Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2024 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie III Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Justyna Pikulik
Protokolant:	Karolina Pabian

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2024 r. w Szczecinie na rozprawie

sprawy z powództwa J. S.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w S.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powódki J. S. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. kwotę 1.800 zł (tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt III C 55/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 18 stycznia 2023 r. powódka J. S. reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika wniosła o zasądzenie na jej rzecz od (...) Spółki Akcyjnej w S. kwoty 5.239,49 zł tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie skapitalizowanymi na dzień 17 stycznia 2023 r. ( dzień przed złożeniem pozwu) oraz wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu żądania pozwu powódka podniosła, że na skutek kolizji z dnia 5 listopada 2020 r. doszło do uszkodzenia należącego do M. K. pojazdu marki S. (...) o nr rej. (...). Sprawca szkody legitymował się umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody związane z ruchem pojazdu mechanicznego z pozwanym ubezpieczycielem.

6 listopada 2020 r. poszkodowany zawarł z powódką prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą (...).C. J. S. umowę najmu pojazdu zastępczego marki F. (...), a więc innej klasy niż pojazd wynajęty. Dobowa stawka najmu ujawniona w umowie wynosiła 250 zł, ale została skorygowana do kwoty 220 zł netto odpowiadającej stawce najmu pojazdu tej samej klasy, co pojazd uszkodzony. Powódka wskazała, że ubezpieczyciel wprawdzie proponował poszkodowanemu zawarcie umowy najmu pojazdu zastępczego, jednakże bez sprecyzowania warunków najmu, a zatem poszkodowany zdecydował się na zawarcie umowy z powódką. Samochód był poszkodowanemu niezbędny do wykonywania czynności życia codziennego, a poszkodowany nie miał innego samochodu, z którego mógłby korzystać w okresie naprawy uszkodzonego pojazdu.

Wynajmowany pojazd został zwrócony 30 listopada 2020 r. Powódka, upoważniona na podstawie umowy cesji z dnia 30 listopada 2020 r. przez poszkodowanego do rozliczenia szkody, wystawiła na jego rzecz fakturę za najem pojazdu zastępczego oraz podstawienie i odbiór pojazdu na kwotę 7.933,50 zł brutto, a następnie wezwała ubezpieczyciela do zapłaty tej kwoty.

Decyzją z dnia 23 września 2021 r. ubezpieczyciel uznał za uzasadniony okres 25 dni najmu, ale dokonał weryfikacji stawki dobowej najmu do kwoty 95 zł netto i przyznał świadczenie w kwocie 2.375 zł brutto.

Powódka wskazała, że w niniejszym procesie domaga się zapłaty różnicy pomiędzy poniesionymi kosztami najmu zastępczego przy uwzględnieniu dobowej stawki najmu w kwocie 220 zł netto, a wypłaconą z tego tytułu kwotą.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) Spółka Akcyjna w S. reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwany ubezpieczyciel nie kwestionował, że ponosi odpowiedzialność za szkodę w pojeździe, z której powódka wywodzi roszczenie, podniósł natomiast, że wypłacona z tego tytułu kwota 2.375 zł odpowiada wysokości szkody. W toku postępowania likwidacyjnego proponowano poszkodowanemu najem pojazdu zastępczego, a także poinformowano, że w przypadku najmu we własnym zakresie, stawka czynszu zostanie zweryfikowana do stawek stosowanych przez firmy współpracujące z ubezpieczycielem. Informacja w tym przedmiocie zawierająca warunki umowy oraz wysokość dobowej stawki najmu, została przesłana e – mail na adres wskazany w zgłoszeniu szkody. Poszkodowany z propozycji tej nie skorzystał, przy czym umowę najmu z powódką zawarł po uzyskaniu informacji od ubezpieczyciela. Zdaniem pozwanego, nieskorzystanie z propozycji ubezpieczyciela należy zakwalifikować jako uchybienie obowiązkowi minimalizacji rozmiaru szkody, co uzasadnia oddalenie powództwa.

Powódka J. S. w piśmie z dnia 13 marca 2023 r. podtrzymała żądanie pozwu, podnosząc, że nie ma podstaw do zastosowania dobowej stawki najmu na poziome 95 zł brutto, ponieważ ubezpieczyciel nie udzielił poszkodowanemu pełnej informacji o warunkach najmu, a kwota 220 zł brutto nie przekracza stawek rynkowych.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Na skutek kolizji z dnia 5 listopada 2020 r. doszło do uszkodzenia należącego do M. K. pojazdu marki S. (...) o nr rej. (...). Sprawca szkody legitymował się umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody związane z ruchem pojazdu mechanicznego z (...) Spółką Akcyjną w S..

