Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 kwietnia 2025 r.

Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie, III Wydział Cywilny, w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Alicja Przybylska
Protokolant:	stażysta Katarzyna Jaworowska

po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2025 r. w Szczecinie

na rozprawie sprawy

z powództwa Gminy M. S. – Zarządu (...) w S.

przeciwko M. M.

o zapłatę

oddala powództwo.

Sygn. akt III C 212/23

UZASADNIENIE

Przed upływem trzech miesięcy od umorzenia postępowania w elektronicznym postępowaniu upominawczym powódka Gmina M. S., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła przeciwko M. M. pozew o zapłatę kwoty 4.710,20 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwot: 3.989,49 złotych od dnia 24 grudnia 2020 roku do dnia zapłaty oraz 720,71 złotych od dnia wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym (22 stycznia 2021 roku) do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu żądania pozwu wskazała, że dochodzi od pozwanego zapłaty odszkodowania oraz opłat eksploatacyjnych za bezumowne zajmowanie lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ulicy (...) za okres od dnia 1 kwietnia 2018 roku do dnia 7 czerwca 2018 roku. W dniu 19 maja 1990 roku powódka zawarła z pozwanym umowę najmu przedmiotowego lokalu. Najemca nie uiszczał czynszu oraz innych opłat związanych z korzystaniem z lokalu, dlatego powódka po uprzednim wezwaniu do zapłaty, wypowiedziała pozwanemu umowę najmu ze skutkiem na dzień 31 marca 2005 roku. W celu pozasądowego rozpoznania sporu powódka w dniu 5 stycznia 2021 roku wezwała pozwanego do zapłaty należności dochodzonych w niniejszym postępowaniu. Pomimo wezwania strona pozwana do dnia dzisiejszego nie uiściła należności, w związku z czym postępowanie mediacyjne uznać należy za niecelowe. Na kwotę dochodzoną pozwem składają się następujące sumy: 3.989,49 zł – opłaty i odszkodowanie za bezumowne zajmowanie lokalu stanowiące płatne z dołu świadczenia okresowe za okres od 1 kwietnia 2018 roku do 7 czerwca 2018 roku, a także skapitalizowane na dzień 23 grudnia 2020 roku odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości 720,71 zł.

W dniu 28 czerwca 2021 roku Starszy Referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Szczecin – Centrum w Szczecinie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, zgodnie z treścią żądania pozwu (ówczesna sygn. akt I Nc 1043/21).

Zarządzeniem z dnia 5 stycznia 2023 roku ustanowiono kuratora dla pozwanego nieznanego z miejsca pobytu.

Kurator procesowy pozwanego złożył sprzeciw od nakazu zapłaty zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu sprzeciwu wskazał, że nie kwestionuje że w spornym okresie pozwanemu nie przysługiwał tytuł prawny do zajmowania przedmiotowego lokalu, ponieważ okoliczność ta znajduje potwierdzenie w treści załączonego do pozwu wyroku Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 5 kwietnia 2007 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt I C 312/07. Na pozwanym ciążył zatem co do zasady obowiązek uiszczania co miesiąc odszkodowania, do dnia opróżnienia i wydania lokalu.

Kurator zarzucił, że powódka nie wykazała żądania pozwu co do zasady i co do wysokości. Powódka nie udowodniła, aby pozwany istotnie w spornym okresie zajmował przedmiotowy lokal, tj. aby w nim mieszkał czy też dysponował kluczem do lokalu albo też składował w nim swoje rzeczy, uniemożliwiając tym samym powódce swobodne dysponowanie lokalem. O powyższym nie świadczy fakt zameldowania pozwanego w w/w lokalu.

Powódka nie udowodniła roszczenia co do wysokości. Z zawiadomienia o wysokości opłat za sporny okres wynika wymiar odszkodowania oraz wysokość opłat pobieranych zaliczkowo za tzw. media, czego kuratora pozwanego nie kwestionuje, za wyjątkiem opłat na poczet zimnej wody i kanalizacji. Złożone dokumenty nie pozwalają na ustalenie z jakich przyczyn pozwany został obciążony zaliczką pokrywającą koszt takiej ilości wody i kanalizacji (27 m3). Nadto w treści kartoteki konta odnotowano rozliczenia mediów (noty księgowe), które miały wpływa na wysokość żądanego odszkodowania. Nie wykazano natomiast z jakiego tytułu dokonano rozliczenia mediów ani za jaki okres.

