Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

S., dnia 5 marca 2019 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie, Wydział XI Gospodarczy,

w składzie:

Przewodniczący: SSR Dariusz Plewczyński

Protokolant: Angelika Sykut

po rozpoznaniu w dniu 5 marca 2019 r. w Szczecinie na rozprawie

sprawy z powództwa F. S., M. R.

przeciwko Towarzystwu (...) spółce akcyjnej w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz powodów F. S., M. R. kwotę 1052,88 zł (jeden tysiąc pięćdziesiąt dwa zł osiemdziesiąt osiem gr) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 20 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty,

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 504,00 zł (pięćset cztery zł zero gr) tytułem zwrotu kosztów procesu.

XI GC 1281/18

UZASADNIENIE

Sprawa rozpoznawana była w postępowaniu „zwykłym”

Pozwem z dnia 28 maja 2018 r. powodowie M. R. i F. S. wnieśli przeciwko Towarzystwu (...) spółce akcyjnej w W. o zapłatę kwoty 1600 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 20 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali, iż dnia 11 stycznia 2017 r. doszło do zdarzenia drogowego w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki O. (...) nr rej. (...) należący do R. K. (1). Sprawca zdarzenia objęty był ochroną ubezpieczeniową na podstawie polisy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartą z pozwaną. Poszkodowany dokonał zgłoszenia szkody ubezpieczycielowi sprawy, który przyjął na siebie odpowiedzialność co do zasady i wszczął postępowanie likwidacyjne. Z uwagi na niemożność korzystania przez poszkodowanego z uszkodzonego pojazdu, poszkodowany zwrócił się do powodów o wynajem pojazdu zastępczego. Wynajem zaproponowany przez ubezpieczyciela sprawcy nie spełniał niezbędnych warunków tj. nie obejmował zniesienia udziału własnego w szkodach, wobec czego w dniu 17 stycznia 2017 r. r. poszkodowany wynajął u powodów pojazd zastępczy, który zwrócił w dniu 16 lutego 2017 r. Z tytułu najmu pojazdu zastępczego powodowie wystawili na rzecz R. K. (1) fakturę Vat na kwotę 7.749 zł brutto za 21 dni wynajmu. W dniu 21 lutego 2017 r. poszkodowany zbył na rzecz powodów, na podstawie umowy cesji wierzytelności, wierzytelność w zakresie kosztu najmu pojazdu zastępczego w związku ze zdarzeniem z dnia 11 stycznia 2017 r. przysługującą mu w stosunku do pozwanej. Powodowie zgłosili nabytą od poszkodowanego wierzytelność ubezpieczycielowi sprawcy, który z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego przyznał poszkodowanemu kwotę 2.040 zł uznając okres 17 dni za stawkę 120 zł brutto za dobę.

Nakazem zapłaty z dnia 5 czerwca 2018 r. Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

W przepisanym terminie Towarzystwo (...) spółka akcyjna w W. wniosło sprzeciw od ww. nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości, wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu sprzeciwu pozwane towarzystwo ubezpieczeń zakwestionowało legitymację czynną powodów do dochodzenia żądań odszkodowawczych objętych pozwem oraz podniosło, że poszkodowany wynajął pojazd zastępczy po stawce wyższej niż ta, którą proponował mu pracownik pozwanej w toku postępowania likwidacyjnego tj. 120 zł brutto. Pozwana zakwestionowała również czasookres wynajmu wskazując, że w realiach niniejszej sprawy uzasadniony czas wynosił 17 dni, w czasie których z powodzeniem można było przeprowadzić naprawę uszkodzonego samochodu.

W toku postepowania strony postępowania podtrzymały swoje stanowisko.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 11 stycznia 2017 r. doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki O. (...) nr rej. (...) należący do R. K. (1). Sprawca zdarzenia posiadał ważną polisę ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartą z Towarzystwem (...) spółką akcyjną w W.. Poszkodowany przed zdarzeniem swoim pojazdem przejeżdżał ok. 70 km. na dobę. Jego samochód miał wykupiony pakiet ubezpieczeń OC+ AC, przy czym w ramach autocasco przyjęto udział własny w odszkodowaniu 15%.

Poszkodowany dokonał zgłoszenia szkody ubezpieczycielowi sprawcy, który wszczął postępowanie likwidacyjne.

