Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 grudnia 2024 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie III Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Justyna Pikulik
Protokolant:	Kacper Paszyński

po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 2024 r. w Szczecinie na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Ł. R.

przeciwko Skarbowi Państwa-Komendantowi Wojewódzkiemu Policji w S. i Komendantowi Wojewódzkiemu Policji w B.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa-Komendanta Wojewódzkiego Policji w S. i Komendanta Wojewódzkiego Policji w B. na rzecz powoda Syndyka masy upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Ł. R. kwotę 53.297,18 zł (pięćdziesiąt trzy tysiące dwieście dziewięćdziesiąt siedem złotych osiemnaście groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 29 maja 2024 r. do dnia zapłaty;

2.  w pozostałej części powództwo oddala;

3.  odstępuje od obciążania powoda Syndyka masy upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Ł. R. kosztami procesu;

4.  nieuiszczone koszty sądowe ponosi Skarb Państwa.

Sygn. akt III C 429/24

UZASADNIENIE

Powód Syndyk masy upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Ł. R. P. W. pozwem z 29 maja 2024 r. pozwał Skarb Państwa reprezentowany przez Komendanta Wojewódzkiego Policji w S. i Komendanta Wojewódzkiego Policji w B. o zapłatę kwoty 54.369,24 zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

Powód wniósł także o zwolnienie go od kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że roszczenia tego domaga się ze względu na fakt, że po tym, gdy upadły Ł. R. został przeniesiony do innej jednostki Policji, Komenda Wojewódzka Policji w B. nie kontynuowała dokonywania potrąceń z uposażenia służbowego upadłego, pomimo, że takich potrąceń dokonywała wcześniej Komenda Wojewódzka Policji w S., w której upadły był zatrudniony. W ocenie powoda, nie doszło do formalno-prawnej zmiany pracodawcy, a co za tym idzie Policja jako instytucja i pracodawca upadłego powinna kontynuować przekazywanie syndykowi części zajętego uposażenia służbowego. Wobec braku dokonywania tych potrąceń, doszło do powstania zawinionej przez pozwanych szkody. Powód wskazał, że wezwał Komendę Wojewódzką Policji w B. do zapłaty kwoty 54.369,24 zł, która to winna trafić do masy upadłości. Ta jednak odmówiła wypłaty środków, wskazując na winę w zakresie braku potrąceń ponosi Komenda Wojewódzka Policji w S., upadły oraz syndyk.

Postanowieniem z 19 czerwca 2024 r. Sąd Rejonowy Szczecin- Centrum w Szczecinie zwolnił powoda od kosztów sądowych w części, a mianowicie w zakresie opłaty sądowej od pozwu, a w pozostałej części wniosek o zwolnienie od kosztów oddalił.

W odpowiedzi na pozew z 17 lipca 2024 r. złożonej przez pozwanego Skarb Państwa reprezentowany przez Komendanta Wojewódzkiego Policji w S. pozwany wniósł o odrzucenie pozwu, ewentualnie o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Pozwany przyznał, że powód poinformował Komendę Wojewódzką Policji w S. o ogłoszeniu upadłości w stosunku do Ł. R. oraz nakazał przekazywać na konto masy upadłości m.in. środki z tytułu uposażenia upadłego oraz że środki te były przekazywane przez pozwanego na rachunek bankowy masy upadłości do czasu przeniesienia Ł. R. do pełnienia służby do K. Powiatowej Policji w Ś.. Zaprzeczył natomiast, jakoby pozwany ponosił odpowiedzialność za brak potrąceń z wynagrodzenia Ł. R. po jego przeniesieniu do Komendy Powiatowej w Ś. oraz zaprzeczył, że pracodawcą pozwanego w rozumieniu prawa upadłościowego jest Policja jako cała instytucja. Wskazał, że odpowiedzialność za szkodę polegającą na braku potrąceń ponosi upadły oraz powód, który nie monitorował na bieżąco czy wynagrodzenie za pracę w części podlegającej zajęciu w terminie wpływa do masy upadłości. Pozwany wskazał, że przekazał nowemu pracodawcy upadłego dokument, z którego wynikałaby informacja o dokonywanych potrąceniach sądowych.

W odpowiedzi na pozew z 12 lipca 2024 r. złożonej przez pozwanego Skarb Państwa reprezentowany przez Komendanta Wojewódzkiego Policji w B. pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego wg. norm prawem przewidzianych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwany podniósł, że w istocie doszło do zmiany podmiotu odpowiedzialnego za wypłatę wynagrodzenia, ale żaden przepis prawa nie obligował pozwanego do dalszego potrącania kwot z uposażenia służbowego i przekazywania ich na konto masy upadłości. Ponadto pozwany zwrócił uwagę na zawyżenie przez powoda dochodzonego roszczenia, które powinno być o 1.072,82 złotych niższe, ze względu na zastosowanie przez powoda nieprawidłowej kwoty wolnej od potrąceń w 2022 roku.

