Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2023 r

.

Sąd Rejonowy Szczecin- Centrum w Szczecinie – Wydział III Cywilny

w składzie: Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Janik-Białek

Protokolant: sekretarz sądowy Agnieszka Majewska

po rozpoznaniu w dniu 29 września 2023 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa Gminy M. S. – Zarządu (...) w S.

przeciwko S. P. i K. P.

o zapłatę

oddala powództwo;

nakazuje pobrać od powoda Gminy M. S. – Zarządu (...) w S. na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie kwotę 575,67 zł (pięciuset siedemdziesięciu pięciu złotych sześćdziesięciu siedmiu groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sędzia Małgorzata Janik- Białek

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym dnia 16 stycznia 2020 roku powód Gmina M. S. – Zarząd (...) w S., reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, wniósł o zasądzenie od M. P. (1), S. P. i K. P. kwoty 11.118,21 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 9.952,79 zł od dnia 25 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty i od kwoty 1.165,42 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu żądania pozwu powód wskazał, że jest właścicielem lokalu mieszkalnego położnego przy al. (...) w S.. Powód zawarł umowę najmu tego lokalu z J. i H. K. w dniu 7 września 1964 r. Umowa ta została wypowiedziana w dniu 15 listopada 1999 r. ze skutkiem na dzień 31 grudnia 1999 r. Brak tytułu prawnego pozwanych do spornego lokalu potwierdza wyrok Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 14 września 2005 r. sygn. I C 725/05. Strona pozwana zajmowała sporny lokal bez tytułu prawnego w całym okresie objętym niniejszym powództwem, tj. od dnia 1 czerwca 2017 r. do grudnia 2019 r., a co za tym idzie, zobowiązana jest do uiszczania na rzecz powoda odszkodowania za bezumowne zajmowanie lokalu. Na dochodzoną pozwem należność składają się opłaty i odszkodowanie za bezumowne zajmowanie lokalu stanowiące płatne z dołu świadczenia okresowe w wysokości 9952,79 zł za okres od 1 czerwca 2017 r. do grudnia 2019 r. oraz skapitalizowane na dzień 24 grudnia 2019 r. odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości 1165,42 zł.

Postanowieniem z dnia 11 marca 2020 r. Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie przekazał sprawę do Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie.

Dnia 20 lipca 2020 r. w Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum wydano nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, którym nakazano pozwanym M. P. (1), S. P. i K. P., aby w terminie dwóch tygodni od doręczenia tego nakazu zapłacili in solidum na rzecz powoda Gminy M. S. – Zarządu (...) w S.:

- kwotę 9.952 (dziewięciu tysięcy dziewięciuset pięćdziesięciu dwóch) złotych i 79 (siedemdziesięciu dziewięciu) groszy z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi w stosunku rocznym od dnia 25 grudnia 2019 roku do dnia zapłaty;

- kwotę 1.165 (tysiąca stu sześćdziesięciu pięciu) złotych i 42 (czterdziestu dwóch) groszy z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi w stosunku rocznym od dnia 16 stycznia 2020 roku do dnia zapłaty;

wraz z wynagrodzeniem radcy prawnego w kwocie 2.400 (dwóch tysięcy czterystu) złotych i kosztami sądowymi w kwocie 750 (siedmiuset pięćdziesięciu) złotych albo wnieśli w tym terminie do tutejszego Sądu sprzeciw.

Sprzeciw od nakazu zapłaty pozwanej M. P. (1) został odrzucony postanowieniem z dnia 30 sierpnia 2021 r. i postanowieniem z dnia 1 grudnia 2021 r. Jednocześnie stwierdzono prawomocność nakazu zapłaty wobec pozwanej M. P. (1) od dnia 27 stycznia 2021 r.

Pozwani K. P. i S. P. skutecznie zaskarżyli nakaz zapłaty sprzeciwem, w którym wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. Pozwani zakwestionowali powództwo co do zasady, jak i co do wysokości. Wnieśli również o rozważenie, czy nie zachodzi przedawnienie roszczeń. W uzasadnieniu stanowiska pozwani wskazali, że w mieszkaniu przy ul. (...) w S. mieszkają od bardzo wielu lat. Dla K. P. i S. P. to w zasadzie dom rodzinny. Mieszkali razem z dziadkiem – H. K.. Zasądzono eksmisję i przyznano prawo do lokalu socjalnego, jednak taki lokal nie został przyznany. Nie posiadają środków na jednorazową spłatę zadłużenia i nie mają środków na regularne opłacanie zobowiązań. Pozwani wskazali, że w związku z istniejącym zadłużeniem wnioskowali do Zarządu (...) w S. o odroczenie płatności lub rozłożenie go na raty. Chcieli, by ten wniosek został napisany przez doradcę prawnego, który okazał się oszustem – pobrał wynagrodzenie, zabrał wszystkie dokumenty, które pozwani mogliby przedłożyć w postępowaniu i przestał kontaktować się z pozwanymi.

W replice na sprzeciw strona powodowa podtrzymała powództwo w całości.

