Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 października 2023 roku

Sąd Rejonowy Szczecin- Centrum w Szczecinie – Wydział III Cywilny

w składzie: Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Janik-Białek

Protokolant: sekretarz sądowy Wioleta Fortuna-Krzyżyk

po rozpoznaniu w dniu 13 października 2023 roku w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w S.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w S. kwotę 1.568,25 złotych (tysiąca pięciuset sześćdziesięciu ośmiu złotych dwudziestu pięciu groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 3 grudnia 2020 roku do dnia zapłaty;

zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.617 złotych (tysiąca sześciuset siedemnastu) tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

nakazuje pobrać od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie kwotę 208,48 złotych (dwustu ośmiu złotych czterdziestu ośmiu groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sędzia Małgorzata Janik- Białek

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 13 czerwca 2022 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w S. wniosła o zasądzenie od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 1.568,25 zł tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 3 grudnia 2020 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powyższego żądania strona powodowa wskazała, że jest wierzycielem pozwanego na podstawie umowy cesji wierzytelności z dnia 30 października 2020 roku zawartej pomiędzy poszkodowanym W. W. a powodową spółką. W dniu 20 września 2020 roku doszło do uszkodzenia pojazdu W. W. marki F. (...). W pojeździe wystąpiła szkoda całkowita. W wyniku powyższego poszkodowany zawarł tego samego dnia umowę najmu samochodu marki S. (...), a czynsz najmu strony ustaliły na kwotę 160,00 zł za dobę + VAT. Wynajem pojazdu zastępczego obejmował okres od dnia 20 września 2020 roku do dnia 7 października 2020 roku (18 dni) i wyniósł kwotę 3.542,40 zł brutto. Pozwany w toku likwidacji szkody przyznał powodowi kwotę 1.974,15 zł tytułem odszkodowania za najem pojazdu zastępczego, co stanowiło częściową rekompensatę poniesionych wydatków. Z uwagi na powyższe powód e-mailem z dnia 17 listopada 2020 r. wezwał pozwanego do zapłaty wszelkich należności. Wezwanie to było jednak bezskuteczne.

W odpowiedzi na pozew z dnia 19 września 2022 roku pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przewidzianych oraz kosztów opłaty za pełnomocnictwo.

W uzasadnieniu swojego stanowiska procesowego strona pozwana zaprzeczyła jakoby była zobowiązana do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem przez powoda. Pozwany wskazał, iż przeprowadził postępowanie likwidacyjne i podjął ostateczną decyzję o przyznaniu i wypłaceniu na rachunek powoda kwoty 1974,15 zł. Uznano 18 dni okresu najmu pojazdu zastępczego, ale stawkę czynszu najmu pojazdu zastępczego za dobę zweryfikowano w następujący sposób:

- za pierwsze 3 dni najmu uznano stawkę zgodnie z przedstawioną na fakturze powoda (196,80 zł),

- za kolejne 15 dni najmu uznano stawkę 92,25 zł brutto w oparciu o stawki stosowane przez pozwanego ze współpracującymi z nim wypożyczalniami w zakresie organizacji najmu bezkosztowego na rzecz poszkodowanych.

Strona pozwana podniosła, iż poinformowała w wiadomości e-mail z dnia 22 września 2020 r. o możliwości zorganizowania poszkodowanemu bezpłatnego najmu pojazdu zastępczego, jak również, że w przypadku skorzystania z usługi najmu pojazdu zastępczego we własnym zakresie, otrzyma on refundację kosztów najmu po stawce 92,25 zł brutto za dobę przy wynajmie powyżej 7 dni. Pozwany uznał za zasadną stawkę powoda za okres pierwszych 3 dni najmu, tj. przed złożeniem propozycji organizacji najmu pojazdu zastępczego. Przez kolejne 15 dni ekonomicznie uzasadniona jest stawka 92,25 zł brutto za dobę dla pojazdu klasy C. Poszkodowany, nie wykazując żadnego zainteresowania propozycją pozwanego, doprowadził do zwiększenia rozmiarów szkody poprzez skorzystanie z najmu pojazdu zastępczego w systemie bezkosztowym we własnym zakresie, korzystając z usługi dwukrotnie droższej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 20 września 2020 roku w S. na Placu (...) doszło do kolizji drogowej, w której uszkodzeniu uległ samochód marki F. (...) o numerze rejestracyjnym (...), stanowiący własność W. W..

Sprawcą kolizji był posiadacz pojazdu mechanicznego, który w dacie szkody legitymował się umową obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartą z (...) Towarzystwem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. (numer polisy (...)).

Niesporne.

W wyniku ww. zdarzenia samochód poszkodowanego uległ szkodzie całkowitej. Na miejsce przyjechała policja, a pojazd wymagał niezwłocznego odholowania i wówczas osoba trzecia, stojąca na przystanku autobusowym, zaproponowała poszkodowanemu, że może zadzwonić po kogoś, kto pomoże w takiej sytuacji. W. W. zgodził się na to i na miejsce przyjechał pracownik (...) sp. z o.o. sp. k., który zajął się kwestią odholowania wraku i poinformował także o możliwości wynajęcia samochodu zastępczego za pośrednictwem jego firmy.