W dalszym toku procesu stanowiska stron nie uległy zmianie.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ł. R. pełnił służbę w Oddziale Prewencji Policji w S..

Postanowieniem z 13 maja 2021 r. sygn. akt XII GU 194/21 Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie ogłosił upadłość osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Ł. R. i wyznaczył syndyka masy upadłości w osobie P. W..

Niesporne, a nadto:

-postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z 13 maja 2021 r., sygnatura akt XII GU 194/21, k. 4, k.47-48, k.86-87; k.94-95

W ramach postępowania upadłościowego powód Syndyk masy upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Ł. R. P. W. podjął konieczne czynności zmierzające do ustalenia majątku i dochodów upadłego, w tym wezwał upadłego do złożenia oświadczenia o przekazaniu syndykowi majątku, dokumentacji i korespondencji, zawiadomił upadłego o utracie prawa zarządu,

Niesporne, a nadto:

-pismo syndyka – wezwanie upadłego z dnia 19.05.2021 r. i oświadczenie upadłego z 20.05.2021 r. wraz z dowodem nadania k. 5-6;

-zawiadomienie upadłego o utracie zarządu oraz wniosek o udzielenie informacji z dnia 01.06.2021 r. wraz z dowodem nadania, k. 10-14;

-wysłuchanie upadłego z dnia 02.06.2021 r. wraz z dowodem nadania, k. 22-29;

-oświadczenie Ł. R. wraz z odpowiedzią na zobowiązanie syndyka z dnia 01.06.2021 r., k. 15-19;

Po ustaleniu, że upadły jest funkcjonariuszem Policji podległym Komendantowi Wojewódzkiemu Policji w S., powód Syndyk masy upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Ł. R. P. W. pismem z dnia 1 czerwca 2021 r. skierował do Komendy Wojewódzkiej Policji w S. pismo informujące o upadłości Ł. R. oraz wezwał do udzielenia informacji dotyczących otrzymywanego przez upadłego uposażenia służbowego i wniósł o przekazywanie otrzymywanych przez upadłego świadczeń w wysokości uwzględniającej przepisy kwocie wynagrodzenia niepodlegającej zajęciu, na rzecz masy upadłości.

Pismem z dnia 23 czerwca 2021 r. Syndyk masy upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Ł. R. P. W. ponownie zawiadomił Komendę Wojewódzką Policji w S. o zajęciu wynagrodzenia za pracę upadłego Ł. R. i wniósł o przekazywanie otrzymanych przez upadłego świadczeń w wysokości uwzględniającej przepisy o wyłączeniu z masy upadłości ( tj. ponad część niepodlegającą zajęciu) do masy upadłości.

Pismem z dnia 7 czerwca 2021 r. Komenda Wojewódzka Policji w S. poinformowała Syndyka masy upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Ł. R. P. W. o wysokości dochodu uzyskiwanego przez upadłego oraz o tym, że będzie przekazywać zajęte wynagrodzenie upadłego na rachunek wskazany przez Syndyka.

Niesporne, a nadto:

-pisma Syndyka z dnia 01.06.2021 r. skierowane do Komendy Wojewódzkiej Policji w S. wraz z dowodem nadania k. 20-21, k.84-85;

-pismo Syndyka do Komendy Wojewódzkiej Policji w S. z dnia 23.06.2021 r., k. 31-32; k.88-89;

-pismo Komendy Wojewódzkiej Policji w S., Wydział Finansów, z dnia 07.06.2021 r., k. 33; k.90-91;

-rozkaz personalny k. 34.

-wysłuchanie upadłego k. 36-43

W związku z zawiadomieniem Syndyka o zajęciu wynagrodzenia za pracę policjanta- upadłego Ł. R., Komenda Wojewódzka Policji w S. realizowała potrącenia części uposażenia służbowego należnego Ł. R. na poczet masy upadłości do września 2021 r.

Niesporne, a nadto:

-zeznania świadka L. S..

Na podstawie Rozkazu Personalnego nr 779 z dnia 6 sierpnia 2021 r. wydanego przez Komendanta Wojewódzkiego Policji w B. z dniem 14 września 2021 r. Ł. R. został zwolniony z dotychczas zajmowanego stanowiska i został na własną prośbę, z dniem 15 września 2021 r., przeniesiony do pełnienia służby w Komendzie Powiatowej Policji w Ś..

W związku z przeniesieniem ww. policjanta, Wydział Finansowy Komendy Wojewódzkiej Policji w B. otrzymał od Wydziału Finansowego Komendy Wojewódzkiej Policji w S. zaświadczenie o zaopatrzeniu pieniężnym, z którego wynikała wysokość ostatniego uposażenia upadłego za wrzesień 2021 r., wraz z dokonywanymi potrąceniami, w tym potrąceniami za „zajęcie sądowe” w kwocie 1.659,30 zł, co zostało przedstawione w dokumencie zajęcie uposażenia służbowego w ramach postępowania upadłościowego.