Postanowieniem z dnia 6 maja 2022 r., na podstawie art. 505 § 3 stwierdzono utratę mocy nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 20 lipca 2020 roku wydanego pod sygn. akt III Nc 841/20 wobec pozwanych K. P. i S. P. w całości z uwagi na skuteczne wniesienie przez nich sprzeciwu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Lokal położny w S. przy al. (...) stanowi własność Gminy M. S..

niesporne.

Na podstawie umowy najmu z dnia 7 września 1964 r. lokal ten został wynajęty J. K. (1) i H. K.. Pismem z dnia 15 listopada 1999 r. Gmina M. S., po uprzednim wezwaniu do zapłaty zaległego czynszu, wypowiedziała H. K. umowę najmu lokalu przy al. (...) w S. ze skutkiem na dzień 31 grudnia 1999 r. – z powodu zadłużenia z tytułu opłat według stanu na dzień 31 października 1999 r. w kwocie 1.005,34 zł. Pomimo zgody na spłatę zadłużenia w ratach nie dotrzymano terminów płatności. Wyrokiem z dnia 14 września 2005 r. Sąd Rejonowy w Szczecinie nakazał H. K., M. P. (2), M. R. oraz małoletnim S. P. i K. P., aby opróżnili i wydali powódce Gminie M. S. lokal mieszkalny nr (...) położony w S. przy Alei (...) w stanie wolnym od osób i rzeczy. Wobec H. K. Sąd orzekł o braku uprawnienia do lokalu socjalnego. Wyrok uprawomocnił się i w dniu 27 listopada 2013 r. Sąd nadał mu klauzulę wykonalności co do pkt. V wobec M. P. (2) i M. R..

Dowód:

- umowa najmu z 7 września 1964 r. – k. 28v-30,

- upomnienie z 19 listopada 1997 r. – k. 28,

- oświadczenie o wypowiedzeniu umowy najmu z potwierdzeniem odbioru – k. 27-27v,

- wyrok z 14 września 2005 r. – k. 30v,

- postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności, k. 31.

W lokalu przy al. (...) w S. od 16 marca 1995 r. zameldowane są M. P. (1) (nazwisko rodowe R.) i S. P., a od 29 lipca 1998 r. także K. P.. Dnia 6 sierpnia 2018 r. ww. osoby złożyły oświadczenia, iż mieszkają w lokalu przy al. (...) w S.. Od sierpnia 2018 roku jako zamieszkująca w lokalu była zgłoszona jedna osoba, stąd też naliczano opłaty jak za jedną osobę.

Dowód:

- dane z systemu PESEL_Sad – k. 9-14,

- oświadczenie K. P., k. 25v,

- oświadczenie M. P. (1) k. 26,

- oświadczenie S. P., k. 26v,

- karty osobowe, k. 31v-32v,

- zeznania świadka J. K. (2), k. 265v,

- zeznania świadka M. P. (1), k. 334v-335.

M. P. (1) jest wnuczką J. K. (1) i H. K.. Po śmierci dziadka została w mieszkaniu wraz z jej ówczesnym mężem – M. P. (2) i dziećmi – S. P. i K. P.. Z uwagi na rozwód małżonków oraz wydanie zakazu zbliżania się do M. P. (1) M. P. (2) wyprowadził się z lokalu. W czerwcu 2017 r. M. P. (2) nie mieszkał już przy al. (...).

Dowód:

- zeznania M. P. (1), k. 334v-335.

K. P. urodził się (...) W lokalu przy Alei (...) mieszkał od urodzenia do 18-ego roku życia. K. P. po osiągnięciu pełnoletności (z dniem 23 lipca 2016 r.) kontynuował naukę do września 2016 roku, kiedy to miał ostatnie egzaminy. Nie podejmował dalszej nauki lecz prace dorywcze i nie pozostawał na utrzymaniu rodziców. Przed osiągnięciem pełnoletności poznał kobietę, z którą spodziewał się dziecka i w związku z tym wyprowadził się z mieszkania przy Alei (...) do rodziców swojej partnerki. Następnie, wraz partnerką i dzieckiem, mieszkał w wynajętym lokalu w T., a od 19. roku życia wyjechał do Norwegii na stałe. Na umowie najmu mieszkania w T. nie jest wpisany jako najemca. Po 17. roku życia stopniowo zabierał swoje rzeczy z mieszkania i definitywnie wyprowadził się od swojej matki miesiąc po swoich 18. urodzinach. Miał klucze do mieszkania, gdzie mieszkała jego matka, by móc przyjeżdżać do niej w odwiedziny, na kawę, obiad. Zdarzało się, że tam nocował, jeśli jechał do jakiejś tymczasowej pracy, bo miał bliżej stamtąd aniżeli z T.. Finalnie w mieszkaniu przy al. (...) nie zostały żadne rzeczy K. P., poza nielicznymi rzeczami mu zbędnymi, które miały zostać wyrzucone, lecz które jego matka zatrzymała z sentymentu. K. P. zwrócił matce klucze do lokalu. Po wyprowadzce czasami przyjeżdżał w odwiedziny do swojej matki, na przykład na święta.