Niesporne

6 listopada 2020 r. poszkodowany M. K. upoważnił powódkę J. S., prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą PolandCars.com J. S., do załatwiania wszelkich spraw formalnych w szkodzie w zakresie najmu pojazdu zastępczego oraz do odbiory odszkodowania w zakresie najmu pojazdu zastępczego. Na podstawie tego dokumentu J. S. upoważniona była również do pozyskiwania akt szkodowych oraz kierowania prośby o wydanie decyzji.

Niesporne, a nadto:

-upoważnienie k. 13.

6 listopada 2020 r. o godzinie 12:30 poszkodowany M. K. zawarł z powódką J. S. umowę najmu pojazdu zastępczego marki F. (...). Dobowa stawka najmu wynosiła 250 zł netto.

Zgodnie z postanowieniem pkt 4 ogólnych warunków wynajmu samochodu, najemca przejmuje pełną odpowiedzialność za wynajęty samochód, także w przypadku udostępnienia pojazdu innej osobie. Może to mieć miejsce tylko pod warunkiem zgody wynajmującego i przedstawienia ważnego prawa jazdy drugiego kierowcy.

Zgodnie z postanowieniem pkt 10 ogólnych warunków wynajmu samochodu, najemca ponosi pełną odpowiedzialność za szkodę w przypadku między innymi umyślnego działania lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Zgodnie z postanowieniem pkt 7 ogólnych warunków najmu, w przypadku zgody na wyjazd za granicę, najemca zobowiązany jest wykupić ubezpieczenie assistance w ruchu zagranicznym, a także uzyskać pisemną zgodę od wynajmującego. Koszty związane z awarią lub uszkodzeniem pojazdu za granicą ponosi najemca.

Dowód:

-umowa najmu pojazdu zastępczego k. 10.

Zgłoszenie szkody nastąpiło 6 listopada 2020 r. za pośrednictwem infolinii. O godzinie 14:03 podjęto czynności w sprawie rejestracji szkody.

Dowód:

-wiadomość e – mailowa z dnia 06.11.2020 r. z godz. 14:03 w aktach szkodowych.

6 listopada 2020 r. o godzinie 17:14 poinformowano poszkodowanego e – mailowo na adres wskazany w głoszeniu szkody, tj. mirokwas@gmail.com, o rejestracji zgłoszonej szkody oraz dołączono informację o warunkach najmu pojazdu zastępczego w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

W informacji wskazano komu przysługuje prawo najmu pojazdu zastępczego, w jaki sposób liczony jest okres najmu, zdefiniowano pojęcie klasy pojazdu. Wskazano, że poszkodowany może dowolnie wybrać firmę realizującą usługę, w cenie równorzędnej lub niższej od proponowanej przez ubezpieczyciela. W przypadku jej przekroczenia kwota zwrotu kosztów najmu zostanie skorygowana do cen zagwarantowanych przez ubezpieczyciela.

W ofercie wskazano, że do partnerów ubezpieczyciela należą między innymi takie podmioty zajmujące się najmem pojazdów zastępczych jak: (...), 99 R., A., P. o ogólnopolskim zasięgu.

Osoby wynajmujące pojazdy za pośrednictwem ubezpieczyciela objęte są preferencyjnymi warunkami najmu, m. in:

- brak konieczności wpłacania kaucji,

- brak opłat za nielimitowany przebieg, przygotowanie pojazdu bądź wyjazd za granicę, dodatkowego kierowcę wynajmowanego pojazdu,

- całodobowa obsługa, w tym podstawienie i odbiór pojazdu na terenie całej Polski – bez ponoszenia dodatkowych opłat,

- pokrycie udziału własnego w szkodzie w pojeździe zastępczym,

- bezgotówkowe rozliczenie – koszt najmu pokrywa w całości ubezpieczyciel w całości, zgodnie z cenami wskazanymi w poniższej tabeli.

Dobowa stawka najmu pojazdu z segmentu C, do którego należy S. (...) wynosi 95 zł brutto.

W informacji wskazano numer telefonu do kontaktu oraz adres e- mailowy.

Nadto zawarto informację, że jeżeli warunki najmu przedstawione przez wybraną wypożyczalnię nie spełniają Państwa oczekiwań, prosi się o niezwłoczny kontakt, ubezpieczyciel postara się dopasować usługę do Państwa oczekiwań i sytuacji.

W przypadku otrzymania tej propozycji już po rozpoczęciu najmu w innej wypożyczalni, zaproponowano zamianę na pojazd z oferty naszych partnerów – pojazd zostanie niezwłocznie podstawiony we wskazane miejsce.