Zaniechano jednak przesłania dokumentacji otrzymanej od Syndyka związanej z upadłością Ł. R., w tym m.in. postanowienia Sądu o ogłoszeniu upadłości oraz informacji Syndyka o konieczności dokonywania potrąceń uposażenia upadłego.

Dowód:

-rozkaz Personalny nr 779 z dnia 6 sierpnia 2021 r. wydany przez Komendanta Wojewódzkiego Policji w B., k. 82; l.104.

-zaświadczenie o zaopatrzeniu pieniężnym z dnia 02.09.2021 r., k. 83;

-zeznania świadka L. S..

Od 1 września 2021 r. do 1 marca 2024 r. Komenda Wojewódzka Policji w B. nie dokonywała potrąceń uposażenia służbowego Ł. R. na rzecz masy upadłości. Potrącenia zaczęły być ponownie dokonywane od marca 2024 r., w związku z otrzymaniem wezwań i pism od Syndyka.

Niesporne, a nadto:

-zeznania S. U.;

-pismo z Komendy Wojewódzkiej Policji w B. z 05.03.2024 r., k. 55.

W okresie od 1 października 2021 r. do lutego 2022 r. w związku z koniecznością potrącenia uposażenia upadłego Ł. R., do masy upadłościowej powinna zostać przekazana kwota 53.297,18 zł.

Dowód:

-szczegółowe naliczenie kwot uposażenia Ł. R. podlegających zajęciu k. 103;

Pismem z dnia 7 lutego 2024 r. Syndyk masy upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Ł. R. P. W. wezwał Komendę Wojewódzką Policji w B. do niezwłocznego przekazania należnych masie upadłości środków podlegających zajęciu z wynagrodzenia upadłego za okres od dnia 1 września 2021 r. do dnia przekazania środków na wskazany rachunek bankowy.

Pismem z dnia 20 lutego 2024 r. Komenda Wojewódzka Policji w B. poinformowała Syndyka masy upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Ł. R. P. W., że od dnia 1 marca 2024 r. upadłemu będzie potrącana część uposażenia i będzie przekazywana na wskazany przez Syndyka rachunek bankowy. Jednocześnie Komenda Wojewódzka Policji w B. wskazała, że do niej, jako płatnika nie wpłynęło wcześniej pismo informujące o zajęciu wynagrodzenia upadłego, a pierwsze wynagrodzenie upadłego z Komendy Wojewódzkiej Policji w B. zostało naliczone za październik 2021 r. W związku z tym, realizacja przedmiotowego zajęcia nie była możliwa od 1 października 2021 r. Do ww. pisma załączono zestawienie wysokości uposażenia Ł. R. z dnia 15 lutego 2024 r.

Niesporne, a nadto:

-pismo Syndyka do Komendy Wojewódzkiej Policji w B. z 07.02.2024 r. wraz z potwierdzeniem nadania k. 44-46; k.92-93;

-zestawienie wysokości uposażenia Ł. R. z dnia 15.02.2024 r. k.50-53

Pismem z dnia 27 lutego 2024 r. powód Syndyk masy upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Ł. R. P. W. wezwał Komendę Wojewódzką Policji w B. do zapłaty kwoty 54.369,24 zł, która to winna trafić do masy upadłości, w terminie 7 dni, pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.

W odpowiedzi na powyższe wezwanie, w piśmie z dnia 5 marca 2024 r. Komenda Wojewódzka Policji w B. wskazała, że uważa je za bezpodstawne, albowiem nie wiedziała o zajęciu uposażenia upadłego, a zajęcie takie ma skutek od chwili zawiadomienia o nim pracodawcy.

Pismem z dnia 13 marca 2024 r. powód Syndyk masy upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Ł. R. P. W. ponownie wezwał Komendę Wojewódzką Policji w B. do zapłaty kwoty 54.369,24 zł, wskazując, że jest to ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty.

Niesporne, a nadto:

-pismo Syndyka do Komendy Wojewódzkiej Policji w B. z 27.02.2024 r.- wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania k. 57-59;

-pismo Komendy Wojewódzkiej Policji w B. z 05.03.2024 r. k. 55-56.

-pismo Syndyka do Komendy Wojewódzkiej Policji w B. z 13.03.2024 r.- ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania k. 63-64.

Pismem z dnia 13 marca 2024 r. powód Syndyk masy upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Ł. R. P. W. wezwał upadłego Ł. R. do wpłaty do masy upadłości kwoty 54.369,24 zł tytułem wynagrodzenia podlegającego zajęciu, które nie wpłynęło do masy upadłości.

Niesporne, a nadto:

-wezwanie do wydania kwot wchodzących do masy upadłości z 13.03.2024 r. k.60-62.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione w przeważającej części.

W przedmiotowej sprawie powód Syndyk masy upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Ł. R. P. W. domagał się zasądzenia od Skarbu Państwa reprezentowanego przez Komendanta Wojewódzkiego Policji w S. i Komendanta Wojewódzkiego Policji w B. zapłaty kwoty 54.369,24 zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Co do zasady roszczenie, z którym wystąpił powód przysługiwało mu, jednakże w wysokości niższej niż ta objęta żądaniem pozwu.