Poszkodowany nie dysponował innym pojazdem, z którego mógłby korzystać zamiast uszkodzonego. Swój pojazd przed kolizją poszkodowany wykorzystywał do codziennego przemieszczania się z uwagi na problemy z chodzeniem, a także dojazdów na działkę. Jego sytuacja materialna nie pozwalała na zakup innego pojazdu ze środków własnych.

Dowód :

- potwierdzenie przyznania odszkodowania, k. 30,

- zeznania świadka W. W., k. 84v,

- oświadczenie W. W., k. 40.

W. W. (najemca) podpisał umowę najmu samochodu z (...) sp. z o.o. sp. k. (wynajmującym). Przedmiotem najmu był samochód marki S., rok produkcji 2015, o numerach rejestracyjnych (...). Najemca zobowiązał się, że będzie płacić czynsz wynajmującemu w wysokości 160 zł + VAT za dobę, bez limitu kilometrów, z pełnym ubezpieczeniem OC i AC, bez udziału własnego w szkodach, z możliwością wyjazdu za granicę bez uzyskania uprzedniej zgody. Zapłata kosztów najmu nastąpić miała w formie bezgotówkowej, tj. poprzez zawarcie umowy cesji wierzytelności między najemcą a wynajmującym, w treści której najemca przeniesie na wynajmującego wierzytelność przysługującą mu od zakładu ubezpieczeń sprawcy szkody, z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego. Po zakończeniu najmu pojazdu zastępczego wynajmujący wystawi fakturę VAT, obejmującą cały koszt najmu. Zapłata z ww. fakturę nastąpi w formie bezgotówkowej przez zakład ubezpieczeń sprawcy szkody (§ 3 pkt 3 umowy najmu).

Zgodnie z ogólnymi warunkami najmu samochodu najemca zobowiązał się pokryć koszt zagubienia kluczyków i zagubienia dowodu rejestracyjnego. Jeśli samochód zostanie z niepełnym zbiornikiem paliwa, to wynajmujący obciąży najemcę kosztami za brakujące paliwo plus kosztami serwisowymi. Najemcy zostanie doliczona opłata manipulacyjna za każde wezwanie, monit, upomnienie, wykroczenie drogowe, mandat, nieopłacenie postoju w płatnej strefie parkowania itp. dotyczące okresu najmu, w jakim najemca wynajmował pojazd. Ponadto ustanowiono bezwzględny zakaz palenia tytoniu w wynajmowanym pojeździe pod rygorem kary umownej w wysokości 250 zł.

Umowa została zawarta od dnia 20 września 2020 r. na czas nieokreślony.

Dowód :

- umowa najmu samochodu, k. 12,

- ogólne warunki najmu samochodu, k. 13.

Poszkodowany W. W. udzielił pełnomocnictwa (...) sp. z o.o. sp. k. do reprezentowania przed wszelkimi organami, urzędami, zakładami ubezpieczeń oraz innymi podmiotami prawa, jego interesów majątkowych z tytułu szkody powstałej w dniu 20 września 2020 r. oraz do odbioru w jego imieniu wszelkich świadczeń i odszkodowań przyznanych z tego tytułu. Szkoda została zgłoszona przez pełnomocnika W. W. do (...) Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. pismem z dnia 21 września 2020 roku.

Dowód:

- pełnomocnictwo, akta szkody, k. 61,

- pismo z dnia 21 września 2020 r., k. 15.

Poszkodowany korzystał z wynajętego samochodu zastępczego od dnia 20 września 2020 roku do 7 października 2020 roku (18 dni). Koszt wynajmu samochodu zastępczego wyniósł 4.858,50 złotych brutto.

Dowód :

- faktura VAT nr (...) z dnia 2 listopada 2020 roku, k. 14, akta szkody, k. 61.