W informacji wskazano, że w przypadku nieskorzystania z propozycji ubezpieczyciela i samodzielnego wynajęcia pojazdu zastępczego, nieuzasadnione koszty najmu, np. stawki wyższe od wskazanych, mogą nie zostać uznane przez ubezpieczyciela, a tym samym poszkodowany będzie musiał pokryć te koszty z własnych środków.

Dowód:

-wiadomość e – mailowa z załącznikami z dnia 06.11.2020 r. z godz. 17: 14 w aktach szkodowych.

Współpracująca z ubezpieczycielem (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. stosuje stawkę dobową za najem pojazdu w klasie C na poziomie 88 zł brutto. Cena ta obejmuje wszystkie dodatkowe usługi bezpośrednio związane z wynajmem pojazdu, w tym w szczególności koszty:

- obsługi klienta poza godzinami pracy biura,

- przygotowanie pojazdu do najmu,

- podstawienie i odbiór pojazdu od klienta na terenie Polski, zgodnie z dyspozycją klienta,

- zgłoszenie dodatkowego kierowcy pojazdu,

- opłat związanych z wyjazdem pojazdu, za uprzednim poinformowaniem spółki, poza granice polski,

- zniesienie limitu kilometrów.

Udostępniane pojazdy posiadają aktualne ubezpieczenie OC oraz AC. Klienci nie muszą wpłacać kaucji aby rozpocząć wynajem, a także nie ponoszą ewentualnych kosztów związanych z pokryciem udziału własnego w szkodach w pojeździe zastępczym.

Wszystkie umowy najmu zawierane z klientami w związku ze szkodą likwidowaną przez (...) Spółkę Akcyjna w S. z polis OC posiadacza pojazdów mechanicznych są zawierane na warunkach nie gorszych od opisanych w niniejszym oświadczeniu. Jednocześnie Spółka zastrzega sobie możliwość ustalenia z klientem korzystniejszych warunków najmu.

Dowód:

-oświadczenie (...) Spółki z o.o. w W. z 10.05.2019 r. k. 37.

Współpracująca z ubezpieczycielem 99rent Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. stosuje stawkę dobową za najem pojazdu w klasie C na poziomie 95 zł brutto. Cena ta obejmuje wszystkie dodatkowe usługi bezpośrednio związane z wynajmem pojazdu, w tym w szczególności koszty:

- obsługi klienta poza godzinami pracy biura,

- przygotowanie pojazdu do najmu,

- podstawienie i odbiór pojazdu od klienta na terenie Polski, zgodnie z dyspozycją klienta,

- zgłoszenie dodatkowego kierowcy pojazdu,

- opłat związanych z wyjazdem pojazdu, za uprzednim poinformowaniem spółki, poza granice polski,

- zniesienie limitu kilometrów.

Udostępniane pojazdy posiadają aktualne ubezpieczenie OC oraz AC. Klienci nie muszą wpłacać kaucji aby rozpocząć wynajem, a także nie ponoszą ewentualnych kosztów związanych z pokryciem udziału własnego w szkodach w pojeździe zastępczym.

Wszystkie umowy najmu zawierane z klientami w związku ze szkodą likwidowaną przez (...) Spółkę Akcyjna w S. z polis OC posiadacza pojazdów mechanicznych są zawierane na warunkach nie gorszych od opisanych w niniejszym oświadczeniu. Jednocześnie Spółka zastrzega sobie możliwość ustalenia z klientem korzystniejszych warunków najmu.

Dowód:

-oświadczenie 99rent Spółki z o.o. w W. z dnia 01.04.2020 r. k. 38.

Powódka sporządziła tabelaryczne zestawienie przykładowych warunków najmu pojazdu zastępczego przez wypożyczalnie wskazane przez pozwanego ubezpieczyciela na podstawie informacji uzyskanych ze stron internetowych wskazanych firm oraz przesłanych drogą elektroniczną przez pracownika firmy oraz warunków oferowanych przez jej firmę. W zestawieniu wskazano oferty takich firm jak: (...), H. – M., 99 R. a car.

Powódka wskazała między innymi, że na podstawie umowy zawartej z prowadzoną przez nią firmą:

- możliwy jest wyjazd za granicę, bez wskazania, że ogólne warunki najmu wymagają w takim przypadku zgody wynajmującego, a nadto jest to usługa dodatkowo płatna w kwocie 100 zł,

- możliwe jest kierowanie pojazdem przez inną osobę niż wynajmujący (powinno być najemca), bez wskazania, że ogólne warunki najmu wymagają w takim przypadku zgody wynajmującego,

- brak obciążenia za uszkodzenia najętego pojazdu z winy wynajmującego (powinno być najemcy), podczas gdy ogólne warunki najmu przewidują obciążenie najemcy odpowiedzialnością za szkody powstałe z jego winy (umyślne działanie lub rażące niedbalstwo).