W odpowiedzi na zgłoszenie szkody dnia 11 stycznia 2017 r. i 12 stycznia 2017 r. pracownik pozwanej w rozmowach telefonicznych poinformował poszkodowanego o możliwości organizacji wynajmu pojazdu zastępczego wraz z pokryciem jego kosztów przez ubezpieczyciela informując, że stawka za dobę najmu w takim przypadku wynosiłaby 120 zł brutto. Poszkodowanemu przekazano nazwy i numery telefonów do 4 wypożyczalni. Ostatecznie poszkodowany poinformował pracownika pozwanej, że wynajmie pojazd zastępczy w firmie zewnętrznej i nie skorzysta z propozycji pozwanej.

Dowód:

- odpis z KRS pozwanej k.45-48,

- akta szkody nr (...)-01 płyta CD k.51,

- umowy zawarte przez pozwanego z wypożyczalniami płyta CD k.95

- raporty z odsłuchanej rozmowy k.54-59,

- polisa k.90

- zeznania świadka R. K. (2) k.85-86,

Poszkodowany w dniu 17 stycznia 2017 r. zawarł z M. R. i F. S. umowę najmu pojazdu zastępczego marki S. nr rej. (...). Strony ustaliły czynsz najmu bez limitu kilometrów na kwotę 300 zł netto/doba.

Dnia 16 lutego 2017 r. poszkodowany zwrócił powodom wynajęty pojazd.

Dowód:

- umowa najmu (...);

- oświadczenia poszkodowanego k.11,

- potwierdzenie zwrotu pojazdu k.14,,

- zeznania świadka R. K. (2) k.85-86,

Dnia 16 lutego 2017 r. powodowie wystawili na rzecz poszkodowanego fakturę VAT FS (...) na kwotę 7.749 zł brutto, przyjmując za okres najmu 21 dni, przy dobowej stawce najmu w kwocie 300 zł netto.

W dniu 17 lutego 2017r poszkodowany podpisał oświadczenie, że pozwana oferowała mu pojazd zastępczy ale z niego nie skorzystał, bo regulamin był nie do zaakceptowania w punktach mówiących o odpowiedzialności w szkodach

Dnia 21 lutego 2017 r. poszkodowany R. K. (1) zawarł z M. R. i F. S. umowę cesji wierzytelności, na podstawie której zbył na rzecz powodów wierzytelność przysługującą jej z tytułu faktury Vat nr (...) w stosunku do pozwanej.

Dowód:

- faktura VAT FS (...) k. 15;

- umowa cesji k.34,

- oświadczenia poszkodowanego k 12,

- zeznania świadka R. K. (2) k.85-86,

Pismem z dnia 24 marca 2017 r. powodowie zgłosili ubezpieczycielowi sprawcy nabytą wierzytelność w kwocie 7.749 zł.

Decyzją z dnia 6 kwietnia 2017 r. ubezpieczyciel sprawcy przyznał powodom kwotę 2.040 zł dokonując weryfikacji okresu najmu skracając go do 17 dni i stawki dobowej zmniejszając ją do kwoty 120 zł brutto za dobę.

Dowód:

- pismo z dnia 24.03.2017 r. k.16,

- decyzja k.17,

Pismem z dnia 23 czerwca 2017 r. powodowie wezwali ubezpieczyciela sprawcy szkody do zapłaty odszkodowania w kwocie 5.709 zł w terminie 7 dni.

Decyzją z dnia 19 lipca 2017 r. ubezpieczyciel sprawcy poinformował powodów, że nie znajduje podstaw do zmiany decyzji.

Dowód:

- wezwanie do zapłaty z dnia 23.06.2017 r. k.18-19 wraz z potwierdzeniem odbioru k.35,

- zestawienie kosztów pojazdów zastępczych k. 22, 24 verte-33,

- harmonogram naprawy pojazdu k.21,

- wyliczenie czasu naprawy w oparciu o kosztorys k.23-24;

Stawki najmu pojazdu zastępczego odpowiadającego klasie pojazdu poszkodowanego i wynajętego na lokalnym rynku w 2017 r. w opcji z limitem kilometrów, pełnym zakresem ubezpieczenia OC/AC/NW ale bez wykupionego udziału własnego w szkodach wynosiły w wersji rozliczenia bezgotówkowego 195+/- 10% tj. 175-214 zł/doba netto.

Uzasadniony czynnikami technologicznymi i procesem likwidacji szkody czasookres przestoju uszkodzonego pojazdu po kolizji z dnia 11 stycznia 2017 r., a tym samym uzasadniony czas najmu pojazdu zastępczego wynosił 21 dni.