Kurator zarzucił, że objęte żądaniem pozwu roszczenie uległo przedawnieniu. Podstawę prawną żądania pozwu stanowi przepis art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Regulacja ta jest w tym zakresie regulacją szczególną w stosunku do ogólnych zasad prawa cywilnego wskazanych w Kodeksie cywilnym, co nie wyklucza jednak stosowania innych regulacji prawa cywilnego, nieunormowanych szczegółowo w ustawie o ochronie praw lokatorów. W szczególności dotyczy to przepisu art. 229 § 1 zd. 1 k.c. Jak wynika z adnotacji zawartych w kartotece konta, lokal przy ul. (...) został zwrócony Gminie M. S. na skutek wykonania wyroku Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 5 kwietnia 2007 roku (eksmisja), w dniu 7 czerwca 2018 roku. Pozew wpłynął do Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie w dniu 22 stycznia 2021 roku, a zatem po upływie ponad 2 lat od daty wydania lokalu. Czynność ta nie mogła zatem wywołać skutku prawnego w postaci przerwania biegu terminu przedawnienia.

W piśmie procesowym z dnia 5 maja 2023 roku powódka podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wskazała, że to na stronie pozwanej spoczywa obowiązek wykazania, że lokal został opróżniony i wydany. Pozwany nie zgłaszał powódce chęci wydania lokalu, nie informował również o jakiejkolwiek wyprowadzce, a zatem nie wydał on lokalu i zajmował go w okresie wskazanym w pozwie. Dla przyjęcia, iż dana osoba zajmuje określony lokal nie jest konieczne efektywne zamieszkiwanie przez nią w tymże lokalu, albowiem dla przypisania danej osobie odpowiedzialności odszkodowawczej na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów wystarczające jest aby zapełniała ona jego przestrzeń.

Powódka wskazała, że pozwany nigdy nie zakwestionował zastosowanych podwyżek. Zawiadomienia o zmianie wysokości czynszu i odszkodowania są roznoszone osobiście przez pracowników powoda bądź wysyłane listem poleconym, co miało również zastosowanie w niniejszej sprawie. Zastosowane wyliczenia wysokości roszczenia potwierdzone są wydrukami tabel, analizy opłat i punktacji. Do stawek odszkodowania doliczane są również opłaty za media. Opłaty za media i inne opłaty za używanie lokalu ustalane są przez zarządcę nieruchomości na podstawie umów zawieranych z dostawcami mediów i rozliczane zgodnie z uchwałami Rady Miasta S. i regulaminami rozliczania mediów. Wysokość stawek za zimną wodę i wywóz nieczystości płynnych jest ustalana zgodnie z art. 24 ust. 9 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 roku o zbiorowym zaopatrywaniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków. Załączone dokumenty wskazują w jakiej wysokości pobierana była zaliczka na zimną wodę, wywóz nieczystości płynnych i stałych w danych miesiącach objętych pozwem. W lokalu były zgłoszone dwie osoby.

Odnosząc się do podniesionego zarzutu przedawnienia wskazała, że nastąpiło to w okolicznościach objętych hipotezą art. 5 k.c. Podniesiony przez stronę pozwaną zarzut przedawnienia należy uznać jako skorzystanie z prawa podmiotowego w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. W ocenie powódki zachowanie pozwanego wykazuje okoliczności rażące i nieakceptowalne w świetle powszechnie uznawanych społecznie wartości. Pozwany w okresie, za który powódka dochodzi swych roszczeń, był osobą dorosłą, w pełni sił wiekowych i zarobkowych, wobec czego żądanie powódki jest w pełni uzasadnione.

W piśmie procesowym z dnia 25 czerwca 2024 roku kurator procesowy pozwanego nie wniósł zarzutów co do wysokości naliczonego odszkodowania za bezumowne zajmowanie lokalu za okres objęty żądaniem pozwu. Wskazał, że na podstawie treści zeznań świadków oraz załączonych dokumentów nie sposób natomiast zweryfikować zasadności obciążenia pozwanego zaliczkami na poczet mediów we wskazanej wysokości oraz kwotami odnotowanymi w kartotece konta z tytułu rozliczenia mediów. Nie złożono dokumentów umożliwiających weryfikację rozliczenia w zakresie prawidłowości wskazanego zużycia mediów, rozliczenia zużycia zimnej wody i kanalizacji oraz kosztów centralnego ogrzewania. Podniósł, że przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego jest bezprzedmiotowe, albowiem strona powodowa nie złożyła wszystkich dokumentów źródłowych.

W piśmie procesowym z dnia 5 sierpnia 202r roku powódka podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Lokal mieszkalny położony w S. przy ul. (...) należy do mieszkaniowego zasobu Gminy M. S. – Zarządu (...) w S..