Zestawienie to zostało przekazane poszkodowanemu.

Dowód:

-zestawienie przykładowych warunków najmu k. 22.

Poszkodowany zwrócił wynajmowany pojazd w dniu 30 listopada 2020 r. Tego samego dnia złożył pisemne oświadczenie w przedmiocie niezbędności najmu pojazdu na okres likwidacji szkody.

Tego samego dnia poszkodowany oświadczył na piśmie, że jego pełnomocnik został poinformowany o możliwości najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem ubezpieczyciela. Nie skorzystał z oferty firm współpracujących z pozwanym ubezpieczycielem z powodu nieprzedstawienia szczegółowych warunków najmu.

Dowód:

-umowa najmu pojazdu k. 10,

-oświadczenie o niezbędności pojazdu zastępczego k. 11,

-oświadczenie co do skorzystania z oferty najmu za pośrednictwem ubezpieczyciela k. 12,

-zestawienie warunków najmu pojazdu zastępczego stosowanych przez podmioty współpracujące z ubezpieczycielem k. 22.

30 listopada 2020 r. powódka J. S. wystawiła na rzecz M. K. fakturę VAT nr (...) na kwotę 7.933,50 zł brutto za wykonanie następujących usług:

- podstawie auta do klienta – 123 zł brutto,

- najem pojazdu zastępczego przez okres 25 dni – 7.687,50 zł brutto,

- odbiór auta od klienta – 123 zł brutto.

Dowód:

-faktura VAT nr (...) k. 14.

30 listopada 2020 r. poszkodowany zawarł z J. S. umowę cesji wierzytelności na podstawie której przeniósł na powódkę wierzytelność o naprawienie szkody w zakresie kosztów najmu pojazdu w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 5 listopada 2020 r.

Niesporne, a nadto:

-umowa cesji wierzytelności k. 19.

17 grudnia 2020 r. powódka zgłosiła pozwanemu ubezpieczycielowi szkodę z tytułu kosztów najmu pojazdu w kwocie wskazanej w fakturze VAT nr (...).

Dowód:

-zgłoszenie szkody k. 15.

Decyzją z dnia 23 września 2021 r. ubezpieczyciel przyznał odszkodowanie z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego w kwocie 2.375 zł brutto. Ubezpieczyciel uznał za uzasadniony okres najmu w rozmiarze 25 dni i skorygował wysokość dobowej stawki najmu do kwoty 95 zł brutto.

Kwota ta została wypłacona powódce 24 września 2021 r.

Dowód:

-decyzja z dnia 23.09.2021 r. k. 16 – 17,

-potwierdzenie transakcji k. 18.

Średnia dobowa stawka najmu pojazdu zastępczego w segmencie C, przy uwzględnieniu bezgotówkowego rozliczenia kosztów najmu, braku kaucji, zawarcia umowy na czas nieokreślony, pełnego ubezpieczenia OC i AC w 2020 roku wynosiła 212,25 zł brutto.

Dowód:

-opinia biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej M. M. (2) k. 113 – 115,

-cenniki k. 23 – 24,k. 55 – 61.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się nieuzasadnione i jako takie zostało oddalone w całości.

W przedmiotowej sprawie powódka J. S. domagała się zasądzenia na jej rzecz od (...) Spółki Akcyjnej w S. kwoty 5.239,49 zł tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowią przepisy art. 822 § 1 i 2 k.c., art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych (teks jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 473 ze zmianami) oraz art. 436 § 1 k.c. i 415 k.c.

Przepis art. 822 § 1 i 2 k.c. stanowi, że przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony (§ 1 ). Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o jakich mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia (§ 2). Zgodnie natomiast z przepisem art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Stosownie zaś do treści przepisu art. 436 § 1 k.c. odpowiedzialność przewidzianą w przepisie art. 435 k.c. ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Jednakże gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny. Przepis art. 415 k.c. stanowi natomiast, że kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

Zgodnie natomiast z przepisem art 509 § 1 i 2 k.c. stanowi, że wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Okoliczności kolizji z dnia 5 listopada 2020 r. nie były pomiędzy stronami sporne. Legitymacja czynna po stronie powodowej wynika z faktu nabycia wierzytelności o naprawienie szkody od posiadacza pojazdu – M. K.. Legitymacja bierna pozwanego ubezpieczyciela wynika natomiast z przepisu art. 19 ust. 1 zdanie pierwsze przywołanej wyżej ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych (…), zgodnie z treścią którego poszkodowany w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń. Było bowiem okolicznością niekwestionowaną, iż sprawca szkody posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u pozwanego ubezpieczyciela.