Stawka preferencyjna w wysokości 120 zł brutto proponowana przez pozwaną poszkodowanemu uwzględniała pełen zakres ubezpieczeń OC/AC/A. ale bez zniesienia udziału własnego w szkodach.

Dowód:

- opinia biegłego sądowego M. M. k. 104-127;

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest uzasadnione w części.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowił art. 822 § 1 i 2 k.c., zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na której rzecz została zawarta umowa ubezpieczenia. Umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o których mowa w §1, będące następstwem przewidzianego w umowie wypadku, który miał miejsce w okresie ubezpieczenia. Odpowiedzialność pozwanego towarzystwa ubezpieczeń wynikała również z art. 35 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, zgodnie z którym, ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu. Obowiązkiem odszkodowawczym ubezpieczyciela wobec poszkodowanego są objęte wszelkie postaci szkody wyrządzone tej osobie, a więc zarówno szkody na osobie, jak i szkody na mieniu, co wynika z art. 34 ust. 1 powołanej ustawy.

Bezspornym jest, iż pojazd sprawcy wypadku, w którym doszło do uszkodzenia pojazdu ubezpieczony był od odpowiedzialności cywilnej u pozwanej. Również bezsporna jest osoba poszkodowanego. Niezbędność wynajęcia pojazdu zastępczego potwierdził świadek R. K. (1) w oświadczeniu i zeznaniach.

Zgodnie z art. 509 §1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Natomiast zgodnie § 1 art. 510 k.c. umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. Jeżeli zawarcie umowy przelewu następuje w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uprzednio zawartej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, z zapisu zwykłego, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia, ważność umowy przelewu zależy od istnienia tego zobowiązania (§2). Stosownie do art. 882 §4 k.c. poszkodowany może dochodzić odszkodowania bezpośrednio od ubezpieczyciela sprawcy. Jest to samodzielne odrębne roszczenie, które może być przedmiotem obrotu. Fakt nabycia wierzytelności przez powodów wynika z przedstawionej umowy cesji. Czynności tej nie kwestionował poszkodowany w czasie przesłuchania, a i pozwana nie miała wątpliwości wypłacając powodom część odszkodowania z tytułu najmu. W ocenie Sądu nie ma żadnych podstaw do podważania skuteczności dokonanego przelewu.

Pozwana wypłaciła dotychczas odszkodowanie w kwocie 2040zł brutto przyjmując za zasadną stawkę 120zł brutto i 17 dni. Spór dotyczy więc nie zasady ale wysokości odszkodowania.

Strona powodowa w pozwie domaga się zapłaty dalszych kosztów z tytułu odszkodowania uznając, że wypłacona przez pozwaną kwota była niewystarczająca do naprawienia szkody.

Spór dotyczy więc nie zasady odpowiedzialności pozwanej ale wysokości odszkodowania.

W dotychczasowych judykatach podkreślano wielokrotnie, że uznanie wydatków związanych z najmem pojazdu zastępczego za element szkody musi być oceniane indywidualnie w realiach każdej konkretnej sprawy. Przy ustaleniu wysokości odszkodowania z tego tytułu stosować należy metodę dyferencyjną, zgodnie z którą za szkodę poczytać należy różnicę między stanem majątku poszkodowanego, który powstał po wystąpieniu zdarzenia sprawczego a hipotetycznym stanem jaki istniałby, gdyby do zdarzenia tego nie doszło. Poszkodowany, którego pojazd uległ uszkodzeniu w wyniku zdarzenia komunikacyjnego, nie uzyskuje roszczenia o zapewnienie mu pojazdu zastępczego. Zatem nie jest uzasadnione poszukiwanie abstrakcyjnych sposobów „wycenienia” wartości szkody polegającej na niemożności korzystania z uszkodzonego pojazdu. Ustalenie odszkodowania w omawianym zakresie wymaga przede wszystkim udowodnienia przez poszkodowanego wysokości szkody.

Jednocześnie w myśl art. 361 §1 k.c. jedynie w sytuacji gdy koszty poniesione na najem pojazdu „zastępczego” będą kwalifikowały się jako normalne (zwykłe) następstwa zdarzenia sprawczego, uznać je można będzie za składnik (element) szkody w przedstawionym wyżej rozumieniu.