W sierpniu 2018 r. K. P. złożył w (...) oświadczenie, że zamieszkuje przy al. (...) wraz z matką i siostrą, gdyż był przekonany, że musi mieć meldunek, żeby mogła przychodzić do niego korespondencja. Oświadczenie to złożył w związku z wnioskiem o umorzenie zadłużenia lub rozłożenie zadłużenia na raty kierując się tym, aby zwolnić się z długu i by uchronić swoje dziecko przed ewentualnym dziedziczeniem długu. K. P. wymeldował się z adresu spornego lokalu.

Dowód:

- oświadczenie K. P. na rozprawie, k. 265-265v,

- zeznania K. P. k. 280,

S. P. urodziła się (...), a pełnoletność osiągnęła 7 stycznia 2013 roku. Do 20-ego roku życia uczęszczała do czteroletniego Technikum Gastronomicznego. Podczas nauki pozostawała na utrzymaniu rodziców, ponieważ nie byłaby w stanie pogodzić pracy ze szkołą i praktykami. Bezpośrednio po zakończeniu nauki nie podjęła pracy w S., lecz w listopadzie 2016 roku opuściła dom rodzinny i wyjechała do W., gdzie podjęła pracę i zamieszkała z partnerem. Przyjeżdżała do S. średnio raz w miesiącu i zabierała z lokalu kolejne rzeczy, gdyż jeździła pociągiem i nie była w stanie zabrać wszystkich swoich rzeczy od razu. Mieszkała w W. przez 6 lat. W czasie zamieszkiwania w W. S. P. posiadała klucze do lokalu przy Alei (...), co wynikało z relacji rodzinnych i jej bliskich kontaktów z matką, którą odwiedzała w weekendy. Od listopada 2016 r. centrum życiowe S. P. koncentrowało się w W.. W lokalu przy al. (...) pozostały nieliczne ubrania należące do S. P., które miały zostać wyrzucone, lecz jej matka zachowała je z sentymentu.

Obecnie S. P. powróciła do S., gdzie zamieszkuje wraz z koleżanką lecz zamierza ponownie wprowadzić się do mieszkania matki, co wymaga zgłoszenia w (...).

Dowód:

- zeznania S. P., k. 280a,

- zeznania K. P., k, 280,

- oświadczenie S. P., k, 334,

- zeznania świadka M. P. (1), k. 334v-335.

W sierpniu 2018 r. S. P. złożyła w (...) oświadczenie, że zamieszkuje przy al. (...) wraz z matką i bratem, gdyż była przekonana, że jest to jednoznaczne z kwestią zameldowania w lokalu. Oświadczenie to złożyła w związku z wnioskiem o umorzenie zadłużenia lub rozłożenie zadłużenia na raty.

Dowód:

- oświadczenie S. P., k. 280,

- zeznania S. P., k. 280a.

Odszkodowanie za bezumowne zajmowanie lokalu komunalnego położnego w S. przy al. (...) za okres od 1 czerwca 2017 r. do grudnia 2019 r. zostało naliczone na podstawie uchwały Rady Miasta S. z 2016 roku. Dla wszystkich budynków kryteria są takie same. Rozlicza się je w następujący sposób: ilość punktów dla danego lokalu, pomnożona przez wskaźnik przeliczeniowy kosztów odtworzenia jednego metra kwadratowego budynku, pomnożone przez wskaźnik procentowy wartości odtworzeniowej jednego metra powierzchni lokalu, podzielone przez 12 miesięcy i to wszystko podzielone przez 51. W lokalu nr (...) przy al. (...) nie było licznika zimnej wody, więc rozliczenie w tym zakresie odbywało się w oparciu o wskazania licznika głównego w budynku. Koszt wywozu śmieci rozliczany był proporcjonalnie do ilości zużytej wody. W okresie od czerwca 2017 r. do grudnia 2019 r. występowały rozliczenia mediów. Jeżeli użytkownik lokalu nie posiadał żadnych zadłużeń, to nadpłata mogła być zwrócona na wniosek albo była zaliczana na poczet przyszłego czynszu. Jeśli występowało zadłużenie, to nadpłata pomniejszała to zadłużenie. Na miesięczny czynsz składały się:

opłata eksploatacyjna wynikająca z ustalonej punktacji dla danego lokalu na podstawie aktów prawnych stanowionych przez organy Gminy i Wojewodę (...), która uwzględnia następujące czynniki:

- położenie budynku,

- ogólny stan techniczny budynku,

- atrakcyjność usytuowania lokalu mieszkalnego w budynku,

- wyposażenie budynku w urządzenia techniczne i instalacje oraz ich stan,

- atrakcyjność użytkowa budynku.