Na podstawie umowy najmu z dnia 9 maja 1990 roku najemcą lokalu został M. M., który zobowiązał się do uiszczania na rzecz Gminy M. S. – Zarządu (...) w S. miesięcznego czynszu w wysokości określonej w umowie oraz ponoszenia innych opłat związanych z używaniem lokalu.

Niesporne, a nadto dowód:

- umowa najmu z dnia 9 maja 1990 roku, k. 12-13.

M. M. nie uiszczał opłat z tytułu użytkowania lokalu mieszkalnego, położonego w S. przy ul. (...), dlatego Gmina M. S. – Zarząd (...) wzywała go do zapłaty zaległości, a następnie pismem z dnia 15 lutego 2009 roku wypowiedziała umowę najmu lokalu ze skutkiem na dzień 31 marca 2005 roku.

Niesporne, a nadto dowód:

- wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania przesyłki, k. 11-11 verte;

- pismo z dnia 15 lutego 2005 roku wraz z potwierdzeniem nadania przesyłki, k. 9 verte – 10.

Wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie wydanym w dniu 5 kwietnia 2007 roku, w sprawie o sygn. akt I C 312/07, nakazano pozwanemu M. M., aby opróżnił i wydał Gminie M. S. lokal mieszkalny położony w S. przy ul. (...) w stanie wolnym od osób i rzeczy. Nadto, sąd ustalił, że M. M. przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego i wstrzymał wykonanie opróżnienia lokalu do czasu złożenia mu przez Gminę M. S. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Orzeczenie jest prawomocne.

Niesporne, a nadto dowód:

- wyrok zaoczny z dnia 5 kwietnia 2007 roku w sprawie o sygn. akt I C 312/07, k. 9.

W dniu 7 czerwca 2018 roku doszło do eksmisyjnego opróżnienia i wydania Gminie M. S. lokalu mieszkalnego położony w S. przy ul. (...) w stanie wolnym od osób i rzeczy.

Niesporne, a nadto dowód:

- kartoteka konta za okres od 13 marca 2018 roku do 23 grudnia 2020 roku, k. 6-6verte.

Gmina M. S. – Zarząd (...) w S. sporządziła informację adresowaną do M. M., zgodnie z którą łączna wysokość opłat za zajmowanie lokalu położonego w S. przy ul. (...) wyniosła:

- od marca 2018 roku łącznie 1.019,51 złotych , z czego 427,75 złotych tytułem czynszu, 590,37 zł tytułem zaliczkowych opłaty za świadczenia (zaliczka na wodę, centralne ogrzewanie, kanalizację, wywóz śmieci), 1,39 zł tytułem zaliczki na domofon),

- od kwietnia 2018 roku łącznie 1.019,51 złotych, z czego 427,75 złotych tytułem czynszu, 590,37 zł tytułem zaliczkowych opłaty za świadczenia (zaliczka na wodę, centralne ogrzewanie, kanalizację, wywóz śmieci), 1,39 zł tytułem zaliczki na domofon),

- od maja 2018 roku łącznie 1.019,51 złotych, z czego 427,75 złotych tytułem czynszu, 590,37 zł tytułem zaliczkowych opłaty za świadczenia (zaliczka na wodę, centralne ogrzewanie, kanalizację, wywóz śmieci), 1,39 zł tytułem zaliczki na domofon),

- w okresie od 1 do 7 czerwca 2018 roku łącznie 237,89 złotych, z czego 99,81 złotych tytułem czynszu, 137,76 zł tytułem zaliczkowych opłaty za świadczenia (zaliczka na wodę, centralne ogrzewanie, kanalizację, wywóz śmieci), 0,32 zł tytułem zaliczki na domofon).

Standard wyposażenia lokalu w okresie od marca do czerwca 2018 roku został określony na 51 punktów.

Dowód:

- pisma z dnia 23 grudnia 2020 roku, k. 8;

- pisma z dnia 27 marca 2023 roku, k. 103-105;

- rachunki, tabele, rozliczenia, uchwały, umowa, k. 106-120;

- zeznania na piśmie Ł. G., k. 153-158.

Gmina M. S. – Zarząd (...) w S. sporządziła kartotekę konta za okres od 13 marca 2018 roku do 23 grudnia 2020 roku, zgodnie z którą zaległość M. M. z tytułu odszkodowania za bezumowne zajmowanie lokalu położonego w S. przy ul. (...) w tym okresie wyniosła łącznie 3.989,49 złotych.

Gmina M. S. – Zarząd (...) w S. sporządziła analizę odsetek z okresu od 1 kwietnia 2018 roku do 23 grudnia 2020 roku, zgodnie z którą wysokość skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie naliczonych od odszkodowania za bezumowne zajmowanie lokalu położonego w S. przy ul. (...) wyniosła łącznie 720,71 złotych.