Prawidłowe ustalenie istnienia związku przyczynowego w rozumieniu normy art. 361 §1 k.c. między zdarzeniem sprawczym a kosztami ponoszonymi celem uzyskania możności korzystania z pojazdu zastępczego, wymaga zwłaszcza (co również stanowiło przedmiot wypowiedzi w orzecznictwie i nauce prawa) wzięcia pod uwagę zachowania się wierzyciela w trakcie usuwania skutków zdarzenia sprawczego. Podkreśla się, że na wierzycielu (poszkodowanym) spoczywa obowiązek zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów wywodzony z regulacji art. 354 §2 k.c., 362 k.c. i 826 §1 k.c.). Zatem szkody nie będzie stanowił każdy wydatek poniesiony celem uzyskania możności korzystania z pojazdu zastępczego, a jedynie taki, który w realiach konkretnej sprawy zostanie uznany w świetle powołanych przepisów za niezbędny i celowy dla zapobieżenia szkody w majątku przedsiębiorcy (por. zwłaszcza uzasadnienie uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 17 listopada 2011(III CZP 5/11/ OSNC 2012 nr 3 poz. 28).

W orzecznictwie eksponuje się wreszcie konieczność zachowania rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika przy ponoszeniu kosztów najmu pojazdu zastępczego. Wydatki z tego tytułu są uwzględniane jako element szkody z tej przyczyny, że służyć one powinny zasadniczo zmniejszeniu ujemnych następstw w sferze majątkowej poszkodowanego. Zatem w tym kontekście również należy oceniać celowość i zasadność wydatków ponoszonych przez poszkodowanego.

Nie może być więc uznane za stanowiące element szkody zobowiązanie do zapłaty wynagrodzenia za najem pojazdu gdy prawo do czasowego korzystania z pojazdu zastępczego, można było uzyskać ponosząc znacznie niższe koszty.

Działanie wierzyciela (poszkodowanego), który w takiej sytuacji będzie wybierał ofertę znacznie droższą, w istocie narusza jego obowiązki wynikające z powołanych wyżej art. 362 k.c. 354 §2 k.c. i 826 k.c. i wbrew powinności minimalizacji szkody (kosztów związanych z jej usuwaniem) sprowadza się do istotnego i nieuzasadnionego okolicznościami zwiększenia zakresu majątkowych następstw zdarzenia sprawczego. Jako takie, koszty te nie będą mogły być poczytane za normalne (w rozumieniu art. 361 §1 k.c.) następstwa tego zdarzenia i nie będą obciążały podmiotu obowiązanego do naprawienia szkody (a w efekcie również jego ubezpieczyciela).