Punktacja lokalu przy al. (...) wynosiła 23 punkty.

zaliczka na zimną wodę i kanalizację – wyliczenia dokonuje się poprzez pomnożenie ilości osób zamieszkujących x ustalona norma 5,88 m ³ x stawka opłaty za 1m ³ zużytej wody. Przez cały okres stosowano stawkę 11,09 za m ³ zużytej wody.

Stawki były zgodne z obowiązującym cennikiem (...) w S., nie były zawyżone. Rozliczenia wody i kanalizacji były dokonywane co pół roku.

zaliczka brutto na wywóz nieczystości stałych – opłaty wynosiły 4 zł, norma jak za wodę 5,88 m ³ za osobę. Kwota ta była naliczana w całym analizowanym okresie, okresowo i według faktycznych kosztów.

Wysokość należności z tytułu bezumownego zajmowania lokalu za okres od czerwca 2017 r. do grudnia 2019 r., po uwzględnieniu rozliczeń mediów oraz wpłat dokonanych na poczet czynszu, ustalona na dzień 31 grudnia 2019 r. wynosiła 9.952,79 zł. Odsetki ustawowe naliczone od 1 stycznia 2017 r. do 24 grudnia 2019 r. wynoszą 1.160,24 zł.

Dowód:

- zeznania świadka J. K. (2), k. 265v-266,

- kartoteka konta – k. 22-23,

- kartoteka odsetek – k. 23v-24,

- zawiadomienia o wysokości opłat – 25,

- zawiadomienia o rozliczeniu czynszu – k. 163-170v,

- umowa nr (...) o dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków – k. 171-172,

- załącznik nr 1 do umowy nr (...), k. 172v-173v,

- aneks nr (...) do umowy nr (...), k. 174,

- zawiadomienia o okresowym rozliczeniu mediów, k. 175-177v,

- faktury VAT z Zakładu (...), k. 178-223

- opinia biegłego sądowego z zakresu rachunkowości, k. 288-290,

- załącznik do opinii biegłego – zestawienie naliczeń dla lokalu mieszkalnego za okres od czerwca 2017 r. do grudnia 2019 r., k. 291.

Pismem z dnia 7 stycznia 2020 r. Gmina M. S. – Zarząd (...) w S. wezwała M. P. (1), S. P. i K. P. do zapłaty kwoty 11.118,21 zł w nieprzekraczalnym terminie do dnia 14 stycznia 2020 r. z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu położonego przy al. (...) w S. oraz odsetek wyliczonych na dzień 24 grudnia 2019 r. W treści pisma wskazano, iż brak zapłaty przedmiotowej należności będzie skutkował bezzwłocznym skierowaniem sprawy na drogę postępowania sądowego, a następnie egzekucyjnego.

Dowód:

- wezwanie do zapłaty z dnia 7 stycznia 2020 r., k. 33,

- potwierdzenie nadania wezwania do zapłaty, k. 34v.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się nieuzasadnione i uległo oddaleniu w całości.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowił art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

Art. 18. 1. Osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie.

2. Z zastrzeżeniem ust. 3, odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego.

Podstawną prawną żądania odsetek za opóźnienie był natomiast przepis art. 481 §1 i §2 k.c., zgodnie z którymi:

§ 1. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

§ 2. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Pozew został pierwotnie wniesiony przeciwko trzem osobom: M. P. (1), S. P. i K. P.. W stosunku do M. P. (1) nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 20 lipca 2020 r. wydany pod sygn. III Nc 841/20 uprawomocnił się. Postępowanie w niniejszej sprawie dotyczy zatem jedynie pozwanych S. P. i K. P..

W pierwszej kolejności konieczna była ocena skuteczności podniesionego przez pozwanych zarzutu przedawnienia dochodzonego roszczenia.

Stosownie do treści art. 118 kc jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Art. 5 ust. 1 ustawy o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw z dnia 13 kwietnia 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1104) która weszła w życie 9 lipca 2018 r. stanowi, że do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Pozew w niniejszej sprawie został wniesiony w dniu 16 stycznia 2020 r., natomiast najdawniej wymagalna należność okresowa dochodzona niniejszym pozwem stała się wymagalna z dniem 1 lipca 2017 r. Trzyletni termin przedawnienia upłynąłby zatem dopiero z dniem 1 lipca 2020 r. Fakt wniesienia pozwu w dniu 16 stycznia 2020 r. przerwał zatem bieg terminu przedawnienia. Roszczenie powoda nie jest zatem przedawnione.

Okolicznością niesporną było to, że w okresie objętym żądaniem pozwu pozwanym nie przysługiwał tytuł prawny do spornego lokalu. Dodatkowo jednak wskazać należy, że na podstawie umowy najmu z dnia 7 września 1964 r. lokal ten został wynajęty J. K. (1) i H. K.. J. K. (1) zmarła. Pismem z dnia 15 listopada 1999 r. Gmina M. S., po uprzednim wezwaniu do zapłaty zaległego czynszu, wypowiedziała H. K. umowę najmu lokalu przy al. (...) w S. ze skutkiem na dzień 31 grudnia 1999 r. – z powodu zadłużenia z tytułu opłat według stanu na dzień 31 października 1999 r. w kwocie 1.005,34 zł. Wyrokiem z dnia 14 września 2005 r. Sąd Rejonowy w Szczecinie nakazał H. K., M. P. (2), M. R. oraz małoletnim S. P. i K. P., aby opróżnili i wydali powódce Gminie M. S. lokal mieszkalny nr (...) położony w S. przy Alei (...) w stanie wolnym od osób i rzeczy. Wobec H. K. Sąd orzekł o braku uprawnienia do lokalu socjalnego. Wyrok ten jest prawomocny.

