesięcznych ratach. Brak oznaczenia daty spłaty poprzez wskazanie konkretnego dnia miesiąca oznacza, iż raty stawały się wymagalne z upływem ostatniego dnia miesiąca.

Trzyletni okres przedawnienia liczony powinien być zatem w przypadku niespłaconych rat od 1 dnia kolejnego miesiąca kalendarzowego w odniesieniu do raty za miesiąc poprzedni. Tym samym ostatnia z rat ulegałaby przedawnieniu z dniem 1 czerwca 2020r.

W międzyczasie doszło jednak do zdarzeń rzutujących na wymagalność roszczenia.

4 lipca 2016r. nastąpiło rozwiązanie umowy o pracę, co zgodnie z § 4 umowy pożyczki skutkowało natychmiastową wymagalnością niespłaconej dotychczas kwoty, a tym samym rozpoczęciem co do niej biegu przedawnienia.

W tej samej dacie pozwana wystąpiła o umożliwienie jej spłaty pożyczki w miesięcznych ratach po 239, 37 zł począwszy od lipca 2016r. Wniosek ten stanowi uznanie długu. Obejmuje wskazanie tytułu zobowiązania, wysokość zadłużenia i zaproponowany (zaakceptowany przez pracodawcę) nowy sposób jego spłaty. Stanowiący uznanie roszczenia wniosek pozwanej przerwał bieg przedawnienia tej części pożyczki, która stała się wymagalna jeszcze przed rozwiązaniem umowy o pracą. O tym, że występowała na ten dzień po stronie pozwanej zaległość z tytułu rat, których termin zapłaty już upłynął, świadczy zarówno pochodząca z czerwca 2016r. korespondencja stron, jak i wynik działań matematycznych - gdyby powódka spłacała uzgodnione raty po 239,37 zł miesięcznie, to na dzień 1 lipca 2016r. miałaby do zapłaty 2632, 80 zł (7180, 83 zł - 239, 37 zł x 19 rat) Zgodnie z art. 295 § 1 pkt 2 k.p. bieg przedawnienia przerywa się przez uznanie roszczenia. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo (art. 295 § 2 k.p.).

We wniosku pozwanej pojawiają się dwie kwoty bieżącego salda pożyczki: 3973, 64 zł (drukiem) i 4023, 64 zł (dopisana ręcznie). Zdaniem sądu należałoby uznać, że uznaniem jest objęta kwota niższa (nie wiadomo, kto i kiedy dokonał ręcznego zapisu), szersze rozważania w tym zakresie są jednak zbyteczne, bo przyjęcie każdej z kwot oznaczałoby i tak, że płatność nastąpi w 17 ratach (16 po 239, 73 zł i siedemnastej w niższej kwocie). Skoro pierwsza rata miała być płatna w lipcu 2016r., to ostatnia powinna być uregulowana do końca listopada 2017r.

Wobec uzgodnienia ratalnej spłaty należności termin wymagalności znów pozostawał inny w przypadku każdej miesięcznej raty po 239, 37 zł i ostatniej raty niższej. W przypadku ostatniej z rat (płatnej w listopadzie 2017r.) przypadał on na 1 grudnia 2017r. Tym samym trzyletni termin przedawnienia upływał 1 grudnia 2020r. (dla poprzednich rat wcześniej), a zatem na ponad rok przed wystąpieniem przez powoda z pozwem w tej sprawie.

Biegu terminu przedawnienia roszczenia pozwanej nie przerywa uznanie długu przez poręczycielkę. Oświadczenie poręczyciela nie ma bowiem bezpośredniego wpływu na zobowiązanie dłużnika głównego. Wszak poręczenie to odrębna umowa między poręczycielem a wierzycielem. Oświadczenia poręczyciela mają wpływ wyłącznie na jego zobowiązania wynikające z łączącej go z wierzycielem umowy.

Sąd nie podziela stanowiska powoda, że w sprawie znajdują zastosowanie terminy przedawnienia wskazane w Kodeksie cywilnym.