W związku z przekazaniem przez ubezpieczyciela informacji o możliwości zorganizowania pojazdu zastępczego, w wiadomości elektronicznej z dnia 22 września 2020 roku pełnomocnik poszkodowanego zwrócił się do ubezpieczyciela o przekazanie dokumentów oraz warunków najmu pojazdu zastępczego. W wiadomości elektronicznej z dnia 23 września 2020 r. ubezpieczyciel przesłał pełnomocnikowi poszkodowanego następującą informację: „ Oferta udostępnienia pojazdu zastępczego za pośrednictwem naszego zakładu ubezpieczeń odbywa się na preferencyjnych dla poszkodowanego warunkach z założeniem minimum formalności a także pełnym pokryciem kosztów najmu przez ubezpieczyciela. Nasza oferta dotyczy samochodu analogicznej klasy i marki, co uszkodzony w kolizji. Udostępniony samochód zastępczy będzie niewyeksploatowany i sprawny technicznie. Zobowiązujemy się do udostępnienia samochodu zastępczego niezwłocznie, maksymalnie w ciągu kilku godzin od zgłoszenia takiego zapotrzebowania. Samochód będzie pochodził z jednej spośród wypożyczalni, z którą współpracujemy. W przypadku wynajęcia pojazdu zastępczego od tego podmiotu poszkodowany uzyska informację o wypożyczalni i jej adresie. Do tego czasu nie jest możliwym udzielenie informacji w tym zakresie. Samochód zastępczy udostępniony zostanie na czas likwidacji szkody, może zostać podstawiony w wybranym przez poszkodowanego miejscu i czasie i nie będzie wiązało się to z tym żadnymi dodatkowymi opłatami dla poszkodowanego. Nasza oferta udostępnienia pojazdu zastępczego jest dostosowana do wszelkich potrzeb klientów nie zawiera limitu kilometrów i kaucji, istnieje również możliwość poruszania się pojazdem poza granicami kraju. W przypadku chęci skorzystania z samochodu zastępczego z naszej oferty prosimy o kontakt z naszą infolinią, celem uzgodnienia wszelkich szczegółów związanych z najmem. Informujemy, że współpracujemy z różnymi wypożyczalniami, dlatego na obecnym etapie nie jesteśmy w stanie przesłać Państwu wzoru umowy, która będzie miała zastosowanie. Jednocześnie zapewniamy, że najem pojazdu zastępczego za naszym pośrednictwem będzie realizowany na wskazanych powyżej warunkach”.

W wiadomości elektronicznej z dnia 24 września 2020 roku firma (...) ze S., współpracująca z (...) Towarzystwem (...) S.A. z siedzibą w W., przesłała do (...) Centrum (...) sp z o.o. sp.k. w S. regulamin najmu, w którym wyszczególniono, iż wyjazd wynajętym samochodem poza granice Polski wymaga wcześniejszej zgody wynajmującego na piśmie oraz obowiązkowo wymaga uprzedniego zawarcia dodatkowego ubezpieczenia ważnego poza granicami RP, którego koszt w całości ponosi najemca. Podróże do regionów objętych lub zagrożonych wojną oraz do Rosji, Białorusi, Ukrainy i Mołdawii są zabronione. W załączniku nr 1 do regulaminu przedstawiono kary umowne za między innymi palenie tytoniu, przewożenie zwierząt, holowanie innych pojazdów, zabrudzone wnętrze samochodu, zabrudzony z zewnątrz pojazd, wypalenie lub uszkodzenie tapicerki, zatankowanie niewłaściwego paliwa, utratę gwarancji na samochód z winy najemcy lub osoby kierującej samochodem, zagubienie tablic, zagubienie kluczyka, zagubienie dowodu rejestracyjnego, brak instrukcji obsługi pojazdu. Warunki najmu przewidywały również wymagany minimalny wiek kierowcy oraz minimalny czas posiadania prawa jazdy. W pkt. 5 2. wskazano, że kaucja na zabezpieczenie roszczeń wynajmującego względem najemcy zostanie określona w umowie a jej wysokość zależy od klasy pojazdu. Kaucja miałby zostać zablokowana na karcie kredytowej najemcy. Zgodnie cennikiem stanowiący załącznik do regulaminu kaucja w przypadku pojazdów klasy M. i Ekonomiczna wynosiła 1250 zł. W przypadku klas wyższych kaucja była odpowiednio wyższa.

Dowód:

- wiadomości elektroniczne z dni 22-24 listopada 2020 roku, k. 17-20,

- ogólne warunki najmu pojazdów w sieci R., k. 21-29.

Za wystąpienie szkody całkowitej w pojeździe przyznano W. W. kwotę 4.600 zł i wypłacono ją na jego rachunek bankowy w dniu 30 września 2020 r. Dnia 29 października 2020 r. przyznano dodatkowo kwotę 600 zł.

Dowód :

- potwierdzenie przyznania odszkodowania, k. 30,

- potwierdzenie przelewu, k. 33,

- potwierdzenie przyznania odszkodowania – dopłata, k. 35.

Uszkodzony pojazd F. (...) został zdemontowany dnia 30 października 2020 r.

Dowód :

- zaświadczenie o demontażu pojazdu, k. 36.

Umową cesji wierzytelności z dnia 30 października 2020 roku W. W. przelał na rzecz (...) Sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w S. swoją wierzytelność przysługującą mu wobec (...) Towarzystwa (...) S.A. w związku z wynajmem pojazdu marki S. o numerze rejestracyjnym (...), która opiewa na kwotę 3542,40 zł.

Dowód :

- umowa cesji wierzytelności z 30 października 2020 roku, k. 11.