Niewątpliwie zatem pozwani w okresie objętym żądaniem pozwu tj. od 1 czerwca 2017 r. do grudnia 2019 r. nie posiadali tytułu prawnego do zajmowania spornego lokalu, co w świetle treści przepisu art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów (…) zasadniczo obligowałoby ich do comiesięcznego uiszczania odszkodowania. Obowiązek uiszczania odszkodowania za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego dotyczy osób, które utraciły tytuł prawny do zajmowanego lokalu. W ustawie nie wskazuje się, jakiego tytułu prawnego to dotyczy. Wobec tego art. 18 ust. 1 ustawy ma także zastosowanie do tych osób zajmujących lokal, które wcześniej legitymowały się prawnorodzinnym lub obligacyjnym tytułem do zajmowania lokalu, innym niż najem (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2018 r., sygn. akt III CA 1/18, Legalis 1799138). Warunkiem tej odpowiedzialności jest jednak faktyczne zajmowanie lokalu. W świetle treści przepisu art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów (…) przesłanką żądania odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu jest fakt zajmowania lokalu. W uzasadnieniu wyroku z dnia 31 maja 2022 r. I NSNc 539/21 Sąd Najwyższy wskazał, że pojęcie „zajmowania lokalu” należy utożsamiać z faktem zamieszkiwania w nim. Zajmowanie lokalu to korzystanie z niego zgodnie z jego przeznaczeniem, a zatem w celu zaspokajania swoich potrzeb mieszkaniowych. Przy czym podkreślić należy, że miejsce zamieszkania nie może być zawsze utożsamiane z miejscem zameldowania. Zameldowanie jest bowiem aktem administracyjnym, który jakkolwiek może potwierdzać okoliczność stałego zamieszkiwania pod danym adresem, oraz ułatwiać sądowi czynienie ustaleń w tym zakresie, to jednak nie przesądza o miejscu zamieszkania.

W tym miejscu należy wskazać, iż sądowi orzekającemu znane jest orzeczenie Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 20 września 2016 r. III Cz 867/16, w uzasadnieniu którego Sąd ten wskazał, że „użyte w art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów pojęcie „zajmowanie” lokalu ma znacznie szerszy zakres od pojęcie „zamieszkiwania” w lokalu. Istotą korzystania z lokalu mieszkalnego jest zamieszkiwanie w tym lokalu. Jednakże nie jest to jedyny i wyłączny sposób korzystania z lokalu mieszkalnego. Z danego lokalu można bowiem korzystać także i w ten sposób, iż w lokalu tym określona osoba będzie przechowywać należące do niej rzeczy, mając przy tym zapewniony stały do nich dostęp”. Jednakże należy mieć na uwadze odmienny stan faktyczny, na gruncie którego zapadło przedmiotowe orzeczenie. Mianowicie „pozwani zamieszkiwali w przedmiotowym lokalu do końca stycznia 2009 roku, kiedy to wyprowadzili się do matki pozwanego T. Ż., w celu udzielenia jej wsparcia i pomocy po śmierci męża. Zabrali ze sobą najbardziej potrzebne rzeczy, m.in. ubrania. W mieszkaniu pozostawili natomiast meble i niektóre sprzęty. Pozwani nie zwrócili powodowi kluczy do mieszkania przy ul. (...), nie poinformowali go też o opuszczeniu lokalu. Pozwani zamierzali do lokalu powrócić, szczególnie ze względu na zasłyszaną informację o planowanych zamianach lokali dla mieszkańców pierwszego i trzeciego piętra”. W powyższy stanie faktycznym pozwani co prawda w spornym lokalu nie mieszkali, lecz pozostawili w nim umeblowanie i swój dobytek, przewidując powrót do lokalu. W przedmiotowej sprawie natomiast stan faktyczny jest o tyle odmienny, że nie pozwala odnieść do niego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w Łodzi rozumienia pojęcia zajmowania lokalu. Pozwani w niniejszej sprawie opuścili sporny lokal w związku z osiągnieciem samodzielności i rozpoczęciem dorosłego życia w innych miejscach, zaś bywali w lokalu i mieli do niego dostęp tylko z tego powodu, że nadal zamieszkiwała w nim ich matka. Rzeczy, które pozostawili, były przeznaczone przez nich od wyrzucenia, zatem należy przyjąć, iż pozostawiając je w lokalu wyzbyli się ich prawa własności, które przejęła ich matka zatrzymując te rzeczy z sentymentu. Z zasad doświadczenia życiowego wynika, iż niczym nadzwyczajnym nie jest, że rodzice zatrzymują pamiątki po dzieciach, które opuściły już dom rodzinny. Mogą być to książki, niepotrzebne ubrania, nawet zabawki z dzieciństwa. Nie oznacza to jednak, że poprzez ten fakt dorosłe dziecko nadal zajmuje lokal w sposób uzasadniający naliczanie odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu.