W tym miejscu zwrócić należy uwagę na aktualne stanowisko Sądu Najwyższego będące niejako odpowiedzią na zwiększenie się sporów z udziałem podmiotów oferujących tzw. najem bezgotówkowy tj. rozliczany z ubezpieczenia sprawcy. W uchwale z dnia 24 sierpnia 2017r (sygn. akt III CZP 20/17), Sąd Najwyższy wskazał, że jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za „celowe i ekonomicznie uzasadnione”. W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego czy też obowiązek wpłaty kaucji. Jeżeli istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela (we współpracy z przedsiębiorcą wynajmującym pojazdy) czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego, nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty. Odstępstwa od tej reguły nie uzasadniają drobne niedogodności o charakterze niemajątkowym, które mogą wiązać się np. z koniecznością nieznacznie dłuższego oczekiwania na podstawienie pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela. Z uwagi na ciążący na ubezpieczycielu obowiązek szczególnej, podwyższonej staranności nie można też przypisać decydującego znaczenia czynnikowi w postaci szczególnego zaufania, jakie poszkodowany ma do kontrahenta, z którego usług chciałby skorzystać. Poniesienia wyższych kosztów nie uzasadnia również sama przez się prostota skorzystania z oferty najmu złożonej przez przedsiębiorcę prowadzącego warsztat naprawczy, w którym uszkodzony pojazd ma być naprawiany. Konieczność dodatkowego kontaktu z ubezpieczycielem - w praktyce zwykle telefonicznego - nie może być uznana za niedogodność, która uzasadnia poniesienie wyższych kosztów najmu. Co więcej, należy uznać, że w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu (zniszczonemu). Nie ma to nic wspólnego z koniecznością poszukiwania przez poszkodowanego najtańszej oferty rynkowej najmu, nie jest bowiem istotne to, czy propozycja ubezpieczyciela jest najtańsza, lecz to, że jest przez niego akceptowana. Za przyjętą interpretacją przemawia nie tylko powołana w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011 r. (III CZP 5/11) zasada proporcjonalności, nakazująca uwzględnić godne ochrony interesy poszkodowanego i dłużnika, ale także ogólniejszy wzgląd na racjonalność ekonomiczną rozwiązań prawnych. Trudno bowiem pominąć, że proponowanie przez ubezpieczycieli (we współpracy z innymi przedsiębiorcami) pojazdów zastępczych jest - ze względu na efekt skali i związaną z tym efektywność kosztową - rozwiązaniem korzystnym dla ogółu ubezpieczonych, gdyż ogranicza koszty ochrony ubezpieczeniowej (i tym samym wysokość składek). Rozwiązanie takie może sprzyjać także korzystnej dla ubezpieczonych konkurencji w zakresie stawek czynszu najmu. Niesie również pewne korzyści dla samego poszkodowanego, który - korzystając z propozycji ubezpieczyciela - ma zapewnione pełne pokrycie kosztów pojazdu zastępczego, unika związanych z tym sporów i przedłużenia postępowania likwidacyjnego. W szerszej skali przyczynia się także do redukcji liczby sporów sądowych, gdyż - jak wynika z badań orzecznictwa sądów powszechnych - właśnie spory o zasadność stawek czynszu są najczęstszym zarzewiem procesów sądowych. Należy też podkreślić, że proponowana wykładnia nie eliminuje ani nie ogranicza przysługującej poszkodowanemu swobody wyboru kontrahenta, od którego najmie pojazd. Sprawia jedynie - ze względu na obowiązek zapobiegania zwiększeniu rozmiarów szkody - że zawierając umowę na mniej korzystnych warunkach od proponowanych przez ubezpieczyciela, poszkodowany będzie zmuszony ponieść część związanych z tym kosztów. Przeciwko przedstawionemu stanowisku nie przemawia wystarczająco silnie przyjmowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, że odpowiedzialnością ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej objęte są - jako „niezbędne i ekonomicznie uzasadnione” - koszty naprawy pojazdu ustalone według cen, którymi posługuje się swobodnie wybrany przez poszkodowanego warsztat naprawczy dokonujący naprawy samochodu, choćby odbiegały (były wyższe) od cen przeciętnych, jeżeli tylko odpowiadają cenom stosowanym przez usługodawców na lokalnym rynku (por. zwłaszcza uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2003 r., III CZP 32/03, OSNC 2004, nr 4, poz. 51 i postanowienie składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2006 r., III CZP 91/05, nie publ.). Trzeba zwrócić uwagę, że w przypadku kosztów naprawy pojazdu służących bezpośrednio wyeliminowaniu już istniejącej szkody majątkowej interes poszkodowanego podlega intensywniejszej ochronie niż w przypadku wydatków na najem pojazdu zastępczego, które nie służą wyrównaniu szkody - utrata możliwości korzystania z rzeczy nie jest szkodą - lecz jedynie wyeliminowaniu negatywnych następstw majątkowych doznanych przez poszkodowanego w wyniku uszkodzenia (zniszczenia) pojazdu (por. uchwała składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11). W konsekwencji wymagania dotyczące pokrycia obu kategorii kosztów różnią się. O ile celowość i ekonomiczność wydatków służących bezpośrednio restytucji (naprawie pojazdu) jest kontrolowana co do zasady tylko w wąskich granicach określonych w art. 363 § 1 zd. 2 k.c., o tyle w przypadku kosztów służących wyeliminowaniu negatywnych następstw majątkowych - jest samoistną, podstawową przesłanką warunkującą zakwalifikowanie tych wydatków jako szkodę. Znaczenie tej różnicy uwidacznia się także w tym, że zgodnie z uchwałą składu siedmiu sędziów z dnia 17 listopada 2011 r. (III CZP 5/11) kompensacie podlegają jedynie rzeczywiście poniesione wydatki na najem pojazdu zastępczego, podczas gdy koszty naprawy pojazdu mogą być - zgodnie z utrwalonym orzecznictwem - dochodzone jeszcze przed ich poniesieniem (por. uchwały Sądu Najwyższego: z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01, OSNC 2002, nr 6, poz. 74, z dnia 13 czerwca 2003 r., III CZP 32/03 i z dnia 17 maja 2007 r., III CZP 150/06, OSNC 2007, nr 10, poz. 144 oraz wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 27 czerwca 1988 r., I CR 151/88, (...) 1988, nr 6, s. 16; z dnia 11 czerwca 2001 r., V CKN 266/00, OSP 2002, nr 3, poz. 40, z dnia 20 lutego 2002 r., V CK 908/00, nie publ., z dnia 11 czerwca 2001 r., V CKN 226/00, OSP 2002, z. 3, poz. 40, z dnia 7 sierpnia 2003 r., IV CKN 387/01, nie publ., z dnia 21 sierpnia 2013 r., II CSK 707/12, OSNC 2014, nr 4, poz. 48).