(...) sp. z o.o. sp. k. pismem z dnia 2 listopada 2020 roku zgłosiła (...) Towarzystwu (...) S.A., iż na podstawie umowy cesji z dnia 30 października 2020 roku przysługuje jej wierzytelność z tytułu najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego Z. W.. Powódka przedstawiła fakturę VAT, z której wynikają koszty najmu pojazdu zastępczego opiewające na kwotę 4.858,50 złotych brutto i wezwała do zwrotu kosztów wydatkowanych na najem w terminie 7 dni.

Dnia 17 listopada 2020 r. (...) sp. z o.o. sp. k. skierowała do (...) S.A. przedsądowe wezwanie do zapłaty należności w wysokości: 2 322,63 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia oznaczonego jako termin zapłaty do dnia uiszczenia zaległości.

(...) Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. w odpowiedzi na wezwanie – w drodze indywidualnej decyzji z dnia 1 grudnia 2020 roku – przyznała z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego kwotę 1974,15 złotych. Zakład ubezpieczeń uznał za zasadny 18-dniowy okres najmu pojazdu zastępczego. Za pierwsze trzy dni najmu uznano stawkę zgodną z fakturą (...) sp. z o.o. sp. k. – 196,80 zł, a za kolejne 15 dni uwzględniono stawkę 92,25 zł.

Dowód :

- pismo z dnia 2 listopada 2020 roku, k. 16;

- wezwanie do zapłaty z 17 listopada 2020 r., akta szkody, k. 61,

- decyzja (...) S.A. z dnia 1 grudnia 2020 roku, k. 38.

Wynajmowany przez poszkodowanego – W. W. pojazd zastępczy S. (...) jest tej samej klasy, co uszkodzony samochód F. (...).

Średnia stawka dla jednej doby przy 18-dniowym okresie najmu auta odpowiadającego klasie samochodu uszkodzonego oraz wynajmowanego na rynku lokalnym województwa (...) w okresie zaistnienia szkody z uwzględnieniem bezgotówkowego rozliczenia kosztów, braku kaucji, zawarcia umowy na czas nieokreślony z pełnym ubezpieczeniem OC i AC oraz nielimitowanym przebiegiem kilometrów, kształtowały się między kwotą 150 zł netto a 260 zł netto (od 190,65 zł brutto do 319,80 zł brutto). Zaś średnia wartość dla wskazanych cen wynosi 198,57 zł netto (244,24 zł brutto).

Nie było możliwości, by w realiach wolnego rynku i zasad konkurencji, wynająć samochód zastępczy (odpowiadający klasie samochodu uszkodzonego) za stawkę dobową 92,25 zł brutto.

Dowód :

- opinia biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej R. S. z dnia 25 czerwca 2023 roku, k. 95-102.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się w całości uzasadnione.

Roszczenie przedstawione przez powódkę ma charakter roszczenia odszkodowawczego, znajdującego oparcie w przepisach art. 822 § 1 i 2 k.c., art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2500) oraz art. 436 § 1 k.c. i 415 k.c. Okoliczności kolizji nie były sporne pomiędzy stronami. Również legitymacja procesowa bierna pozwanej spółki do występowania w niniejszym procesie, mająca za podstawę art. 19 ust. 1 powołanej wyżej ustawy, nie pozostawała przedmiotem sporu. Było bowiem okolicznością niekwestionowaną, iż sprawca szkody posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanej spółce. Pozwana nie kwestionowała zasady swojej odpowiedzialności i wypłaciła w części odszkodowanie za wynajem samochodu zastępczego. Nie budziło również wątpliwości, iż do przedmiotowego zdarzenia drogowego doszło na skutek zawinionego działania uczestnika ruchu drogowego posiadającego polisę OC w pozwanej spółce. Poza sporem pozostawał także okres najmu pojazdu zastępczego wynoszący 18 dni.

Legitymacja procesowa czynna powódki wynika, poza wskazanymi powyżej przepisami, ponadto z treści art. 509 § 1 i 2 k.c., jako że wierzytelność z tytułu refundacji kosztów najmu pojazdu zastępczego przysługująca poszkodowanemu została przelana przez poszkodowanego na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą w S.. Wraz z ww. wierzytelnością przeszły ponadto na powódkę wszelkie związane z nią prawa. Strona pozwana nie kwestionowała legitymacji czynnej powódki.