Powód domagał się zapłaty odszkodowania za bezumowne zajmowanie lokalu przy al. (...) w S. za okres od 1 czerwca 2017 r. do grudnia 2019 r. Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie dał jednak podstaw do ustalenia, by pozwani S. P. i K. P. w spornym okresie czasu zajmowali lokal powódki w sposób zgodny z pojęciem „zajmowania lokalu” wyjaśnionym w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2022 r. I NSNc 539/21.

Jak wynika z ustaleń faktycznych S. P. urodziła się (...), a pełnoletność osiągnęła 7 stycznia 2013 roku. Do 20-ego roku życia uczęszczała do czteroletniego Technikum Gastronomicznego. Podczas nauki była na utrzymaniu rodziców, ponieważ nie byłaby w stanie pogodzić pracy ze szkołą i praktykami. Po zakończeniu nauki w listopadzie 2016 roku S. P. opuściła dom rodzinny i wyjechała do W., gdzie podjęła prace i zamieszkała z partnerem. Przyjeżdżała do S. średnio raz w miesiącu i zabierała z lokalu kolejne rzeczy, gdyż jeździła pociągiem i nie była w stanie zabrać wszystkich swoich rzeczy od razu. Mieszkała w W. przez 6 lat. W czasie zamieszkiwania w W. S. P. posiadała klucze do lokalu przy Alei (...), co wynikało z relacji rodzinnych i jej bliskich kontaktów z matką, którą odwiedzała w weekendy. Od listopada 2016 r. centrum życiowe S. P. koncentrowało się w W.. W lokalu przy al. (...) pozostały nieliczne ubrania należące do S. P., które miały zostać wyrzucone, lecz jej matka zachowała je z sentymentu. A zatem S. P. nie zamieszkiwała w spornym lokalu od listopada 2016 r. przez okres 6 lat, czyli również nie zamieszkiwała w nim w okresie objętym żądaniem pozwu tj. od 1 czerwca 2017 r. do grudnia 2019 r.

Z koeli K. P. urodził się (...) W lokalu przy Alei (...) mieszkał od urodzenia do 18-ego roku życia. Po osiągnięciu pełnoletności, co nastąpiło z dniem 23 lipca 2016 r., kontynuował naukę do września 2016 roku, kiedy to miał ostatnie egzaminy. Nie podejmował dalszej nauki, lecz podejmował prace dorywcze i nie pozostawał na utrzymaniu rodziców. Przed osiągnięciem pełnoletności poznał kobietę, z którą spodziewał się dziecka i w związku z tym wyprowadził się z mieszkania przy Alei (...) do rodziców swojej partnerki. Następnie wraz partnerką i dzieckiem mieszkał w wynajętym lokalu w T., a od 19. roku życia wyjechał do Norwegii na stałe. Na umowie najmu mieszkania w T. nie jest wpisany jako najemca. Po 17. roku życia stopniowo zabierał swoje rzeczy z mieszkania i definitywnie wyprowadził się od swojej matki miesiąc po swoich 18. urodzinach. Miał klucze do mieszkania, gdzie mieszkała jego matka, by móc przyjeżdżać do niej w odwiedziny, na kawę, obiad. Zdarzało się, że tam nocował, jeśli jechał do jakiejś tymczasowej pracy, bo miał bliżej stamtąd aniżeli z T.. Finalnie w mieszkaniu przy al. (...) nie zostały żadne rzeczy K. P., poza nielicznymi rzeczami mu zbędnymi, które miały zostać wyrzucone, lecz które jego matka zatrzymała z sentymentu. K. P. zwrócił matce klucze do lokalu. Po wyprowadzce czasami przyjeżdżał w odwiedziny do swojej matki, na przykład na święta. Od 14 listopada 2019 roku jego centrum życiowe mieści się w Norwegii.

Zatem również i K. P. nie zamieszkiwał w spornym lokalu w okresie objętym pozwem. Wyprowadził się z lokalu i rozpoczął samodzielne życie poza nim miesiąc po ukończeniu 18. roku życia, czyli w sierpniu 2016 r.

W ocenie Sądu zatem pozwani w spornym okresie czasu nie zaspokajali w lokalu powódki swoich potrzeb mieszkaniowych, a jedyną przyczyną, dla której bywali w tym lokalu, posiadali klucze, czy zostawili w nim już im zbędne rzeczy, był fakt zamieszkiwania tam ich matki, gdyż to do niej przyjeżdżali w odwiedziny.