Pozwany nie kwestionował zasady swojej odpowiedzialności za szkodę powstałą w pojeździe i wypłacił odszkodowanie obejmujące koszty najmu pojazdu zastępczego za okres 25 dni, wg dobowej stawki 95 zł brutto, tj. w kwocie 2.375 zł.

Sporne pomiędzy stronami było natomiast, czy w okolicznościach faktycznych sprawy uzasadnione było ustalenie wysokości świadczenia odszkodowawczego obejmującego koszty najmu pojazdu wg stawki dobowej najmu na poziomie 95 zł brutto.

Na wstępie wskazać należy, że świadczenie ubezpieczyciela z tytułu umowy ubezpieczenia majątkowego ma charakter odszkodowawczy i ta funkcja kompensacyjna determinuje podstawową treść pojęciową, zakres i poziom odszkodowania. Odpowiedzialność natomiast zakładu ubezpieczeń jest szczególną postacią odpowiedzialności cywilnej, a prawo ubezpieczeń majątkowych jest częścią prawa odszkodowawczego. Pojęcie szkody w ubezpieczeniach jest zatem takie samo jak w innych działach prawa odszkodowawczego, zasada odszkodowania nie może być bowiem traktowana w oderwaniu od ogólnych zasad odszkodowawczych, które znalazły wyraz i zostały uregulowanie w kodeksie cywilnym. Dotyczy to samych pojęć szkody i odszkodowania. Wskazać przy tym należy, że zakład ubezpieczeń obowiązany jest do naprawienia szkody tylko w formie wypłaty odpowiedniej sumy pieniężnej, nie zaś wedle wyboru poszkodowanego także przez przywrócenie stanu poprzedniego, co wyłącza stosowanie w tych okolicznościach art. 363 § 1 k.c.

Zgodnie z art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W literaturze dominującą jest teoria adekwatnego związku przyczynowego, od której odstępstwa mogą wystąpić w warunkach opisanych w art. 361 § 2 k.c., zgodnie z którym granicach określonych w art. 361 § 1 k.c., w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Co do zasady normalny związek przyczynowy pełni zatem w prawie cywilnym funkcję przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej, a nadto wyznacza jej granice w tym sensie, że zobowiązany ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa zdarzeń, z którymi ustawa łączy jego obowiązek odszkodowawczy. W świetle powyższego przepisu wysokość odszkodowania ubezpieczeniowego świadczonego z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody związane z ruchem pojazdu mechanicznego jest zakreślona granicami odpowiedzialności cywilnej posiadacza, kierowcy samochodu. Reguła płynąca z przywołanego przepisu nakazuje także przestrzeganie zasady pełnego odszkodowania w granicach wspomnianego adekwatnego związku przyczynowego. Podstawową bowiem funkcją odszkodowania jest kompensacja, co oznacza, że odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan rzeczy naruszony zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może ono jednak przewyższać wysokości faktycznie poniesionej szkody.

Okoliczności faktyczne sprawy, ustalone na podstawie dowodów zaoferowanych przez obydwie strony, pozwoliły na ustalenie, że wynajmując pojazd zastępczy za pośrednictwem innego podmiotu niż współpracujący z ubezpieczycielem, poszkodowany uchybił obowiązkowi współdziałania w zakresie minimalizowania rozmiaru szkody i tym samym wydatki ponad kwotę wypłaconą przez ubezpieczyciela nie mieszczą się w granicach jego odpowiedzialności gwarancyjnej.

Przepis art. 826 k.c. stanowi, że w razie zajścia wypadku ubezpieczający obowiązany jest użyć dostępnych mu środków w celu ratowania przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów.

Na tle cytowanego przepisu nie ulega wątpliwości, że nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i 826 § 1 k.c.). Na dłużniku ciąży w związku z tym obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. Nie jest celowe nadmierne rozszerzanie odpowiedzialności odszkodowawczej i w konsekwencji - gwarancyjnej ubezpieczyciela, co mogłoby prowadzić do wzrostu składek ubezpieczeniowych.

W uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011 r. ( III CZP 5/11, OSNC 2012, Nr 3, poz. 28), Sąd Najwyższy już w tezie wyraźnie zastrzegł, że odpowiedzialność ubezpieczyciela obejmuje "celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego". Rozwijając tę myśl w uzasadnieniu, Sąd ten wyjaśnił, że nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być kompensowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i 826 § 1 k.c.). W związku z tym zaznaczył też, że na dłużniku ciąży obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, "niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika". Dalej Sąd ten wskazał, że „nie mogą być uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, które nie są konieczne do wyeliminowania negatywnego następstwa majątkowego w postaci utraty możliwości korzystania z uszkodzonego (zniszczonego) pojazdu, gdyż następstwo to może być wyeliminowane - bez uszczerbku dla godnych ochrony interesów poszkodowanego - w inny, mniej uciążliwy dla dłużnika sposób. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za "celowe i ekonomicznie uzasadnione". W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego czy też obowiązek wpłaty kaucji. Jeżeli istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela (we współpracy z przedsiębiorcą wynajmującym pojazdy) czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego, nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty. Odstępstwa od tej reguły nie uzasadniają drobne niedogodności o charakterze niemajątkowym, które mogą wiązać się np. z koniecznością nieznacznie dłuższego oczekiwania na podstawienie pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela” . Poniesienia wyższych kosztów nie uzasadnia również sama przez się prostota skorzystania z oferty najmu złożonej przez przedsiębiorcę prowadzącego warsztat naprawczy, w którym uszkodzony pojazd ma być naprawiany. Konieczność dodatkowego kontaktu z ubezpieczycielem - w praktyce zwykle telefonicznego - nie może być uznana za niedogodność, która uzasadnia poniesienie wyższych kosztów najmu. Co więcej, należy uznać, że w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu (zniszczonemu). Nie ma to nic wspólnego z koniecznością poszukiwania przez poszkodowanego najtańszej oferty rynkowej najmu, nie jest bowiem istotne to, czy propozycja ubezpieczyciela jest najtańsza, lecz to, że jest przez niego akceptowana.

Reasumując powyższe rozważania, wskazać należy, że strona dochodząca pokrycia kosztów najmu pojazdu zastępczego przewyższających możliwy do zrealizowania najem za pośrednictwem ubezpieczyciela winna wykazać, stosownie do treści przepisu art. 6 k.c., że wynajęcie pojazdu zastępczego za stawkę wyższą pozostawało ekonomicznie uzasadnione i celowe w okolicznościach faktycznych sprawy. Innymi słowy winna wskazać, z jakich powodów nie zdecydowała się na skorzystanie z oferty ubezpieczyciela oraz uzasadnić je.

Poszkodowany wynajął pojazd zastępczy w firmie prowadzonej przez powódkę za dobową stawkę w kwocie 220 zł, odpowiadającą rynkowym stawkom najmu pojazdu tej samej klasy, co pojazd uszkodzony (segment C). Pozwany ubezpieczyciel zastosował natomiast stawkę w kwocie 95 zł brutto, wskazując, że za jego pośrednictwem możliwe było wynajęcie pojazdu zastępczego za taką stawkę, o czym poszkodowany został poinformowany.

Strona powodowa podniosła w uzasadnieniu żądania pozwu, że poszkodowany nie zdecydował się na zawarcie umowy najmu z wypożyczalnią współpracującą z ubezpieczycielem, ponieważ nie zostały sprecyzowane warunki najmu – poszkodowany wskazał w złożonym oświadczeniu z dnia 30 listopada 2020 r. że „nie zostały mu przedstawione szczegółowe warunki najmu”. Zdecydował się na ofertę najmu powódki, ponieważ „auto dostępne było od ręki na cały okres likwidacji szkody” ( oświadczenie poszkodowanego z dnia 30 listopada 2020 r. k. 12 akt sprawy). Twierdzenie strony powodowej w powyższym zakresie, oparte na treści oświadczenia poszkodowanego, stoją w sprzeczności z materiałem dowodowym sprawy. Do wiadomości e – mailowej z dnia 6 listopada 2020 r., w której poinformowano poszkodowanego o przyjęciu zgłoszenia szkody, dołączono informację o warunkach najmu pojazdu zastępczego w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. W dokumencie tym wskazano komu przysługuje prawo do najmu pojazdu zastępczego, w jaki sposób ustalany jest okres najmu (zarówno w przypadku szkody całkowitej jak i szkody częściowej), zdefiniowano pojęcie klasy pojazdu oraz wskazano nazwy kilku partnerów współpracujących z ubezpieczyciele. W ramach oferty wskazano, że osoby wynajmujące pojazdy za pośrednictwem ubezpieczyciela objęci są preferencyjnymi warunkami najmu, które obejmują między innymi:

- brak konieczności wpłacania kaucji,

- brak opłat za nielimitowany przebieg, przygotowanie pojazdu bądź wyjazd za granicę, dodatkowego kierowcę wynajmowanego pojazdu,

- całodobowa obsługa, w tym podstawienie i odbiór pojazdu na terenie całej Polski – bez ponoszenia dodatkowych opłat,

- pokrycie udziału własnego w szkodzie w pojeździe zastępczym,

- bezgotówkowe rozliczenie – koszt najmu pokrywa w całości ubezpieczyciel w całości, zgodnie z cenami wskazanymi w poniższej tabeli.