Zgodnie z art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W literaturze dominującą jest teoria adekwatnego związku przyczynowego, od której odstępstwa mogą wystąpić w warunkach opisanych w art. 361 § 2 k.c., zgodnie z którym granicach określonych w art. 361 § 1 k.c., w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Co do zasady normalny związek przyczynowy pełni zatem w prawie cywilnym funkcję przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, a nadto wyznacza jej granice w tym sensie, że zobowiązany ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa zdarzeń, z którymi ustawa łączy jego obowiązek odszkodowawczy. Skutki zaś pozostające poza granicami adekwatnej przyczynowości nie są objęte takim obowiązkiem. Adekwatny związek przyczynowy pozwala na uznanie prawnej doniosłości tych skutków, które są dla badanego zdarzenia zwykłe (typowe, normalne), a na odrzucenie takich, które oceniamy jako niezwykłe, nietypowe, nienormalne. Następstwo zdarzenia ma zaś normalny charakter wówczas, gdy w danym układzie stosunków i warunków oraz w zwyczajnym biegu rzeczy, bez zaistnienia szczególnych okoliczności, szkoda jest następstwem danego zdarzenia lub gdy zazwyczaj, w zwykłym porządku rzeczy jest konsekwencją danego zdarzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 września 2003 roku, sygn. III CKN 473/01 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2006 roku, sygn. akt II CK 372/05). W świetle powyższego przepisu wysokość odszkodowania ubezpieczeniowego świadczonego z tytułu ubezpieczenia OC jest zakreślona granicami odpowiedzialności cywilnej posiadacza, kierowcy samochodu. Reguła płynąca z przywołanego przepisu nakazuje także przestrzeganie zasady pełnego odszkodowania w granicach wspomnianego adekwatnego związku przyczynowego. Podstawową bowiem funkcją odszkodowania jest kompensacja, co oznacza, że odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan rzeczy naruszony zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może ono jednak przewyższać wysokości faktycznie poniesionej szkody.

Utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia stanowi szkodę majątkową. Normalnym następstwem w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. jest bardzo często niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego, nie tylko w sytuacji jego zniszczenia, ale również uszkodzenia. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne, na wynajem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu. Termin wydatków koniecznych oznacza przy tym wydatek niezbędny dla korzystania z innego pojazdu w takim samym zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Za szkodę można uznać tylko koszty niezbędne, rzeczywiście poniesione przez poszkodowanego, którego obciąża ciężar dowodu wysokości szkody.

W niniejszej sprawie potrzeba wynajmu pojazdu zastępczego nie była kwestionowana. Uszkodzony pojazd nie nadawał się bowiem do dalszego użytku, a poszkodowany W. W. zeznał, że wynajęty pojazd był mu niezbędny w życiu codziennym (na przykład dojazdy na działkę), w szczególności, że ma problemy z chodzeniem i nie dysponował innym pojazdem, którym mógłby zastąpić uszkodzony. W związku z tym samochód zastępczy był używany do tych samych celów.

Odnosząc się do zagadnienia ciężaru dowodu należy stwierdzić, że obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach procesu (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.), spoczywa na tej stronie, która z tych faktów wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Aktualny jest pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2007 roku (sygn. II CSK 293/07): Stosownie do treści art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu rozumieć należy z jednej strony jako obarczenie strony procesu obowiązkiem przekonania sądu dowodami o słuszności swoich twierdzeń, a z drugiej konsekwencjami poniechania realizacji tego obowiązku lub jego nieskuteczności. Tą konsekwencją jest zazwyczaj niekorzystny dla strony wynik procesu. Interpretacja pojęcia „faktu” musi prowadzić do łączenia go wyłącznie z faktami prawnymi. Tylko z takimi faktami bowiem normy prawa materialnego wiążą w swych hipotezach określone konsekwencje prawne. Ciężar dowodu w postępowaniu cywilnym nie zawsze spoczywa na powodzie. Ten, kto odmawia uczynienia zadość żądaniu powoda obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2006 roku, sygn. akt IV CSK 299/06 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2002 roku, sygn. akt V CKN 745/00).

Pomiędzy stronami nie była sporna długość okresu najmu pojazdu zastępczego, a jedynie wysokość stawki najmu od momentu zaproponowania przez pozwaną swojej oferty najmu samochodu zastępczego. Pozwany zakład ubezpieczeń wskazał nadto, że poszkodowany z tej oferty nie skorzystał i tym samym nie przyczynił się do minimalizacji szkody, do czego jest ustawowo zobowiązany.

W związku z tym, że ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych nie definiuje pojęcia szkody, konieczne jest sięgnięcie, zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, do kodeksu cywilnego, tj. omawianego już art. 361 k.c.

Na kanwie tych przepisów przyjęto w orzecznictwie, że odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego (uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 roku, sygn. akt III CZP 5/11).

W przedmiotowej sprawie nie było sporu co do zasady ponoszenia przez pozwaną odpowiedzialności gwarancyjnej z tytułu umowy ubezpieczenia OC za zdarzenie z dnia 20 września 2020 roku. Pozwany wskazywał jednak, że umożliwił poszkodowanemu bezkosztowy wynajem pojazdu zastępczego tej samej klasy, co pojazd uszkodzony. W tym miejscu należy wskazać, że poszkodowany, decydując się na najem pojazdu zastępczego, nie ma obowiązku poszukiwania najtańszej oferty najmu dostępnej na rynku, ale musi mieć na względzie ciążący na nim obowiązek zapobiegania zwiększaniu się szkody, a pojazd zastępczy, którego koszty najmu pokrywa ubezpieczyciel, o ile to możliwe, powinien odpowiadać klasie i rodzajowi pojazdu uszkodzonego. W niniejszej sprawie poszkodowany wynajął pojazd tej samej klasy co pojazd uszkodzony, zaś jak wskazał biegły sądowy z zakresu techniki samochodowej mgr inż. R. S., stawka czynszu najmu pojazdu odpowiadającego klasie pojazdu uszkodzonego w dacie szkody, na lokalnym rynku, dla warunków jak w umowie najmu, zawierała się w przedziale od 150,00 złotych netto do 260,00 złotych netto za dobę. Dobowa stawka najmu w wysokości 160 złotych netto mieściła się zatem w przedziale stawek stosowanych na lokalnym rynku i była niższa niż średnia wartość dla wskazanych cen rynkowych.