Dowód:

- kartoteka konta za okres od 13 marca 2018 roku do 23 grudnia 2020 roku, k. 6-6verte;

- analiza odsetek z okresu od 1 kwietnia 2018 roku do 23 grudnia 2020 roku, k. 7-7-verte;

- zeznania na piśmie Ł. G., k. 153-158.

Pismem z dnia 5 stycznia 2021 roku Gmina M. S. – Zarząd (...) w S. wezwała M. M. do uregulowania w terminie do dnia 12 stycznia 2021 roku kwoty 4.710,20 złotych tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu położonego przy ul. (...) w S. oraz odsetek liczonych na dzień 23 grudnia 2020 roku.

Dowód:

- wezwanie do zapłaty z dnia 5 stycznia 2021 roku, k. 14.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, których prawdziwość, autentyczność i moc dowodowa nie budziła wątpliwości sądu. Stan faktyczny sąd ustalił również na podstawie faktów przyznanych przez kuratora procesowego pozwanego (art. 229 k.p.c.) oraz faktów przez niego niezaprzeczonych (art. 230 k.p.c.). Art. 230 k.p.c. reguluje domniemanie przyznania i uzupełnia przyznanie wyraźne, o którym stanowi art. 229 k.p.c. (Tadeusz Ereciński, Marcin Dziurda, Postępowanie dowodowe. Komentarz do art. 227-315 k.p.c., Warszawa 2024, strona 39). Zeznania na piśmie świadków A. B., S. T., B. R. okazały się nieistotne z punktu widzenia dokonywania ustaleń faktycznych. Na podstawie art. 235(2) § 1 pkt 4 i 5 k.p.c. sąd pominął dowody z zeznań świadków R. P. i A. Ł., ponieważ były niemożliwe do przeprowadzenia i zmierzały jedynie do przedłużenia postępowania, a także dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu księgowości i rachunkowości, ponieważ zmierzał jedynie do przedłużenia postępowania.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W ocenie Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powódka Gmina M. S. – Zarząd (...) w S. dochodziła od pozwanego M. M. zapłaty zaległości z tytułu opłat i odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ulicy (...) za okres od dnia 1 kwietnia 2018 roku do dnia 7 czerwca 2018 roku, kiedy to doszło do wydania przedmiotowego lokalu.

Materialnoprawną podstawę roszczenia strony powodowej stanowi art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, dalej „u.o.p.l.” – co do odszkodowania za bezumowne zajmowanie lokalu oraz art. 18 ust. 2 u.o.p.l. – co do opłat eksploatacyjnych związanych z używaniem lokalu (należności za wodę, kanalizację, centrale ogrzewanie, wywóz śmieci, domofon). Zgodnie z art. 18 ust. 1 u.o.p.l., osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. Z zastrzeżeniem ust. 3, odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Zgodnie z art. 18 ust. 2 u.o.p.l., jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego.

Dla uwzględnienia żądania powódki w pierwszej kolejności ustalenia wymagało, że pozwany w okresie objętym żądaniem pozwu zajmował lokal przy ul. (...) w S., co do którego nie posiadał tytułu prawnego skutecznego względem właściciela. Kurator procesowy zarzucił przy tym, że pozwany w okresie objętym żądaniem pozwu nie zajmował przedmiotowego lokalu. W ocenie Sądu zarzut ten nie zasługiwał na uwzględnienie, to bowiem na stronie pozwanej spoczywał ciężar wykazania, iż po wydaniu wyroku w dniu 5 kwietnia 2007 roku (sygn. akt I C 312/07) pozwany zaprzestał zajmowania przedmiotowej nieruchomości. Z przeprowadzonych w sprawie dowodów nie wynikało, aby miało to miejsce przed dniem 7 czerwca 2018 roku, która to data jako moment wydania wynikała z dowodów złożonych przez powódkę.