Na powodzie, jako stronie żądającej zapłaty, spoczywał ciężar wykazania na podstawie art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, że w okresie objętym żądaniem pozwu pozwani zajmowali sporny lokal.

W ocenie Sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdza, że w okresie objętym żądaniem pozwu pozwani nie mieszkali w przedmiotowym lokalu. Pozwani pojawiali się w spornym lokalu tylko w celu odwiedzin swojej matki. Pozwana S. P. zeznała, że dysponowała kluczami do spornego lokalu, lecz wynikało to wyłącznie z istniejącego między nią jako córką, a M. P. (1) jako matką, bliskiej więzi rodzinnej. Nie można uznać, że fakt odwiedzania matki w spornym lokalu przez jej dzieci czy posiadania kluczy do mieszkania, w którym mieszka matka, uniemożliwiało właścicielowi wykonywanie prawa własności. Przyczyną ograniczenia właściciela w jego prawach był fakt zajmowania lokalu przez M. P. (1). Gdyby M. P. (1) opuściła sporny lokal i wydała go powódce, to jej dzieci nie miałyby powodu bywać w spornym lokalu, a odwiedzałyby ją w innym miejscu tj. tam, gdzie faktycznie by przebywała.

Pozwani w swoich zeznaniach w sposób logiczny i konsekwentny wyjaśnili przebieg zamieszkiwania w lokalu przy al. (...) w S., okoliczności wyprowadzenia się z tego lokalu i dalszego zaspokajania potrzeb mieszkaniowych w lokalach wynajętych. Powód przedstawił co prawda dowód w postaci oświadczeń pozwanych o zamieszkiwaniu (k. 25v, 26v), które złożone zostały w dniu 6 sierpnia 2018 r. Jednakże, mając na uwadze całokształt materiału dowodowego zgormadzonego w niniejszej sprawie, nie sposób z treści tych oświadczeń wywieść twierdzenia, że pozwani rzeczywiście w spornym okresie czasu zamieszkiwali w lokalu czy korzystali z niego w celu zaspokajania swoich potrzeb mieszkaniowych. Jak wynika z zeznań pozwanych jak i świadka M. P. (1), pozwani utożsamiali fakt zamieszkiwania w lokalu z faktem zameldowania, a oświadczenia te zostały podpisane przez pozwanych z myślą, iż potrzebują określenia miejsca stałego pobytu jako meldunku. Dodatkowo z zeznań pozwanego K. P. wynika, iż oświadczenie to złożył w związku z wnioskiem o umorzenie zadłużenia lub rozłożenie zadłużenia na raty kierując się tym, aby zwolnić się z długu i by uchronić swoje dziecko przed ewentualnym dziedziczeniem długu. W ocenie Sądu motywacją pozwanych nie było potwierdzenie faktu swojego zamieszkiwania w spornym lokalu, lecz obawa przed utratą meldunku. Ponadto w (...) zostało zgłoszone, że S. P. i K. P. już nie zamieszkują w lokalu, co potwierdziła świadek J. K. (2) (k. 265v) zeznając, iż od sierpnia 2018 roku do zamieszkiwania została zgłoszona tylko jedna osoba. Dowodem na to jest także kartoteka konta, gdzie jako bezumowny użytkownik widnieje tylko M. P. (1) (k. 22), a opłaty były naliczane tylko za jedną osobę (k. 25). Uwagę zwraca zatem tożsamość dat złożenia oświadczeń przez pozwanych o fakcie zamieszkiwania oraz zgłoszenia faktu, iż od sierpnia 2018 r. w lokalu zamieszkuje tylko jedna osoba. Wyjaśnienie celu, w jakim (...) uzyskał od pozwanych określonej treści oświadczenia, wymagałoby przesłuchania w charakterze świadka osoby, która oświadczenia te od pozwanych odbierała, złożone one zostały bowiem na przygotowanych drukach. Taki wniosek dowodowy nie został jednak naprowadzony przez stronę powodową, którą w ocenie Sądu w tym zakresie obciążał ciężar dowodu. Ponadto należy pokreślić, iż przedmiotowe oświadczenia stanowią dowód z dokumentu prywatnego, który, stosownie do treści art. 245 kpc stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Nie jest zaś dowodem na wykazanie faktu, który z treści tego oświadczenia wynika.

Mając zatem na uwadze spójne i wzajemnie ze sobą korespondujące zeznania pozwanych oraz świadka M. P. (1), a także wynikający z zeznań świadka J. K. (2) fakt zgłoszenia od sierpnia 2018 r. tylko jednej osoby zamieszkującej sporny lokal, przedmiotowe oświadczenia w ocenie Sądu nie mogą stanowić dowodu potwierdzającego zasadność żądania pozwu.