Co więcej, biegły sądowy ustalił, iż wynajmowany przez poszkodowanego – W. W. pojazd zastępczy S. (...) jest tej samej klasy, co uszkodzony samochód F. (...) i nie było możliwości, by w realiach wolnego rynku i zasad konkurencji, wynająć samochód zastępczy (odpowiadający klasie samochodu uszkodzonego) za stawkę dobową 92,25 zł brutto.

Podkreślenia wymaga także fakt, że w wiadomości elektronicznej z dnia 23 września 2020 r. ubezpieczyciel przesłał pełnomocnikowi poszkodowanego następującą informację: „Oferta udostępnienia pojazdu zastępczego za pośrednictwem naszego zakładu ubezpieczeń odbywa się na preferencyjnych dla poszkodowanego warunkach z założeniem minimum formalności a także pełnym pokryciem kosztów najmu przez ubezpieczyciela. Nasza oferta dotyczy samochodu analogicznej klasy i marki, co uszkodzony w kolizji. Udostępniony samochód zastępczy będzie niewyeksploatowany i sprawny technicznie. Zobowiązujemy się do udostępnienia samochodu zastępczego niezwłocznie, maksymalnie w ciągu kilku godzin od zgłoszenia takiego zapotrzebowania. Samochód będzie pochodził z jednej spośród wypożyczalni, z którą współpracujemy. W przypadku wynajęcia pojazdu zastępczego od tego podmiotu poszkodowany uzyska informację o wypożyczalni i jej adresie. Do tego czasu nie jest możliwym udzielenie informacji w tym zakresie. Samochód zastępczy udostępniony zostanie na czas likwidacji szkody, może zostać podstawiony w wybranym przez poszkodowanego miejscu i czasie i nie będzie wiązało się to z tym żadnymi dodatkowymi opłatami dla poszkodowanego. Nasza oferta udostępnienia pojazdu zastępczego jest dostosowana do wszelkich potrzeb klientów nie zawiera limitu kilometrów i kaucji, istnieje również możliwość poruszania się pojazdem poza granicami kraju. W przypadku chęci skorzystania z samochodu zastępczego z naszej oferty prosimy o kontakt z naszą infolinią, celem uzgodnienia wszelkich szczegółów związanych z najmem. Informujemy, że współpracujemy z różnymi wypożyczalniami, dlatego na obecnym etapie nie jesteśmy w stanie przesłać Państwu wzoru umowy, która będzie miała zastosowanie. Jednocześnie zapewniamy, że najem pojazdu zastępczego za naszym pośrednictwem będzie realizowany na wskazanych powyżej warunkach”.

Z treści powyższej informacji można zatem wyprowadzić wniosek, że poszkodowany pozna szczegółowe warunki najmu dopiero po wynajęciu pojazdu zastępczego od jednej ze współpracujących z ubezpieczycielem wypożyczalni. Wskazują na to słowa „ W przypadku wynajęcia pojazdu zastępczego od tego podmiotu poszkodowany uzyska informację o wypożyczalni i jej adresie. Do tego czasu nie jest możliwym udzielenie informacji w tym zakresie.” A zatem ubezpieczyciel stawia poszkodowanego w takiej sytuacji, w której, nie znając szczegółowych warunków najmu, ma zawrzeć umowę najmu. Ponadto z przesłanej wiadomości wynika, że oferta najmu prezentowana przez ubezpieczyciela nie zawiera kaucji ani limitu kilometrów oraz że istnieje również możliwość poruszania się pojazdem poza granicami kraju, co jednak nie znajduje pełnego odzwierciedlenia w warunkach najmu udostępnionych przez firmę (...).