W ocenie Sądu strona powodowa wykazała także roszczenie co do wysokości. Powódka sporządziła informację adresowaną do pozwanego, zgodnie z którą łączna wysokość opłat za zajmowanie lokalu położonego w S. przy ul. (...) wyniosła od marca 2018 roku łącznie 1.019,51 złotych, od kwietnia 2018 roku łącznie 1.019,51 złotych, od maja 2018 roku łącznie 1.019,51 złotych, zaś przez pierwsze siedem dni czerwca 2018 roku łącznie 237,89 złotych (k. 103-105). Podstawa faktyczna żądania pozwu dotyczyła okresu 1 kwietnia 2018 roku – 7 czerwca 2018 roku. Jakkolwiek kurator pozwanego nie wniósł zarzutu co do wysokości naliczonego odszkodowania za bezumowne zajmowanie lokalu za okres objęty żądaniem pozwu, wskazując że nie sposób jednak zweryfikować zasadności obciążenia pozwanego zaliczkami na poczet mediów, to zarzut ten w ocenie Sądu nie zasługiwał na uwzględnienie. Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym zeznania świadka Ł. G., pozwoliły na ustalenia sposobu wyliczenia i wysokości roszczenia dochodzonego od pozwanego w ramach niniejszego postępowania. Pokreślenia przy tym wymagało, że brak było dowodów wskazujących na to, aby pozwany na etapie przedsądowym negował zasadność obciążenia go należnościami z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości bądź wyrażał obiekcję co do ich ustalonej wysokości. Zarówno treść kartoteki konta, jak i zawiadomień o wysokości opłat wskazują na zasadność żądania powódki. W ocenie Sądu dokumentacja ta stanowiła wystarczający dowód dla wykazania wysokości żądania, przy uwzględnieniu zeznań świadka Ł. G., pisma procesowego pełnomocnika powódki, w którym wyjaśniono mechanizm ustalania opłat oraz braku dowodów, które wskazywałyby na to, aby pozwany kiedykolwiek negował wysokość ustalonych opłat.

Zdaniem Sądu za uzasadniony uznać natomiast należało podniesiony przez kuratora procesowego pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia.

Zgodnie z art. 117 § 2 k.c., po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne. W myśl art. 118 k.c., w obecnie obowiązującym brzmieniu (od dnia 9 lipca 2018 roku), jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Przepis ten do dnia 9 lipca 2018 roku miał następujące brzmienie jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Przy czym na podstawie art. 5 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą (ust. 1). Jeżeli zgodnie z ustawą zmienianą w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu (ust. 2).

Do roszczenia o zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego (art. 18 ust. 1 u.o.p.l.) stosuje się trzyletni okres przedawnienia z uwagi na to, że jest to świadczenie okresowe. Natomiast pozostałe dochodzone opłaty za korzystanie z lokalu stanowią odszkodowanie uzupełniające (art. 18 ust. 2 u.o.p.l.), które przedawnia się po upływie 6 lat (z uwagi na treść art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw; uprzednio przedawnienie miało miejsce po upływie 10 lat). Celem tego odszkodowania jest pokrycie rzeczywiście poniesionej przez właściciela straty, które obejmuje takie opłaty jak np. wywóz śmieci, światło w piwnicy, abonament za wodomierze, zużycie wody i centralne ogrzewanie itp. U.o.p.l. nie nadaje im charakteru roszczeń okresowych, tak jak czyni to w stosunku do odszkodowania określonego w art. 18 ust. 1 u.o.p.l. (tak m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 25 kwietnia 2019 roku, sygn. akt I ACa 851/18).

Niesporne w niniejszej sprawie było, że przedmiotowy lokal mieszkalny został zwrócony powódce w dniu 7 czerwca 2018 roku. Sąd podziela stanowisko kuratora procesowego pozwanego, że do roszczenia powódki ma zastosowanie roczny termin przedawnienia wynikający z art. 229 § 1 zd. 1 k.c. Zgodnie z treścią art. 229 § 1 zd. 1 k.c., roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również roszczenia o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego właściciel może dochodzić roszczeń o „zaległe” wynagrodzenie z uwzględnieniem ogólnych terminów przedawnienia wynikających z art. 118 k.c., z zastrzeżeniem, że po wydaniu rzeczy obowiązuje dodatkowy termin roczny, liczony od dnia jej zwrotu. Jak się wskazuje w orzecznictwie i doktrynie, taka właśnie jest szczególna rola normy restrykcyjnej zawartej w art. 229 § 1 zd. 1 k.c., mianowicie, że obejmując roszczenia nieprzedawnione, skraca termin ich dochodzenia do jednego roku od zwrotu rzeczy (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2005 roku w sprawie o sygn. akt IV CK 105/05, uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2002 roku w sprawie o sygn. akt III CZP 21/02).