Podstawą faktyczną roszczenia powoda było zaniechanie potrącania przez Skarb Państwa reprezentowany przez Komendanta Wojewódzkiego Policji w B. kwot na rzecz masy upadłościowej upadłego Ł. R., co wynikało także z zaniechania przekazania informacji dotyczącej zajęcia uposażenia służbowego upadłego przez pracowników podległych Komendantowi Wojewódzkiemu Policji w S., reprezentującego Skarb Państwa, a które to zaniechania doprowadziły do powstania szkody w majątku masy upadłości w ramach postępowania upadłościowego upadłego Ł. R..

Podstawą prawną tego roszczenia był zaś art. 430 k.c., który stanowi, że kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności.

W tym miejscu należy przedstawić argumenty przeciwko przyjęciu za podstawę prawną roszczenia powoda art. 417 k.c. Norma dekodowana z tego przepisu przewiduje odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Warunkiem koniecznym przyjęcia odpowiedzialności Skarbu Państwa na tej podstawie jest to, żeby działanie lub zaniechanie państwa związane było z jego sferą imperium, czyli stosunkach wynikających z jego władczej działalności. W innych sytuacjach, gdy Skarb Państwa występuje np. w ramach prawa gospodarczego bądź prawa pracy, odpowiedzialność Skarbu Państwa za czyny niedozwolone oparta będzie na zasadach ogólnych (E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 11, Warszawa 2023).

Co prawda stosunek służbowy funkcjonariusza Policji nie jest stosunkiem pracy w rozumieniu kodeksu pracy, zaś przełożeni funkcjonariuszy nie są ich pracodawcami w rozumieniu tych przepisów. Zaś normy wynikające z przepisów prawa pracy stosuje się w stosunku do funkcjonariuszy Policji tylko w takim zakresie, w jakim przewiduje to ustawa o Policji, a sam stosunek służbowy funkcjonariuszy Policji oparty jest na stosunku administracyjnoprawnym (zob. M. Maciejewska, A. Figurski, Służba w Policji a kodeks pracy, „Zeszyt Naukowy Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w Krakowie” Nr 41).

Niemniej jednak, zgodnie z art. 127 ust. 1 ustawy o Policji, z uposażenia policjanta mogą być dokonywane potrącenia w granicach i na zasadach określonych w przepisach prawa pracy oraz w innych przepisach szczególnych stosowanych do wynagrodzeń za pracę, jeżeli przepisy niniejszej ustawy nie stanowią inaczej.

A zatem działalność Skarbu Państwa w tej materii nie stanowi jego władczych kompetencji związanych z wykonywaniem władzy publicznej, lecz ma charakter wykonywania kompetencji wynikających stosunków quasi pracowniczych. Z tego względu, na gruncie niniejszej sprawy Skarb Państwa reprezentowany przez Komendę Wojewódzką Policji w S. i Komendę Wojewódzką Policji w B. powinien odpowiadać za wyrządzoną szkodę na zasadach ogólnych.

Przesłankami pociągnięcia danego podmiotu do odpowiedzialności na podstawie art. 430 k.c. jest: powierzenie wykonania czynności na jego rachunek osobie podlegającej jego kierownictwu, zawinione zachowanie podwładnego, szkoda osoby trzeciej wynikająca z działania osoby podlegającej kierownictwu, związek przyczynowy między zachowaniem powierzającego a szkodą (K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 33, Warszawa 2024). Jednocześnie, wobec obowiązywania koncepcji winy anonimowej, dla przyjęcia odpowiedzialności zwierzchnika za działalność podległej mu osoby, nie jest konieczne wskazanie konkretnego pracownika, który doprowadził do powstania szkody, jeżeli tylko fakt wyrządzenia szkody przez kogoś podległego zwierzchnikowi jest bezsprzeczny.

O powierzeniu wykonania danej czynności mówić można, gdy zwierzchnik zleca osobie mu podporządkowanej jednorazowe lub stałe wykonywanie jakiejś lub jakiś czynności, które wykonywane są na rachunek zwierzchnika. Powszechnym jest, że podporządkowanie te wynika np. ze stosunku pracy.

Drugą konieczną przesłanką jest zawinione zachowanie podwładnego. Odpowiedzialnym na zasadzie ryzyka będzie ten zwierzchnik, którego podwładny mógłby odpowiadać na zasadzie winy, o której mowa w art. 415 i 416 k.c. Do przyjęcia odpowiedzialności na zasadzie winy konieczne jest ustalenie, że zachowanie sprawcy, przyjmujące postać zaniechania lub działania doprowadziło do szkody, że zachowanie te było bezprawne i że było ono zawinione przez tego, który tę szkodę wyrządził, a ponadto, że szkoda ta pozostawała w związku przyczynowym z zachowaniem wyrządzającego szkodę.