Analiza przedmiotowych warunków wskazuje, że oferta najmu pojazdu zastępczego w firmie (...) była mniej korzystna dla poszkodowanego niż zaoferowana przez (...) sp. z o.o. sp. k. Powód zwrócił się w imieniu poszkodowanego o uszczegółowienie warunków najmu i otrzymał najpierw informację, o tym, iż przedstawienie szczegółowych warunków najmu nie jest możliwe, zaś następnie uzyskał ogólne warunki najmu pojazdu w sieci R.. Niewątpliwym jest, iż mniej korzystne były warunki wyjazdów samochodem zastępczym poza granice Polski w firmie (...). Powód zaoferował możliwość wyjazdu za granicę bez uzyskania uprzedniej zgody, a sieć R. wymagała uprzedniej zgody wynajmującego oraz obowiązkowo wymagała uprzedniego zawarcia dodatkowego ubezpieczenia ważnego poza granicami RP, którego koszt w całości ponosiłby najemca. Ponadto podróże do regionów objętych lub zagrożonych wojną oraz do Rosji, Białorusi, Ukrainy i Mołdawii zostały zabronione. Natomiast karę za wyjazd za granicę bez zgody R. ustalono na kwotę 500 zł, a biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania poszkodowanego (S.), które jest w niedalekiej bliskości do Republiki Federalnej Niemiec, to nie należy wykluczać, iż poszkodowany mógłby chcieć chociażby wybrać się na zakupy za granicę. Sieć R. przewidziała dodatkowo szereg kar umownych, które mogłyby spowodować dyskomfort w poruszaniu się tym pojazdem przez poszkodowanego z uwagi na obawę poniesienia dodatkowych opłat. Dla przykładu kara w wysokości 50 zł za zabrudzony z zewnątrz pojazd w momencie, gdy nie zostało zdefiniowane pojęcie zabrudzenia pojazdu. Łącznie można naliczyć co najmniej 24 kary umowne przewidziane przez wypożyczalnię zaproponowaną przez ubezpieczyciela, a powód jedynie w pięciu punktach ogólnych warunków najmu samochodu określił koszty, jakie najemca winien pokryć, jeśli zaistnieje sytuacja zagubienia kluczyków lub dowodu rejestracyjnego, czy odstawienie samochodu z niepełnym zbiornikiem paliwa i jednocześnie ustanowił bezwzględny zakaz palenia papierosów. Warunki najmu pojazdu z sieci R. przewidywały również wymagany minimalny wiek kierowcy oraz minimalny czas posiadania prawa jazdy. W pkt. 5 2. wskazano, że kaucja na zabezpieczenie roszczeń wynajmującego względem najemcy zostanie określona w umowie a jej wysokość zależy od klasy pojazdu. Kaucja miałby zostać zablokowana na karcie kredytowej najemcy. Zgodnie z cennikiem stanowiący załącznik do regulaminu kaucja w przypadku pojazdów klasy M. i Ekonomiczna wynosiła 1250 zł. W przypadku klas wyższych kaucja była odpowiednio wyższa. Tymczasem warunki najmu pojazdu od powodowej spółki takich wymagań ani kaucji nie przewidywały.

W związku z powyższym Sąd nie podziela zapatrywania pozwanej, iż poszkodowany winien skorzystać z oferty zawarcia umowy najmu za pośrednictwem ubezpieczyciela. W ocenie Sądu nie można od poszkodowanego, przy ubezpieczeniu OC posiadaczy pojazdów mechanicznych i w warunkach wolnorynkowych, wymagać skorzystania wyłącznie z oferty najmu od partnerów ubezpieczyciela lub też poszukiwania oferty dostępnej jedynie dla zakładów ubezpieczeń na ponadstandardowych warunkach, szczególnie, gdy pojazd zastępczy jest niezbędny do realizacji podstawowych aktywności życiowych. Dokonując wyboru w tym zakresie poszkodowany może bowiem kierować się różnym kryteriami, w tym zaufaniem do konkretnego podmiotu lub poszczególnymi postanowieniami umowy najmu.

Należy mieć na uwadze także to, że nie obowiązują żadne urzędowe, czy maksymalne stawki czynszu najmu pojazdu zastępczego, a poszkodowany nie ma obowiązku szukania najtańszego podmiotu zajmującego się wynajmem samochodów. Poszkodowany decydując się na najem pojazdu zastępczego nie był zatem zobowiązany do przyjęcia oferty pozwanego ubezpieczyciela i był uprawniony do skorzystania z usług innego podmiotu świadczącego usługi wynajmu pojazdów zastępczych przy założeniu, że stawka najmu nie będzie odbiegać od średnich przyjętych stawek na rynku lokalnym. W niniejszej sprawie poszkodowany skorzystał z oferty powódki, albowiem oferta ta była dla niego odpowiednia. Nie bez znaczenia dla sądu było także to, że powód zajął się sprawami poszkodowanego już od momentu wystąpienia zdarzenia szkodowego i wręcz pojawił się na miejscu tego zdarzenia. Spowodował tym samym, że poszkodowany mógł poczuć się komfortowo i automatycznie dostał pojazd zastępczy, co było szczególnie ważne dla poszkodowanego z uwagi na jego problemy zdrowotne związane z chodzeniem. Ponadto zastosowana przez powoda stawka najmu nie była zawyżona, bowiem jak ustalił biegły sądowy w sporządzonej na potrzeby niniejszej sprawy opinii, mieści się ona w przedziale obowiązujących w tamtym okresie czasu stawek najmu pojazdów zastępczych na lokalnym rynku. Nie można zatem zarzucić poszkodowanemu, iż przyczynił się do zwiększenia zakresu szkody.