W ocenie sądu, na podstawie art. 18 u.o.p.l., właściciel może dochodzić roszczeń odszkodowawczych związanych z bezumownym zajmowaniem lokalu mieszkalnego z uwzględnieniem ogólnych terminów przedawnienia wynikających z art. 118 k.c., z tym jednak zastrzeżeniem, że po wydaniu rzeczy, obowiązuje roczny termin na dochodzenie roszczenia, liczony od daty jej zwrotu (wspominana wcześniej szczególna rola normy restrykcyjnej zawartej w art. 229 § 1 zd. 1 k.c.). Innymi słowy, w okresie jednego roku od zwrotu rzeczy właściciel może dochodzić roszczeń, które nie uległy przedawnieniu na zasadach ogólnych, przewidzianych w art. 118 k.c. (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 1980 roku w sprawie o sygn. akt II CR 501/80). W przypadku wystąpienia z roszczeniami po upływie roku od zwrotu rzeczy znajdzie zastosowanie art. 229 § 1 zd. 1 k.c. z rocznym terminem przedawnienia – wówczas przedawnienie nie następuje wg reguł określonych w art. 118 k.c. Istota uregulowania ustalonego w art. 229 § 1 zd. 1 k.c. polega na skróceniu terminu dochodzenia roszczenia. Właściciel może zatem dochodzić roszczeń, które nie przedawniły się według ogólnych terminów z art. 118 k.c., jednak po zwrocie rzeczy, tylko do upływu roku od tej daty (uchwała Sądu Najwyższego z 24 października 1972 roku, sygn. alt III CZP 70/72, nie publikowane wyroki Sądu Najwyższego z 3 grudnia 2004 roku, sygn. aklt IV CK 613/03, z 22 września 2005 roku, sygn. akt IV CK 105/05, z 24 lutego 2006 roku, sygn. akt III CSK 139/05, z 6 czerwca 2014 roku, sygn. akt III CSK 235/13). Art. 229 § 1 zd. 1 k.c. nie normuje kwestii wymagalności tych roszczeń, tj. nie określa początku biegu ich przedawnienia (art. 120 § 1 k.c.), lecz tylko skraca wynikające z art. 118 k.c. ogólne terminy przedawnienia. W tym kontekście art. 229 § 1 zd. 1 k.c. nie sanuje roszczeń przedawnionych według zasad ogólnych, ale swoją normą restrykcyjną obejmuje roszczenia nieprzedawnione w dacie zwrotu rzeczy. Jak się wskazuje w orzecznictwie sądowym przywołanym w treści uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Płocku z dnia 14 listopada 2018 roku (sygn. akt I C 849/18), dopóki nie nastąpi wydanie nieruchomości okres przedawnienia roszczenia o odszkodowanie za bezumowne korzystanie określa art. 118 k.c. i w takiej sytuacji art. 229 § 1 zd. 1 k.c. nie znajduje w ogóle zastosowania. Jednakże z momentem wydania nieruchomości właściciel ma rok czasu na wystąpienie z tym roszczeniem, przy czym może nim objąć okres wsteczny, w którym roszczenie nie przedawniło się wg reguł określonych w art. 118 k.c. Po upływie tego roku roszczenie to staje się przedawnione za cały okres wsteczny.