Art. 291 § 1 k.p. dotyczy roszczeń ze stosunku pracy, stosunku zdefiniowanego w art. 22 § 1 k.p. Na treść tego stosunku składają się wzajemne zobowiązania stron wynikające nie tylko z treści umowy, ale i regulacji prawa pracy. Jednym z obowiązków pracodawcy wskazanych w art. 94 k.p. jest zaspokajanie w miarę posiadanych środków potrzeb socjalnych pracowników (art. 94 pkt 8 k.p.). Także w art. 16 k.p. ustawodawca przewiduje zaspokajanie przez pracodawcę stosownie do możliwości i warunków, bytowych, socjalnych i kulturalnych potrzeb pracowników. Obowiązek wynikający z tych przepisów realizowany jest m.in. przez zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, co wynika z art. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 288) przewidującego, iż fundusz jest przeznaczony na finansowanie działalności socjalnej pracodawcy. Wskazany akt prawny stanowi element systemu prawa pracy i taki też charakter mają wynikające z niego świadczenia, co determinuje stosowanie do nich terminów przedawnienia określonych w prawie pracy. Art. 2 pkt 1 tej ustawy jako jedną z postaci działalności socjalnej pracodawcy wymienia udzielaniu zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową. Umowa pożyczki udzielanej pracownikowi z Funduszu na cele mieszkaniowe jest więc instytucją prawa pracy. Przepisy Kodeksu cywilnego o umowie pożyczki znajdują do niej zastosowanie z mocy odesłania zawartego w art. 300 k.p. czyli tylko w kwestiach nieuregulowanych przepisami prawa pracy, i to odpowiednio, z uwzględnieniem zasad prawa pracy. Skoro umowa pożyczki jest instytucją prawa pracy, to wynikające z niej roszczenia podlegają przedawnieniu na podstawie przepisów tego prawa.

Pogląd ten został obszernie oraz przekonująco uzasadniony w wyroku Sądu Najwyższego z 19 kwietnia 2013 r., III PK 43/12, OSNP 2014/7/98. Wywody tam prezentowane Sąd Rejonowy w pełni podziela.

Nie było podstaw do przyjęcia, że uwzględnieniu zarzutu sprzeciwiają się zasady współżycia społecznego. To, że powód akceptował wszystkie wnioski pracownicy dotyczące pożyczki dając pozwanej szansę spłaty zobowiązań na korzystnych dla niej zasadach, zdaniem sądu nie było zrozumiałe i ostatecznie uderzało w jedyną poręczycielkę pożyczki. Deklaracje pozwanej nie przekładały się na czyny, niczym nieuzasadnione było więc przekonanie, że zacznie ona realizować obowiązek wynikający z umowy. Gdy tego obowiązku nadal nie realizowała, powód sięgnął po najłatwiejszy dlań instrument – zaczął egzekwować niespłaconą pożyczkę od zatrudnionego nadal poręczyciela nie decydując się równolegle na wystąpienie z powództwem przeciw pożyczkobiorczyni. Prolongowanie pozwanej terminu spłaty pożyczki miało miejsce jeszcze przed ponownym biegiem terminu przedawnienia (w związku z uznaniem długu i jego rozłożeniem na raty). W okresie biegu tego terminu postawa pozwanej, z którą nie było kontaktu od końca 2017r., nie dawała żadnych podstaw do przekonania, że M. R. wywiąże się z obowiązku spłaty. Nie jest więc usprawiedliwione zwlekanie z wystąpieniem z pozwem w tej sprawie.

Wszystko powyższe prowadziło o oddalenia powództwa.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz.U z 2018r. poz. 536) wysokość wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla strony w sprawie cywilnej, jeśli jest nim radca prawny, ustala się w kwocie nieprzekraczającej 40% stawek minimalnych za czynności radców prawnych określonych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 22 ⁵ ust. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz. U. z 2024 poz. 499), nie mniej niż 60 zł.

Dla wartości przedmiotu sporu, jak w sprawie niniejszej stawka minimalna wynagrodzenia zawodowego pełnomocnika wynosi 270 zł, co wynika z § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j.Dz.U. z 2023r. poz.1935). Tym samym wynagrodzenie kuratora to 108 zł. Po doliczeniu 23% VAT jest to kwota 132, 84 zł i taką kwotę sąd przyznał kuratorowi pozwanej.

Taką kwotą, stanowiącą koszt sądowy, należało obciążyć powoda zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2024r. poz.959)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)