Dobowa stawka najmu pojazdu z segmentu C, do którego należy S. (...) wynosi 95 zł brutto. W informacji wskazano numer telefonu do kontaktu oraz adres e- mailowy.

Poszkodowany w oświadczeniu z dnia 30 listopada 2020 r. przyznał fakt udzielenia jego pełnomocnikowi powyższych informacji.

W omawianym dokumencie zostały zawarte podstawowe informacje dotyczące zarówno podmiotu, z którym poszkodowany może zawrzeć umowę jak i warunków, na jakich może nastąpić zawarcie umowy.

W ocenie Sądu, na tym etapie oferta powyższej treści była wystarczająco konkretna i zawierała niezbędne informacje wystarczające do podjęcia decyzji o zainteresowaniu się najmem pojazdu zastępczego za pośrednictwem ubezpieczyciela. Poszkodowany, zainteresowany najmem pojazdu zastępczego, w ramach ciążącego na nim obowiązku minimalizowania szkody, winien zwrócić się czy to do ubezpieczyciela, czy to bezpośrednio do wskazanych przez niego wypożyczalni o udzielenie dalszych informacji o warunkach umowy i przedstawienie dokumentów związanych ze stosunkiem najmu (projekt umowy, regulamin, cenniki, itp.). Powódka nie wykazała, aby poszkodowany, jeżeli uważał udzielone informacje za niewystarczające, wystąpił czy to osobiście, czy za pośrednictwem reprezentującego go w postępowaniu likwidacyjnym pełnomocnika, o udzielenie dalszych, bardziej szczegółowych informacji o ofertach podmiotów współpracujących z ubezpieczycielem. Do pozwu dołączono, opatrzone własnoręcznym podpisem poszkodowanego, zestawienie niektórych warunków umów najmu oferowanych przez podmioty współpracującego z ubezpieczycielem oraz warunków oferowanych przez powódkę. Wskazano, że warunki umów pochodzą albo ze stron internetowych wypożyczalni albo z informacji udzielonych przez pracowników tych firm. Nie zostało jednakże wykazane, aby te wypożyczalnie ( (...), (...) ci 99 (...) a (...)) współpracowały z pozwanym ubezpieczycielem, ani też i to, czy warunki te dotyczą umów zawieranych z podmiotami, które zawierają umowę w związku z likwidacją szkody z OC prowadzoną przez (...) Spółkę Akcyjną w S.. W przesłanym poszkodowanemu dokumencie wskazano bowiem, że osoby wynajmujące pojazd za pośrednictwem ubezpieczyciela objęte są preferencyjnymi warunkami najmu. Nadto wskazać należy, że warunki oferowane przez powódkę zostały wskazane w sposób niepełny. I tak powódka wskazała między innymi, że na podstawie umowy zawartej z prowadzoną przez nią firmą:

- możliwy jest wyjazd za granicę, bez wskazania, że ogólne warunki najmu wymagają w takim przypadku zgody wynajmującego, a nadto jest to usługa dodatkowo płatna w kwocie 100 zł (pkt 7 OW),

- możliwe jest kierowanie pojazdem przez inną osobę niż wynajmujący (powinno być najemca), bez wskazania, że ogólne warunki najmu wymagają w takim przypadku zgody wynajmującego (pkt 4 OW),

- brak obciążenia za uszkodzenia najętego pojazdu z winy wynajmującego (powinno być najemcy), podczas gdy ogólne warunki najmu przewidują obciążenie najemcy odpowiedzialnością za szkody powstałe z jego winy (umyślne działanie lub rażące niedbalstwo) – pkt 10 OW.

Zestawienie to nie może zatem stanowić wiarygodnego źródła do poczynienia ustaleń faktycznych co do tego, że warunki, jakie oferowano poszkodowanemu za pośrednictwem ubezpieczyciela były mniej korzystane niż warunki oferowane przez powódkę. W zakresie powyższych postanowień umowy – w świetle treści ogólnych warunków najmu pojazdu - były one bowiem takie same.