Wskazać należy, że sposób obliczenia wysokości odszkodowania na podstawie art. 18 u.o.p.l. został wprost wskazany w tym przepisie. Odszkodowanie to ma odpowiadać wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Stopień rekompensaty jest zatem w tym przypadku zbliżony do roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy z art. 224 § 2 i art. 225 k.c. (Bartosz Stelmach, Roszczenia uzupełniające. Roszczenia windykacyjne, Warszawa 2019, strona 324). Jak już zostało wcześniej wspomniane, treść art. 18 ust. 1 u.o.p.l. wskazuje, że świadczenie, do którego zobowiązany jest były lokator, ma charakter okresowy, co odróżnia je od obowiązku zapłaty wynagrodzenia za nieuprawnione korzystanie z rzeczy (art. 224 § 2 i 225 k.c.). Zakres hipotez norm z art. 18 ust. 1–2 u.o.p.l. w całości wpisuje się w granice norm z art. 224 § 2 i art. 225 k.c., przy czym te pierwsze zawierają dodatkowe, szczególne elementy, wobec czego uzasadnione jest odwołanie się do reguły kolizyjnej lex specialis derogat legi generali, która rozstrzyga konflikt norm „na korzyść” unormowania z art. 18 ust. 1–2 u.o.p.l. (ibidem, strona 325). Przepisy art. 18 ust. 1-2 u.o.p.l. jednak nie regulują kwestii przedawnienia roszczenia. Przedawnienie reguluje art. 118 k.c., zgodnie z którym jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Zdaniem sądu, w przypadku zwrotu rzeczy (lokalu mieszkalnego), zastosowanie znajdzie przepis szczególny, to jest art. 229 § 1 zd. 1 k.c., którego stosowanie nie zostało wyłączone przez normę wynikająca z art. 18 ust. 1-2 u.o.p.l. W ocenie sądu regulacja z art. 18 ust. 1–2 u.o.p.l. wyłącza jedynie stosowanie art. 224 § 2 i art. 225 k.c., nie wyłącza jednak stosowania przepisu art. 229 § 1 zd. 1 k.c. Wynika to stąd, że hipoteza normy z art. 224 § 2 i art. 225 k.c. zawiera w sobie hipotezę normy z art. 18 ust. 1-2 u.o.p.l., dlatego posłużenie się w treści art. 229 § 1 zd. 1 k.c. terminem „wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy”, w kontekście przedawnienia roszczenia, nie może być postrzegane odmiennie od terminu „odszkodowanie za zajmowanie lokalu”. Innymi słowy, termin „wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy” jest szerszy i zawiera w sobie pojęcie „odszkodowanie za zajmowanie lokalu”. Jak wskazuje B. S., uregulowanie art. 224 § 2 i art. 225 k.c. ma szerszy zakres zastosowania aniżeli art. 18 ust. 1–3a u.o.p.l., co wynika z faktu, że hipotezy norm dekodowanych z kodeksu cywilnego swym zasięgiem obejmują – co do zasady – wszelkie wypadki nieuprawnionego posiadania cudzej rzeczy (ibidem, strona 325). Z powyższych względów, zdaniem sądu, art. 229 § 1 zd. 1 k.c. ma zastosowanie na kanwie niniejszej sprawy, ponieważ upraszczając, powódka dochodzi „wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy”, którego szczególną odmianą jest „odszkodowanie za zajmowanie lokalu”. Nie wyklucza to przecież tego, że roszczenie o odszkodowanie za zajmowanie lokalu ma charakter świadczenia okresowego i stosuje się do niego, co do zasady, art. 118 k.c. (o czym była już mowa we wcześniejszych rozważaniach).

Odmienny wniosek, zdaniem sądu, byłby nie do pogodzenia z dyrektywami wykładni celowościowej. Jak już zostało wskazane, w sytuacji, gdy danej osobie nigdy nie przysługiwał tytuł prawny do lokalu, właścicielowi będzie przysługiwało roszczenie o wynagrodzenie na podstawie art. 224 lub art. 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c., a nie na podstawie art. 18 ust. 1 u.o.p.l. W sytuacji, gdy dojdzie do zwrotu lokalu mieszkalnego, stosowanie trzyletniego terminu przedawnienia dla świadczeń okresowych wobec byłego lokatora (art. 118 k.c.), a rocznego terminu przedawnienia wobec osoby, której nigdy nie przysługiwał tytuł prawny (art. 229 § 1 zd. 1 k.c.) byłoby niczym nieuzasadnionym różnicowaniem sytuacji prawnej tych osób na korzyść osoby, której nie przysługiwał status lokatora. W doktrynie i w orzecznictwie słusznie akcentuje się pierwszeństwo wykładni językowej nad pozostałymi rodzajami wykładni, tj. systemową i celowościową. Jednocześnie przyjmuje się trafnie, że w wyjątkowych sytuacjach wolno odstąpić od literalnego znaczenia przepisu. Taka możliwość powstaje, gdy wykładnia językowa pozostaje w oczywistej sprzeczności z treścią innych norm, prowadzi do absurdalnych z punktu widzenia społecznego lub ekonomicznego konsekwencji, rażąco niesprawiedliwych rozstrzygnięć lub pozostaje w oczywistej sprzeczności z powszechnie akceptowanymi normami moralnymi (uchwała Sądu Najwyższego z 14 października 2004 roku, sygn. akt III CZP 37/04). Zgodnie z dyrektywami wykładni celowościowej tekst prawny należy tak interpretować, aby nie prowadził on do niedorzeczności, czegoś ewidentnie nierozsądnego, niezasadnego (argumentum ad absurdum). Zdaniem sądu należy więc odrzucić interpretację, zgodnie z którą osoba, która nigdy nie posiadała tytułu prawnego jest w korzystniejszej pod względem prawnym sytuacji od osoby, która uprzednio korzystała z lokalu na podstawie jakiegoś stosunku prawnego, np. umowy najmu, jak w niniejszej sprawie. Przemawia to za stosowaniem w niniejszej sprawie rocznego terminu przedawnienia (art. 229 § 1 zd. 1 k.c.).