Szkodą jest uszczerbek w dobrach majątkowych poszkodowanego podmiotu. Natomiast zachowanie wyrządzającego szkodę przyjmować może bardzo zróżnicowane postaci. W sytuacji, gdy szkoda powstała na skutek zaniechania jakiegoś podmiotu, konieczne jest ustalenie, że na podmiocie tym ciążył obowiązek zapobieżenia powstania tej szkodzie. Nie oznacza to jednak, że obowiązek ten musi wynikać z przepisów prawa powszechnie obowiązującego, albowiem wystarczające jest wywiedzenie tego obowiązku z zasad współżycia społecznego (zob. G. Karaszewski [w :] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. P. Nazaruk, LEX/el. 2024, art. 415; E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 11, Warszawa 2023 i przywoływane tam orzecznictwo).

Przyjmuje się, że „każde zachowanie naruszające dobra podmiotu prawa cywilnego, z którego wynika szkoda, jest bezprawne tak długo, jak długo nie zachodzi dodatkowa okoliczność, z którą przepis prawa lub powszechnie uznane zasady wiążą wyłączenie bezprawności” (K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 33, Warszawa 2024). Oznacza to, że wyrządzenie szkody co do zasady będzie bezprawne, natomiast dopiero wystąpienie pewnych okoliczności (np. działania w ramach uprawnień, stan wyższej konieczności) prowadzić będzie do wyłączenia w konkretnym wypadku bezprawności powstałej szkody.

W kontekście winy w polskim prawie cywilnym dominuje koncepcja obiektywno-subiektywna. W ramach badania winy wyrządzającego szkodę z jednej strony należy badać sam fakt naruszenia czyichś interesów, a z drugiej strony zweryfikować zarzucalność tego naruszenia konkretnemu podmiotowi, który szkodę wyrządził, a zatem możliwość pokierowania swoim zachowaniem w sposób zgodny z prawem. Kwestia umyślności wyrządzającego szkodę pozostaje na gruncie niniejszej sprawy w zasadzie bez większego znaczenia, albowiem jak powszechnie przyjęto w doktrynie i orzecznictwie do przypisania komuś odpowiedzialności za szkodę wystarczy stwierdzenie choćby najlżejszego stopnia nieumyślności ( culpa levissima).

Jak słusznie wskazuje Sąd Najwyższy, adekwatny związek przyczynowo skutkowy jest obiektywnym faktem wynikającym z empirycznych praw przyrody. Zachodzi on wówczas, gdy w danym układzie stosunków i warunków oraz w zwyczajnym biegu rzeczy, bez zaistnienia szczególnych okoliczności, szkoda jest normalnym następstwem tego rodzaju zdarzeń (zob. Wyrok SN z 27.11.2002 r., I CKN 1215/00, LEX nr 78330; Wyrok SN z 10.04.2000 r., V CKN 28/00, LEX nr 52426).

Trzecia przesłanka odpowiedzialności wynikającej z art. 430 k.c. aktualizuje się wówczas, gdy działania podwładnego są stricte związane z faktem wykonywania powierzonej mu czynności, a nie są podejmowane poza jego kompetencjami bądź w innym celu (np. w celu osiągnięcia bezprawnej korzyści majątkowej przez podwładnego, osiągnięcia korzyści osobistej i tym podobne).

Szkoda i związek przyczynowy pomiędzy zachowaniem podwładnego i powstałą na skutek tego szkodą kształtują się w sposób tożsamy jak przy odpowiedzialności na zasadzie winy, co zostało już wyżej wyjaśnione.

W przedmiotowej sprawie szkoda w majątku masy upadłości niewątpliwie zaistniała i jest nią suma pieniężna, która nie uległa potrącaniu z wynagrodzenia upadłego Ł. R.. Przedmiotem sporu jest natomiast to, na skutek czyjego zaniechania szkoda ta powstała i czy zaniechania tego dopuszczono się pomimo istnienia obowiązku zadbania o niewystąpienie szkody.

Na wstępie zauważyć należy, że nie są zasadne twierdzenia pozwanych, jakoby odpowiedzialnym za powstanie szkody był powód- Syndyk masy upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Ł. R. P. W., który nie monitorował na bieżąco czy wynagrodzenie za pracę upadłego w części podlegającej zajęciu w terminie wpływa do masy upadłości.

W przedmiotowej sprawie powód- Syndyk, dokonał wszystkich czynności związanych z rozpoczęciem i prowadzeniem postępowania upadłościowego, do których był prawnie zobowiązany. Przepisy ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 794 z późn. zm.). nie nakładają na syndyka obowiązku kontrolowania osiąganych przez upadłego dochodów czy miejsca jego pracy (pełnienia służby). Z tego względu za niezasadne uznać należy twierdzenia pozwanych, jakoby powstała w masie upadłości szkoda wynikała z zaniechania syndyka, albowiem nie był on prawnie zobowiązany do tak szczegółowej kontroli nad miejscem pełnienia służby przez upadłego.