Reasumując powyższe rozważania wskazać należy, że poszkodowany w ogóle nie skorzystał z oferty najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem ubezpieczyciela, a powódka nie wykazał uzasadnionej przyczyny takiego postępowania. Przyczyną taką nie może być bowiem fakt, że wraz z informacją o zarejestrowaniu szkody, nie przedstawiono pełnej dokumentacji obejmującej warunki umowy, a jedynie kilka warunków. Obowiązek przedstawienia takiej dokumentacji (projektu umowy, regulaminu, cennika) powstałby dopiero wówczas, gdyby poszkodowany zgłosił ubezpieczycielowi (czy to telefonicznie czy e – mailowo na numer kontaktowy i adres e – mail wskazany w informacji o warunkach najmu pojazdu zastępczego …). Tymczasem nie zostało wykazane, aby poszkodowany zwrócił się do ubezpieczyciela o udzielenie dalszych informacji lub dokumentów i informacje w tym przedmiocie nie zostały mu udzielone. Poszkodowany wskazał, że „nie zostały mu przedstawione szczególne warunki najmu”, podczas gdy o te warunki wcale się nie zwrócił, tylko wcześniej wynajął pojazd zastępczy od powódki. Rację ma zatem pozwany twierdząc, że poszkodowany miał do wyboru oferowaną mu przez pozwanego organizację najmu pojazdu zastępczego, która w swoich warunkach nie różniła się od warunków, na jakich poszkodowany zawarł umowę najmu z powódką, oprócz ceny. Zdecydował się natomiast na droższą prepozycję powódki, wbrew obowiązkowi minimalizacji szkody.

Z uwagi na fakt, że ubezpieczyciel przedstawił poszkodowanemu skuteczną ofertę najmu, a powód nie wykazał uzasadnionych podstaw nieskorzystania z tej oferty, potwierdzony opinią biegłego z zakresu techniki samochodowej M. M. (2) fakt, że średnie stawki najmu pojazdu zastępczego w 2020 r. przekraczały kwotę 95 zł brutto, nie może mieć zasadniczego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Fakt, że zastosowana przez powódkę stawka mieściła się w stawkach rynkowych, nie mogło stanowić podstawy do uwzględnienia powództwa. Ubezpieczyciel skutecznie zaoferował bowiem najem pojazdu tej samej klasy za niższą kwotę, a poszkodowany bez wskazania przekonujących powodów, z oferty tej nie skorzystał.

W świetle powyższych okoliczności, celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty najmu pojazdu zastępczego wynoszą 95 zł brutto za dobę, czyli łącznie 2.375 zł (95 zł x 25 dni = 2. 375 zł- czasokres najmu pojazdu zastępczego nie był bowiem przez pozwanego kwestionowany. Taką kwotę ubezpieczyciel wypłacił powódce i tym samym spełnił świadczenie z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody związane z ruchem pojazdu mechanicznego w pełnej wysokości.

Mając powyższe na uwadze, Sąd oddalił powództwo.

Stan faktyczny sprawy Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów i wydruków złożonych przez strony oraz zawartych w aktach szkodowych, a w szczególności wiadomości e – mailowej z dnia 6 listopada 2020 r. z godziny 17:14 (informacja o zarejestrowaniu szkody) wraz z załącznikiem w postaci informacji o warunkach najmu pojazdu zastępczego w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, co do prawdziwości i wiarygodności których nie podniesiono zastrzeżeń. Wbrew stanowisku strony powodowej, zarówno wiadomość e – mailowa jak i stanowiące załącznik do niej informacja o warunkach najmu pojazdu zastępczego w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, zostały przekazane poszkodowanemu. Wiadomość została przesłana na adres e – mail wskazany przez poszkodowanego w zgłoszeniu szkody i nie został przedstawiony jakikolwiek dowód, który pozwoliłby na ustalenie, że poszkodowany wiadomości tej nie otrzymał. Stosownie do treści przepisu art. 509 § 2 k.c. nabywca wierzytelności – powódka „wchodzi” w sytuację faktyczną i prawną zbywcy – poszkodowanego. Stąd też fakt, że wiadomość e – mailowa z załącznikiem nie została przedstawiona powódce, nie może stanowić podstawy do odmowy zaliczenia wydruku z tej wiadomości w poczet materiału dowodowego sprawy. Ustalenie co do rynkowego charakteru stawki przyjętej przez powódkę nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy z przyczyn wskazanych powyżej.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie przepisu ar. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Na koszty te składa się kwota 1.800 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika pozwanego w osobie radcy prawnego, zgodnie z § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265 ze zm.).

W związku z powyższym, Sąd w pkt 2 wyroku zasądził od powódki J. S. na rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w S. kwotę 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.