Z przepisów regulujących odszkodowanie, czyli z art. 18 ust. 1 i 2 u.o.p.l. nie wynika termin przedawnienia roszczenia, zatem w ocenie sądu należało zastosować termin wskazany w treści art. 229 § 1 zd. 1 k.c. Norma regulująca ogólne terminy przedawnienia, mianowicie art. 118 k.c., miałaby zastosowanie w sytuacji, gdyby powódka dochodziła swojego roszczenia w ciągu roku od daty zwrotu lokalu, a tak się nie stało.

Ponadto, sąd wskazuje również na art. 3 ust. 3 u.o.p.l., zgodnie z treścią którego przepisy niniejszej ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw regulujących ochronę praw lokatorów w sposób korzystniejszy dla lokatora. Lokatorem w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 u.o.p.l. jest osoba, która posiadała tytuł prawny do lokalu, który ustał wobec zakończenia stosunku prawnego (Ewa Bończak-Kucharczyk, Ochrona praw lokatorów i najem lokali mieszkalnych, Komentarz, s. 50, Warszawa 2021). Pozwany był najemcą przedmiotowego lokalu, zatem posiadał do niego tytuł prawny. Zdaniem sądu tym bardziej zastosowanie powinien mieć roczny termin przedawnienia przewidziany w art. 229 § 1 zd. 1 k.c., jako przepis regulujący ochronę w sposób względniejszy dla lokatora (podobnie uzasadnienie wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie z dnia 5 lutego 2014 roku w sprawie o sygn. akt I C 2280/13). Zdaniem sądu przepisami regulującymi ochronę praw lokatorów z całą pewnością są te, które dotyczą przedawnienia roszczeń. Dzięki bowiem instytucji przedawnienia lokator ma możliwość uchylenia się od zaspokojenia roszczenia po upływie określonego prawem terminu. W sytuacji zwrotu rzeczy (lokalu) winna więc mieć zastosowanie korzystniejsza dla niego norma wynikająca z art. 229 § 1 zd. 1 k.c., która przewiduje w niniejszej sprawie roczny, a nie trzyletni termin przedawnienia dla świadczeń okresowych przewidziany w art. 118 k.c.

Jak wynika z okoliczności sprawy, lokal został wydany powódce w dniu 7 czerwca 2018 roku, a zatem od dnia następnego zaczął biec określony w art. 229 k.c. roczny termin przedawnienia roszczeń powódki. Ustawą z dnia 13 kwietnia 2018 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw znowelizowany został art. 118 k.c., zgodnie z którym termin przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Znowelizowany przepis wszedł w życie w dniu 9 lipca 2018 roku, natomiast zgodnie z art. 5 ust 1 w/w ustawy, do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Powyższe oznacza, że roczny termin przedawnienia upłynął z końcem dnia 8 czerwca 2019 roku, powódka zaś wniosła powództwo już po upływie tego terminu, to jest w dniu 22 stycznia 2021 roku.

W ocenie Sądu w stanie faktycznym niniejszej sprawy nie zachodzą okoliczności, które pozwalałyby na uznanie podniesionego przez kuratora procesowego pozwanego zarzutu przedawnienia za nadużycie prawa (art. 5 k.c.). W tym zakresie sąd zauważa, że norma art. 5 k.c. ma charakter wyjątkowy i może być zastosowana tylko po wykazaniu wyjątkowych okoliczności. W szczególności ma w tym wypadku znaczenie przyczyna opóźnienia w dochodzeniu roszczenia i czas jego trwania (uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie w sprawie o sygn. akt III APa 4/10). Powódka w żaden sposób nie usprawiedliwiła, przyczyny dochodzenia zgłoszonego roszczenia po upływie terminu przedawnienia, odwołując się do tego, że zachowanie pozwanego wykazuje okoliczności rażące i nieakceptowane w świetle powszechnie uznawanych w społeczeństwie wartości. Korzystanie z zarzutu przedawnienia jest "czynieniem użytku ze swego prawa" w szerokim znaczeniu przyjętym w art. 5 k.c.. Aby uznać podniesienie zarzutu przedawnienia za nadużycie prawa, trzeba ocenić zachowanie dłużnika jako naruszenie zasad współżycia społecznego. Do tego nie wystarczy negatywna ocena skutków upływu terminu przedawnienia dla wierzyciela (gdyż te skutki ustawodawca generalnie zaaprobował, wprowadzając instytucję przedawnienia), ale niezbędne jest także uznanie zachowania dłużnika za moralnie naganne. Chodzi przede wszystkim o przypadki nadużycia zaufania (np. gdy dłużnik wcześniej wywołał swoim postępowaniem u wierzyciela uzasadnione oczekiwanie spełnienia świadczenia). W niniejszej sprawie takiego zachowania pozwanego powódka nie wykazała.

Mając powyższe na względzie powództwo podlegało oddaleniu.