W ocenie Sądu nie ma zatem dowodów na zajmowanie lokalu przez pozwanych w sensie zamieszkiwania w nim i zaspokajania swoich potrzeb mieszkaniowych w okresie przynajmniej od listopada 2016 r. Obowiązek zaś udowodnienia faktu zajmowania lokalu przez pozwanych w całym okresie objętym żądaniem pozwu jest obowiązkiem strony powodowej, albowiem z faktu tego wywodzi ona swoje roszczenie wobec pozwanych o odszkodowanie za bezumowne zajmowanie lokalu. Skoro strona powodowa nie udowodniła faktu zajmowania lokalu przez pozwanych w tym okresie, a z zeznań pozwanych i świadków wynika, iż opuścili oni sporny lokal, to roszczenie o zapłatę odszkodowania za bezumowne zajmowanie lokalu przez pozwanych za okres od 1 czerwca 2017 r. do grudnia 2019 r. jest niezasadne.

Nadmienić należy, że pozwani zakwestionowali żądanie powoda również co do wysokości. Powód w piśmie procesowym z dnia 22 września 2021 r. (k. 161v), stanowiącym replikę na sprzeciw, zawnioskował o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z pisemnej opinii biegłego sądowego z zakresu księgowości i rachunkowości. Opinia biegłego sądowego pozwoliła ustalić, iż na miesięczny czynsz składały się:

1) opłata eksploatacyjna wynikająca z ustalonej punktacji dla danego lokalu na podstawie aktów prawnych stanowionych przez organy Gminy i Wojewodę (...), która uwzględnia następujące czynniki:

- położenie budynku,

- ogólny stan techniczny budynku,

- atrakcyjność usytuowania lokalu mieszkalnego w budynku,

- wyposażenie budynku w urządzenia techniczne i instalacje oraz ich stan,

- atrakcyjność użytkowa budynku.

Punktacja lokalu przy al. (...) wynosiła 23 punkty.

2) zaliczka na zimną wodę i kanalizację – wyliczenia dokonuje się poprzez pomnożenie ilości osób zamieszkujących x ustalona norma 5,88 m3 x stawka opłaty za 1m3 zużytej wody. Przez cały okres stosowano stawkę 11,09 za m3 zużytej wody.

Stawki były zgodne z obowiązującym cennikiem (...) w S., nie były zawyżone. Rozliczenia wody kanalizacji były dokonywane co pół roku.

3) zaliczka brutto na wywóz nieczystości stałych – opłaty wynosiły 4 zł, norma jak za wodę 5,88 m3 za osobę. Kwota ta była naliczana w całym analizowanym okresie, okresowo i według faktycznych kosztów.

Wysokość zadłużenia za okres od czerwca 2017 r. do grudnia 2019 r. biegły sądowy wyliczył po uwzględnieniu rozliczeń mediów oraz wpłat dokonanych na poczet czynszu, co pozwoliło stwierdzić, że saldo zadłużenia na dzień 31 grudnia 2019 r. wynosiło 9.952,79 zł. Zaś odsetki naliczone od 1 stycznia 2017 r. do 24 grudnia 2019 r. stanowią kwotę 1.160,24 zł. Saldo wyliczonego zadłużenia jest zgodne z pozwem, a kwota odsetek jest wyższa o 5,18 zł.

Opierając się zatem na całokształcie materiału dowodowego sprawy Sąd ustalił, że pozwani spornego lokalu w okresie objętym żądaniem pozwu nie zajmowali, co skutkowało oddaleniem powództwa w całości jako niewykazanego co do zasady.

Ustalenia faktyczne w sprawie oparte zostały o przedłożone przez obydwie strony dokumenty, którym Sąd dał wiarę, jako niebudzącym wątpliwości co do swojej prawdziwości i niekwestowanym przez żadną ze stron, poza oświadczeniami z dnia 6 sierpnia 2018 r., których moc dowodowa została omówiona w zamieszczonych powyżej rozważaniach. Sąd uznał za wiarygodne także zeznania świadków M. P. (1) oraz J. K. (2), a także zeznania pozwanych. Były one bowiem spójne, nie pozostawały w sprzeczności i pozwoliły na poczynienie ustaleń faktycznych, które były wystarczające dla wydania rozstrzygnięcia. Sąd uznał również za pełnowartościowy dowód z opinii biegłej sądowej z zakresu rachunkowości. Żadna ze stron nie zakwestionowała opinii, a również i Sąd nie dopatrzył się żadnych w niej braków czy sprzeczności.

O nieuiszczonych kosztach sądowych Sąd orzekł w oparciu o art. 113 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1144 z późn. zm.), zgodnie z którym kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu.

Uiszczona w kwocie 500 zł zaliczka nie pokryła w całości kosztów wynagrodzenia biegłego sądowego, które wyniosły 1075,67 zł. Zważywszy, że przy rozstrzyganiu o obowiązku ponoszenia kosztów sądowych należy stosować zasady obowiązujące przy zwrocie kosztów procesu, kosztami tymi należało obciążyć powoda jako przegrywającego sprawę. Dlatego też w punkcie II wyroku Sąd nakazał pobrać od powoda Gminy M. S. – Zarządu (...) w S. na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie kwotę 575,67 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Z powyższych względów orzeczono jak w sentencji.

Sędzia Małgorzata Janik - Białek