W niniejszej sprawie biegły określił uzasadniony technologią naprawy i procesem likwidacji szkody czas naprawy pojazdu, a tym samym uzasadniony okres najmu pojazdu zastępczego na 21 dni. Biegły szczegółowo wyjaśnił sposób wyliczenia tego czasu. Żadna ze stron nie złożyła zarzutów do opinii biegłego w tym zakresie, Sąd również nie ma wątpliwości co do jej prawidłowości.

Jeśli idzie o drugi z elementów tj. stawkę najmu to zwrócić należy uwagę na fakt, że pozwana proponowała organizację najmu pojazdu zastępczego za kwotę 120zł brutto, co jest bezsporne. Potwierdził to m.in. świadek R. K. (1).

Poszkodowany zeznał, że swoim pojazdem przed uszkodzeniem przejeżdżał dziennie do 70 km i jego samochód miał także ubezpieczenie AC. Z przedłożonej polisy (k.90) wynika, że autocasco obejmowało teren Polski i udział własny 15 % wysokości odszkodowania .

Ubezpieczyciel przekazał poszkodowanemu nazwy i numery telefonu do 4 współpracujących z nim wypożyczalni (k.56), przy czym przynajmniej w dwóch przypadkach tj. wypożyczalni A. i (...) warunki najmu zapewniałyby poszkodowanemu stan zbliżony do tego jaki miał gdy dysponował własnym pojazdem. Analizy warunków w tych wypożyczalniach dokonała sama strona powodowa (k.132) i poza udziałem własnym (który poszkodowany miał też w swojej polisie AC) nie wskazała na inne niekorzystne uregulowania.

W tym miejscu podkreślić należy wyraźnie jedną bardzo ważną rzecz. Odrzucenie oferty organizacji najmu przez ubezpieczyciela , jak wskazał Sąd Najwyższy w przywołanym orzeczeniu, musi być wykazane szczególnymi racjami. Nie polega to na tym aby strona powodowa, która była wynajmującym, już po zakończeniu najmu i nabyciu wierzytelności, wyszukiwała gdzie w regulaminie wypożyczalni jest niekorzystny zapis, ale by poszkodowany racjonalnie wyjaśnił dlaczego nie skorzystał z oferty pozwanej, która była 3 razy tańsza niż oferta powoda. W niniejszej sprawie poszkodowany w czasie rozmów z konsultantami (raporty k.54-59) w żadnym miejscu nie wskazał, że nie odpowiadają mu warunki najmu. W trakcie przesłuchania podał też, że jedna z wypożyczalni chciała udostępnić pojazd następnego dnia, a inna w dniu kolejnym (k.86). W stenogramie wskazano (k.57), że jeżeli samochód jest niejezdny lub w warsztacie, to wystarczy zadzwonić na infolinię i poprosić o przedłużenie wynajmu a wtedy ubezpieczyciel kontaktuje się z tą wypożyczalnią i potwierdza przedłużenie.