Trudno winą za brak przekazywania podlegających potrąceniu części wynagrodzenia obarczać upadłego, ten bowiem pozostawał w przekonaniu, że jego pracodawca nie uległ zmianie, że jest nim w dalszym ciągu Policja. Stosunek służbowy upadłego jako policjanta nie został rozwiązany, upadły nie otrzymał świadectwa pracy, zmianie ulegało tylko miejsce pełnienia przez niego służby.

Dlatego, zdaniem Sądu do wystąpienia tej szkody doszło na skutek zaniechania pracowników podległych Komendantowi Wojewódzkiemu Policji w S. oraz Komendantowi Wojewódzkiemu Policji w B. w stopniu równym.

Po pierwsze, najpierw na Komendzie Wojewódzkiej Policji w S., a następnie na Komendzie Wojewódzkiej Policji B. ciążył obowiązek potrącania odpowiednich kwot z wynagrodzenia Ł. R. na rzecz masy upadłości. Obowiązek ten zaktualizował się wraz z wezwaniem przez Syndyka masy upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Ł. R. P. W. Komendanta Wojewódzkiego Policji w S. z 1 czerwca 2021 r., w którym wezwano przełożonego upadłego – Komendanta Wojewódzkiego Policji w S. do przekazywania na rzecz masy upadłości części uposażenia służbowego przewyższającą część wolną od zajęcia, co wynikało z tego, że uposażenie upadłego jako część majątku nabytego przez upadłego w toku postępowania upadłościowego wchodzi w skład masy upadłości (art. 62 w zw. z art. 63 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 794 z późn. zm.).

Komenda Wojewódzka Policji w S. realizowała ww. potrącenie do września 2021 r., następnie zaś po przeniesieniu upadłego- funkcjonariusza Policji dniem 15 września 2021 r. do pełnienia służby w Komendzie Powiatowej Policji w Ś. ( podlegającej Komendzie Wojewódzkiej Policji w B.), zaprzestała dokonywania potrąceń i zaniechała przekazania dokumentacji związanej z realizowanym dotychczas potrąceniem do właściwej jednostki, do której przeniesiono policjanta, tj. Komendy Wojewódzkiej Policji w B..

Po wtóre, w ocenie Sądu na odpowiednich organach Policji ciążył obowiązek przekazywania stosownych informacji m.in. co do zajęć, jakie ciążą na uposażeniu służbowym poszczególnych funkcjonariuszy Policji, a obowiązek ten winien być realizowany przez pracowników odpowiednich działów zajmujących się między innym księgowością i kadrami. Obowiązek ten wynika przede wszystkim z treści § 3 Zarządzenia nr 678 Komendanta Głównego Policji z dnia 17 czerwca 2005 r. w sprawie zasad prowadzenia przez przełożonych dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem służbowym policjantów oraz sposobu prowadzenia akt osobowych (t.j. Dz. Urz. KGP z 2018 r. poz. 104 z późn. zm.), który zawiera otwarty katalog dokumentów, które znaleźć się muszą w aktach osobowych policjanta, które przekazywane są wraz ze zmianą miejsce pełnienia przez niego służby. Zdaniem Sądu, mając na uwadze to, jak istotne są informacje dotyczące zajęcia części wynagrodzenia funkcjonariusza Policji, informacja ta powinna zostać zawarta w tych aktach, a następnie przekazywana każdorazowo do jednostki, w której służbę pełniłby upadły wraz ze stosownym postanowieniem Sądu i wcześniejszą korespondencją z syndykiem. Jednocześnie informacja ta powinna być przekazywana pomiędzy odpowiednimi strukturami Policji (np. z kadr do działu zajmującego się wypłatą uposażeń). Jest to kwestia w zasadzie tak oczywista, że nie wymaga ona specjalnych pouczeń ze strony innych podmiotów, np. syndyka, w szczególności mając na uwadze profesjonalny charakter instytucji, jaką jest Policja i jej wymaganej od jej pracowników fachowości, od których oczekiwać należy najwyższego standardu staranności w obrocie prawnym i gospodarczym. Argumentację tę wzmacnia także fakt, że na znajdujących się w wewnętrznych wzorach dokumentów stosowanych w Komendzie Wojewódzkiej Policji w S., a dotyczących zaopatrzenia pieniężnego funkcjonariuszy Policji znajduje się miejsce na wprowadzenie dowolnych w zasadzie uwag. W tej konkretnej sprawie takie uwagi zostały nawet poczynione, lecz z nieznanych względów nie dotyczyły one zajęcia uposażenia służbowego Ł. R., choć nie stały temu na przeszkodzie jakiekolwiek względy techniczne, faktyczne, czy prawne. Z tego względu, w ocenie Sądu, pracownik wypełniający te zaświadczenie i będący odpowiedzialnym za przekazanie dokumentów dotyczących Ł. R. zaniechał dokonania koniecznych w przedmiotowej sprawie czynności, pomimo istnienia obowiązku wynikającego z wewnętrznych uregulowań Policji, a także zasad obrotu dokumentów pracowniczych i nawet współżycia społecznego nakazujących taki obrót dokumentami, ażeby niezagrożone pozostawały interesy innych osób, w szczególności w sytuacji, w której obowiązek ten nie jest w najmniejszym nawet stopniu uciążliwy dla zobowiązanego do tego podmiotu.