Z powyższych względów Sąd uznał, że kwota 4.858 zł brutto stanowiła uzasadniony koszt wynajmu pojazdu zastępczego (18 dni najmu przy dobowej stawce 160 zł netto). Uwzględniając kwotę wypłaconego przed procesem odszkodowania, tj. 1.974,15 zł brutto, nadal niezaspokojone pozostawało zatem roszczenie odszkodowawcze w wysokości 1.568,25 złotych, które zostało uwzględnione w punkcie I. wyroku.

Roszczenie o odsetki znajduje swoje oparcie w treści art. 481 § 1 i 2 k.c. oraz art. 817 § 1 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Dłużnik popada w opóźnienie jeśli nie spełnia świadczenia pieniężnego w terminie, w którym stało się ono wymagalne także wtedy, gdy kwestionuje istnienie lub wysokość świadczenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2003 roku, sygn. akt II CK 146/02). Ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. W rozważanym przypadku powód zgłosił roszczenie z tytułu najmu pojazdu zastępczego w dniu 2 listopada 2020 roku, a zatem żądanie powódki zasądzenia odsetek od dnia 3 grudnia 2020 roku było uzasadnione.

Ze wskazanych względów Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku.

Ustalając stan faktyczny Sąd opierał się na dowodach z dokumentów oraz zeznaniach świadka W. W., które to dowody nie były kwestionowane przez żadną ze stron. W zakresie ustalenia dobowej stawki najmu pojazdu zastępczego Sąd oparł się na opinii biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej mgr inż. R. S., która była kwestionowana przez stronę pozwaną.

W tym miejscu wskazać należy, że Sąd nie jest obowiązany dążyć do takiego stanu, żeby strony zgadzały się ze złożoną opinią. Wystarczy, że opinia jest przekonująca dla sądu, który ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 1 września 2009 r., I PK 83/09; 16 września 2009 r., I UK 102/09; 6 października 2009 r., II UK 47/09 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 18 marca 2016 r., I ACa 1381/15).

Opinia biegłego podlega ocenie jak każdy środek dowodowy, jednak w oparciu o właściwe dla jej oceny na płaszczyźnie merytorycznej kryteria, które stanowią: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego stanowiska, stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej. Dowód z opinii biegłego podlega przy tym ocenie sądu, według mierników właściwych dla przedmiotu konkretnej opinii, a więc z punktu widzenia zgodności z zasadami logicznego rozumowania, wiedzy powszechnej, podstaw teoretycznych opinii wskazujących na wiedzę biegłego, sposobu formułowania opinii i jej wniosków, także ze względu na ich jednoznaczność i zgodność z postawionymi biegłemu pytaniami, jednakże bez wnikania w ten zakres materii opinii, która wynika z wiedzy specjalistycznej biegłych. Jakkolwiek opinia biegłego jest oparta na wiadomościach specjalnych, to podlega ona ocenie sądu na podstawie całego zebranego w sprawie materiału, a zatem, na tle tego materiału, konieczne jest stwierdzenie, czy ustosunkowała się ona do wynikających z innych dowodów faktów mogących stanowić podstawę ocen w opinii zawartych oraz czy opierając się na tym materiale w sposób logiczny i jasny, przedstawia tok rozumowania prowadzący do sformułowanych w niej wniosków. Dowód z opinii biegłego ma charakter szczególny, jego specyfika wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Odwołanie się przez sąd do tych kryteriów oceny stanowi wystarczające i należyte uzasadnienie przyczyn uznania opinii za rzetelną. Oznacza to również i to, że sąd nie ma kompetencji do czynienia ustaleń pozostających w sprzeczności ze stanowiskiem specjalistów, zwłaszcza w sytuacji gdy opinia jest jednoznaczna, przekonująca i odpowiednio umotywowana.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez radcę prawnego zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Roszczenie strony powodowej zostało uwzględnione w całości, a poniosła ona koszty w łącznej kwocie 1.617 zł (200 zł opłata od pozwu, 900 zł wynagrodzenie pełnomocnika obliczone na podstawie § 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935), 17 zł opłata od pełnomocnictwa oraz 500 zł tytułem zaliczki na wynagrodzenie biegłego.

Od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. O obowiązku zapłaty odsetek sąd orzeka z urzędu (art. 98 § 1 ¹ k.p.c.).

W punkcie III. wyroku, zgodnie z przepisem art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z art. 98 par 1 k.p.c. Sąd nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie od strony pozwanej kwotę 208,48 tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych związanych z wynagrodzeniem biegłego sądowego (wynagrodzenie biegłego 708,48 zł minus zaliczka 500 zł= 208,48 zł).

Mając na uwadze powyższą argumentację orzeczono jak w sentencji.

Sędzia Małgorzata Janik – Białek