W ocenie Sądu nie jest wystarczające oświadczenie poszkodowanego z dnia 17 lutego 2017r. Po pierwsze oświadczenie to sporządzono już po zakończeniu najmu, co ukierunkowuje je bardziej na potrzeby strony powodowej, niż udokumentowanie rzeczywistych okoliczności. Poszkodowany nie był wstanie, w czasie przesłuchania. określić, czy faktycznie przesłano mu jakieś regulaminy. Po drugie, jak wskazano powyżej, żadne takie informacje nie były podnoszone w czasie nagranych rozmów z pracownikami pozwanej. Po trzecie tak akcentowany udział własny w szkodach, którego nie było u powodów nie może być w ocenie Sądu elementem decydującym. Po szkodzie sytuacja poszkodowanego powinna być taka sama jak przed szkodą, nie powinna więc ulec pogorszeniu ani polepszeniu. Za przywrócenie takiego stanu odpowiedzialna jest pozwana. Jeżeli więc poszkodowany przed szkodą miał ubezpieczenie AC bez zniesionego udziału własnego (zapis w tym przedmiocie jest w jego polisie) to nie ma podstaw do przyznania mu pojazdu, w którym udział taki byłby zniesiony. Nie chodzi o to, żeby prognozować, co będzie jak wyjęty samochód się uszkodzi ale żeby stworzyć sytuację możliwie najbardziej zbliżoną do stanu sprzed wypadku. Jeżeli poszkodowany, chce mieć większe poczucie bezpieczeństwa, co do kosztów ewentualnych uszkodzeń, niż miał przy pojeździe własnym, to ma możliwość dobrowolnego zniesienia udziału własnego (dopłaty z tego tytułu są powszechne w wypożyczalniach). Sąd ustala czy oferta ubezpieczyciela dawała poszkodowanemu możliwość korzystania z wynajętego pojazdu w takim zakresie jak z własnego, a nie czy oferta ubezpieczyciela była lepsza od oferty powodów. Samochód zastępczy nie jest elementem obligatoryjnie przysługującym każdemu poszkodowanemu. Jego udostępnienie ma wyrównać ubytek w postaci niemożności korzystania z pojazdu własnego, czyli służyć zaspokajaniu potrzeb poszkodowanego, które wcześniej realizowane były z udziałem pojazdu własnego. Oczywiście ma on prawo do swobodnego wyboru wypożyczalni oraz ustalenia dowolnych warunków najmu, ale działania tego typu nie mogą zwiększać szkody i rodzić negatywnych konsekwencji dla ubezpieczyciela sprawcy. Po czwarte jeśli idzie o warunki zawieranych umów, to także w umowie najmu zawartej między powodami a poszkodowanym (k.13) widnieje zapis w §7 pkt 5 zgodnie z którym najemca może odpowiadać nie tylko za udział własny ale za całą szkodę. Podobnie jest w §2 ust 3 umowy cesji z 21 lutego 2017r. Znamienne są zeznania świadka, że takich zapisów nie analizował , bo zapewniano go, że „wszystko będzie tak załatwione żebym nie ponosił kosztów. Nie wiedziałem, że będę miał coś dopłacać jak nie zapłaci ubezpieczyciel”. Podsumowując wątek dotyczący udziału własnego, wskazać należy, że w ocenie Sądu, nie ma podstaw do uwzględnienia tego elementu w ramach stawki najmu (poszkodowany nie miał go zniesionego w swojej umowie AC), a zwłaszcza do czynienia z tego elementu kryterium skorzystania lub rezygnacji z najmu oferowanego przez pozwaną. Biorąc pod uwagę różnicę stawek powoda (369zł brutto) i pozwanej (120zł brutto), co najwyżej (Sąd jest temu przeciwny) możliwe byłoby rozważenie dopłaty z tego tytułu (biegły szacuje ją na 20zl), a i tak różnica ze stawką powoda byłaby ogromna. Gdyby poszkodowany miał samodzielnie płacić za pojazd zastępczy, a nie mieć go „za darmo” od powodów to przy takiej różnicy w stawkach niewątpliwe nie rezygnowałby tak beztrosko z oferty ubezpieczyciela.

Reasumując uzasadniona stawka to 120zł brutto, gdyż przy takiej stawce zapewniony był pojazd zaspokajający potrzeby poszkodowanego sprzed wypadku. Ubezpieczyciel uznał w toku postępowania likwidacyjnego okres 17dni, trudno więc przypuszczać aby udostępnił i zgodził się pokryć koszty pojazdu zastępczego przez dłuższy okres. Nie jest natomiast wiadomym jaka stawka obowiązywałaby gdyby poszkodowany chciał nadal korzystać z pojazdu zastępczego. Dlatego też za pozostałe 4 dni Sąd przyjął stawkę ustaloną przez biegłego tj. 214 zł netto + vat umożliwiającą najem pojazdu na warunkach zaspokajających potrzeby poszkodowanego. Dotychczas zapłacono kwotę 2040zł za 17 dni przy stawce 120zł brutto, dalszemu zasądzeniu podlega więc kwota 1052,88zł (4dni x 214 netto + vat).

Odsetki przyznano na podstawie art. 817 k.c.