Zaniechanie te doprowadziło w realiach niniejszej sprawy do powstania szkody w masie upadłości. Jednocześnie zaniechanie to było zawinione, albowiem po pierwsze doprowadziło ono do powstania szkody, a po wtóre pracownik podległy Komendantowi Wojewódzkiemu Policji w S. mógł zachować się inaczej, lecz na skutek niedbalstwa swoim zachowaniem doprowadził do powstania szkody. Co więcej podobne sytuacje w praktyce pracy w danej komendzie, choć rzadko, to jednak się zdarzały, a zatem nie była to sytuacja całkowicie ekstraordynaryjna. Jednocześnie pracownik ten niewątpliwie działał na rzecz i polecenie przełożonego – Komendanta Policji w S., a jego zaniechanie doprowadziło do szkody u innego podmiotu. Z tego względu, w ocenie Sądu, współodpowiedzialnym za powstałą szkodę jest Skarb Państwa reprezentowany przez Komendanta Wojewódzkiego Policji w S..

Odpowiedzialność za powstałą szkodę ponosi w ocenie Sądu także Skarb Państwa reprezentowanego przez Komendanta Wojewódzkiego Policji w B.. Odpowiedzialność ta wynika z faktu, że pracownicy tego organu, mimo otrzymania od Wydziału Finansowego Komendy Wojewódzkiej Policji w S. zaświadczenie o zaopatrzeniu pieniężnym z dnia 2 września 2021 r. ( k. 83 akt) zaświadczenia o zaopatrzeniu pieniężnym, z którego wynikała wysokość ostatniego uposażenia upadłego za wrzesień 2021 r., wraz z dokonywanymi potrąceniami, w tym potrąceniami za „zajęcie sądowe” w kwocie 1.659,30 zł w ogóle nie zainteresowali się adnotacją zawartą w dokumentacji dotyczącej wynagrodzenia Ł. R., a dotyczącą dokonywanych potrąceń. Informacja ta powinna skłonić pracowników tego podmiotu do zweryfikowania podstaw tego zajęcia, podmiotu, na rzecz którego zajęcie powinno być dokonywane, najlepiej poprzez zasięgniecie informacji u poprzedniego przełożonego Ł. R., tj. Komendy Wojewódzkiej Policji w S.. Tak się jednak nie stało i stąd zdaniem Sądu zawinione, bezprawne zaniechanie pracowników podległych i wykonujących polecenia Komendanta Wojewódzkiego Policji w B. doprowadziło do powstania szkody w masie upadłości, stąd odpowiedzialność także tego reprezentanta Skarbu Państwa.

Oczywisty pozostaje także związek przyczynowo skutkowy zaniechań pracowników pozwanego reprezentowanego przez oba statio fisci ze szkodą. Gdyby nie doszło do wskazanych zaniechań, w oczywisty sposób stwierdzić należy, że potrącenia z uposażenia służbowego upadłego byłyby dokonywane, a żaden ujemny ekonomiczny skutek w masie upadłości by nie wystąpił.

Jednocześnie zasadny okazał się zarzut pozwanego Skarbu Państwa- Komendanta Wojewódzkiego Policji w B. co do zawyżenia wysokości roszczenia. Zgodnie z art. 87 ¹ § 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne. W 2022 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosiło brutto 3.010 zł (Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 września 2021 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2022 r. (Dz. U. poz. 1690). A zatem po dokonaniu stosownych obliczeń, kwota wolna od potrąceń za rok 2022 wynosiła 2.363,56 zł, a nie, jak to wskazał powód w swoich wyliczeniach 2.209,56 zł.

W okresie zatem od 1 października 2021 r. do lutego 2022 r., tj. w okresie, za jaki potrącenia nie zostały dokonane, w związku z koniecznością potrącenia uposażenia upadłego Ł. R., do masy upadłościowej powinna zostać przekazana kwota 53.297,18 zł.

Co do tej zatem kwoty Sąd powództwo uwzględnił i w pkt 1 wyroku zasądził od pozwanego Skarbu Państwa-Komendanta Wojewódzkiego Policji w S. i Komendanta Wojewódzkiego Policji w B. na rzecz powoda Syndyka masy upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Ł. R. kwotę 53.297,18 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 29 maja 2024 r. do dnia zapłaty.

Powód w pozwie domagał się zasądzenia żądanej kwoty wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu, a Sąd uznając żądanie pozwu za w tym zakresie zasadne, od tej daty odsetki ustawowe zasądził ( pozew wniesiono w dniu 29 maja 2024 r. ). Podstawą prawną żądania odsetkowego jest art. 481 k.c., zgodnie z którym:

§ 1. Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

§ 2. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

W pozostałej części Sąd powództwo oddalił, o czym orzeczono jak w pkt 2 wyroku. Oddalenie powództwa dotyczyło kwoty 2.072,06 zł, wynikającej z ww. błędnie przyjętej przez powoda kwoty wolnej od potrąceń za rok 2022 i powstałej w związku z tym różnicy w kwocie, jaka powinna być przekazana do masy upadłości upadłego Ł. R..