Istotne elementy materiału dowodowego omówione zostały we wcześniejszej fazie uzasadnienia. Dla porządku wskazać należy, że Sąd dokonał ustaleń w oparciu o częściowo niesporne twierdzenia stron, dowody z dokumentów, zeznania świadka oraz dowód z opinii biegłego. Autentyczność i treść dokumentów nie była kwestionowana, strony wyprowadzały z nich jedynie częściowo odmienne wnioski. Zeznania świadka R. K. (1) mają charakter uzupełniający, kluczowy był bowiem zapis nagranych rozmów, które odzwierciedlają bezpośredni przebieg zdarzeń. Zeznania złożone zostały długo po zdarzeniu, świadek części rzeczy nie pamiętał, w trakcie ich składania widoczna była także chęć jak najkorzystniejszego dla powodów przedstawienia zdarzeń.

Dowód z opinii biegłego stosownie do utrwalonych w nauce i orzecznictwie poglądów, ze względu na swoją specyfikę może być oceniany przez sąd jedynie w płaszczyźnie poprawności logicznej, zgodności z zasadami doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej (por. Wyrok SN z dnia 7 kwietnia 2004r, sygn.akt II CK 572/04, Lex nr 151656). Sąd może oceniać opinię biegłego pod względem fachowości, rzetelności czy logiczności. Może pomijać pomyłki czy błędy rachunkowe. Nie może jednak nie podzielać poglądów biegłego, czy w ich miejsce wyprowadzać własne stwierdzenia (por. wyrok SN z dnia 19 grudnia 1990r sygn. akt I PR 148/90 opubl. Lex nr 5319, OSP 1991/11/300, wyrok SN z dnia 13 października 1987 r., II URN 228/87 opubl. PiZS 1988, nr 7, poz. 62, Komentarz do art.278 kodeksu postępowania cywilnego, [w:] Bodio J., Demendecki T., Jakubecki A., Marcewicz O., Telenga P., Wójcik M.P., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Oficyna, 2008, wyd. III.). Biegły sporządzający opinię jest stałym i długoletnim biegłym sądowym. Nie ma podstaw do podważania jego kwalifikacji, wyjaśnień i metodyki opartych na wiedzy i doświadczeniu. W ocenie Sądu biegły sporządził prawidłową opinię uwzględniając zgromadzony w aktach materiał. Nie było podstaw do sporządzenia opinii uzupełniającej. Porównanie ofert pozwanej i powoda to kwestia prawna, a nie faktyczna. Nadto w przedstawionej powyżej argumentacji Sąd uwzględnił, że w wypożyczalniach pozwanej istniał udział własny w szkodzie tak jak wskazała strona powodowa w piśmie z 5 lutego 2019r. Istotne było jak poszkodowany korzystał z własnego auta, stawki do tego adekwatne ustalił biegły. Powiększenie stawek o dodatkowe elementy było nieuzasadnione, gdyż nie stanowiły one elementu szkody i nie pozostawały w adekwatnym związku z uszkodzeniem pojazdu. Na marginesie wskazać można, że biegły w pisemnej opinii wskazał jaki jest koszt dodatkowych elementów, ewentualne ich dodanie wymagałoby prostej czynność rachunkowej.

Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji (art. 108 § 1 k.p.c.).

Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach stanowi art. 100 zd.1 k.p.c. stosownie do którego w razie częściowego uwzględnienia żądań koszty będą stosunkowo rozdzielone.

Powodowie wygrali w 66% i ponieśli następujące koszty: opłatę od pozwu w kwocie 80zł, opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 34zł, połowę kosztów biegłego 458,86zł, koszt wynagrodzenia pełnomocnika 900zł. Wysokość kosztów wynagrodzenia pełnomocnika ustalono w wysokości stawki minimalnej na podstawie §2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800) .

Pozwana powinna zwrócić 66% kosztów celowych poniesionych w celu dochodzenia należności, czyli kwotę 972zł.

Na uwzględnione do rozliczenia po stronie pozwanej koszty procesu składa się opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17zł, połowa wynagrodzenia biegłego 458,87zł i koszt zastępstwa procesowego w kwocie 900zł, który określono na podstawie §2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804).

Pozwana wygrała w 34%. Powodowie powinni jej więc zwrócić kwotę 468zł.

Po odjęciu od kwoty 972zł. kwoty 468zł otrzymujemy kwotę 504zł tj. kwotę jaką zobowiązana są uiścić pozwana.

Mając na uwadze powyższe rozstrzygnięto jak w punkcie III sentencji.

Pozostała część zaliczek zostanie zwrócona stronom po uprawomocnieniu się wyroku.

ZARZĄDZENIE

1. (...),

2. (...)

- (...)

(...)

3.(...)