Stan faktyczny w niniejszej sprawie w zasadzie był niesporny między stronami, a wątpliwości budziły jedynie konsekwencje prawne wynikające z zaistniałej w rzeczywistości sytuacji. Sąd uznał za wiarygodne wszystkie dokumenty przedstawione przez strony, albowiem ich autentyczność nie wzbudziła wątpliwości Sądu, a strony nie kwestionowały ich prawdziwości. Sąd dał wiarę także zeznaniom obu pracownicom pozwanego przesłuchanym w toku sprawy w charakterze świadków, tj. S. U. i L. S.. Ich zeznania okazały się wiarygodne, albowiem znajdowały potwierdzenie w dowodach z dokumentów, były wewnętrznie spójne i logiczne. Strony także nie kwestionowały w zasadzie ich prawdziwości, a powód co najwyżej poddawał w wątpliwość nie tyle fakt opisywanej przez świadków praktyki związanej z obiegiem dokumentów, a ich prawidłowość. Z tych względów, wszystkie dowody osobowe dopuszczone przez Sąd, w tym i dowód z przesłuchania powoda, jako korespondujący z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, okazały się być wiarygodne i przydatne do rekonstrukcji stanu faktycznego w przedmiotowej sprawie.

W pkt 3 i 4 wyroku Sąd odstąpił od obciążania powoda Syndyka masy upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Ł. R. kosztami procesu i orzekł, że nieuiszczone koszty sądowe ponosi Skarb Państwa.

Zgodnie z treścią art. 108 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. W zakresie orzekania o kosztach procesu obowiązuje zasada odpowiedzialności za wynik postępowania i zwrotu kosztów celowych wyrażona w art. 98 § 1 k.p.c. , zgodnie z treścią którego strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Zasada ta doznaje jednakże wyjątków mających na celu zapewnienie sądom możliwości dostosowania orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu do zaistniałych w sprawie szczególnych okoliczności, w których orzeczenie w tym przedmiocie zgodnie z zasadami ogólnymi stałoby w sprzeczności z zasadami słuszności. Do takich wyjątkowych przepisów należy art. 102 k.p.c., zgodnie z treścią którego w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis ten nie wskazuje wprost przesłanek, jakimi winien kierować się Sąd, orzekając w myśl dyspozycji tego przepisu. Jednakże, jako stanowiący wyjątek od ogólnej zasady, nie może być interpretowany rozszerzająco. Do kręgu okoliczności branych pod uwagę przez sąd przy ocenie przesłanek zastosowanie tego przepisu należą zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i będące „na zewnątrz” procesu, zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony. Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. Wyrażający zasadę słuszności art. 102 k.p.c. nie konkretyzuje w żaden sposób pojęcia „wypadków szczególnie uzasadnionych”. Ocena, czy taki wypadek rzeczywiście zachodzi, pozostawiona została uznaniu Sądu, który musi mieć na względzie całokształt okoliczności sprawy. Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z punktu widzenia zasad współżycia społecznego. Kryteria pomocne przy rozstrzyganiu o istnieniu, czy też nieistnieniu przesłanek zastosowania zasady słuszności, wskazane zostały w licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego. Do wypadków „szczególnie uzasadnionych” należą zatem zarówno okoliczności związane z przebiegiem procesu, do których zalicza się sytuacje wynikające z charakteru żądania, jego znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie strony o zasadności żądania itp., jak również leżące poza procesem. Wchodzi tu w grę sytuacja majątkowa i rodzinna strony ( tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 23 sierpnia 2012r., sygn. akt II CZ 93/12 , Lex nr 1219500).

Powód w niniejszej sprawie był częściowo- w zakresie opłaty sądowej od pozwu zwolniony od kosztów sądowych, a żadnych kosztów procesu nie poniósł. Pozwany Skarb Państwa jest ustawowo zwolniony od obowiązku uiszczania kosztów sądowych ( art.94 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). W związku z powyższym, nieuiszczone koszty sądowe, na które złożyła się opłata sądowa od pozwu, poniesie Skarb Państwa ( pkt 4 wyroku).

Jeśli zaś chodzi o koszty procesu, to po pierwsze w przedmiotowej sprawie powód przegrał proces jedynie w niewielkiej części ( 2.072,06 zł z żądanej kwoty 54.369,24 zł). Poza tym, konieczność uiszczenia kosztów procesu należnych pozwanego obciążałaby formalnie Syndyka- powoda- przegrywającego proces w części, lecz de facto masę upadłościową upadłego, dodatkowo ją zmniejszając. Z tych względów, Sąd w pkt 3 wyroku odstąpił od obciążania powoda Syndyka masy upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej Ł. R. kosztami procesu należnymi pozwanemu Skarbowi Państwa w zakresie, w jakim powód proces przegrał.