Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

UZASADNIENIE

Decyzją z 9 września 2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił W. K. prawa do zasiłku chorobowego za okres 5 - 7 listopada 2020 r. z tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia w Centrum Żeglarskim w S. i zobowiązał go do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w kwocie 286, 71 zł z odsetkami w wysokości 106, 04 zł.

Uzasadniając swoje stanowisko organ wskazał, że w okresie objętym decyzją ubezpieczony wykonywał pracę na rzecz innego płatnika składek – Centrum (...) w S. i otrzymał za ten okres wynagrodzenie.

W. K. wniósł odwołanie od tej decyzji domagając się jej zmiany w całości i wskazując, że dni objęte zwolnieniem lekarskim nie pozostawały dla niego dniami pracy w Centrum (...) w S., w którym był zatrudniony w wymiarze 3/18 etatu. Dołączył też umowę o pracę potwierdzającą wskazany wymiar czasu pracy.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

W 2020r. W. K. był zatrudniony na podstawie umów o pracę w dwóch podmiotach: Centrum Żeglarskim w S. i Centrum (...) w S.. W Centrum (...) ubezpieczony był zatrudniony jako nauczyciel w wymiarze 3/18 etatu z miesięcznym wynagrodzeniem zasadniczym 541, 67 zł. W Centrum Żeglarskim w S. pracował w pełnym wymiarze czasu pracy.

Dowód: umowa o pracę – k. 4, przesłuchanie ubezpieczonego (zapis skrócony – k. 30 – 31)

5 listopada 2025r. ubezpieczony otrzymał zaświadczenie o niezdolności do pracy obejmujące okres 5 – 7 listopada 2020r., które przedstawił w Centrum Żeglarskim w S.. U drugiego płatnika składek takiego dokumentu nie przedłożył.

Niesporne, nadto wykaz nieobecności pracownika - k. 17, zaświadczenie (...) k. 29

Powodem nieprzedstawienia zaświadczenia o niezdolności do pracy w Centrum (...) w S. była okoliczność, iż w okresie objętym dokumentem ubezpieczony nie miał u tego płatnika przewidzianych godzin pracy. W. K. pracował we wskazanym Centrum jako instruktor żeglarstwa dla klas młodszych i zajęcia praktyczne z uwagi na uwarunkowania pogodowe prowadził jedynie w okresach: wrzesień – październik i marzec (albo kwiecień w zależności od aury) – czerwiec. Zresztą w siatce zajęć godziny żeglarstwa przypadały w tygodniu, którego część objęło zaświadczenie (...), na 2 listopada 2020r.

Dowód: informacja centrum (...) – k. 21, wyciąg z dokumentu organizacja roku szkolnego – k. 22 – 23, przesłuchanie ubezpieczonego (zapis skrócony – k. 30 – 31)

W okresie 5 – 7 listopada 2020r. ubezpieczony nie wykonywał żadnych obowiązków zawodowych wynikających z umowy, jaka wiązała go z Centrum Szkolenia Sportowego w S.. Nie podejmował też żadnej innej pracy zarobkowej.

Dowód: przesłuchanie ubezpieczonego (zapis skrócony – k. 30 – 31)

Za listopad 2020r. ubezpieczony otrzymał z Centrum Szkolenia Sportowego w S. wynikające z umowy wynagrodzenie.

Niesporne

Za okres 5 – 7 listopada 2020r. Centrum Żeglarskie w S. wypłaciło ubezpieczonemu zasiłek chorobowy w wysokości 286, 71 zł.

Niesporne, nadto zestawienie nieobecności – k. 17

Nieobecność chorobowa w okresie 5 – 7 listopada 2020r. nie była pierwszą taką nieobecnością ubezpieczonego w Centrum Żeglarskim w S. w 2020r.

Wcześniej w 2020r. ubezpieczony był niezdolny do pracy z powodu choroby przez 28 dni.

Dowód: zestawienie nieobecności – k. 17

W. K. urodził się w (...)r.

Niesporne

Pismem z 29 lipca 2024r. organ rentowy poinformował ubezpieczonego o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie prawidłowości wykorzystywania przez niego zwolnienia lekarskiego za okres 5-7 listopada 2020r. wskazując, iż uzyskał informację, że za wskazany okres adresat pisma otrzymał przychody u płatnika składek CSK.

Pismem z 30 lipca 2024r. organ wystąpił do Centrum (...) w S. o podanie, czy ubezpieczony świadczył pracę w okresie 5-7 listopada 2020r. i czy za ten okres otrzymał wynagrodzenie.

Odpowiedź na to ostatnie pismo wpłynęła 8 sierpnia 2024r. Wskazano w niej, że W. K. w okresie 5 – 7 listopada 2020r. „wg posiadanych informacji świadczył pracę i otrzymał za wymieniony okres wynagrodzenie”. Odpowiedź złożono drogą elektroniczną, nie zostało w niej wskazane przez kogo została sporządzona.

Organ rentowy nie podejmując dalszych czynności w celu wyjaśnienia sprawy sporządził notatkę, w której uznał, że doszło do nadpłaty na rzecz ubezpieczonego zasiłku chorobowego przez Centrum Żeglarskie w S.. Stwierdził przy tym, iż za wskazany okres ubezpieczony nabył prawo do wynagrodzenia chorobowego, a nie zasiłku.

Dowód: pismo organu z 29 lipca 2024r. – nienumerowana ostatnia karta akt zasiłkowych, pismo organu z 30 lipca 2024r. – nienumerowana przedostania karta akt zasiłkowych, pismo ogólne do ZUS – nienumerowana trzecia od końca karta akt zasiłkowych, notatka z 12 sierpnia 2024r. – nienumerowana czwarta od końca karta akt zasiłkowych

Sąd zważył, co następuje.

Kwestię świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, do których należy zasiłek chorobowy, regulują przepisy ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (na dzień decyzji t.j. Dz.U.2023.2780), zwanej dalej ustawą zasiłkową. Zgodnie z art. 6 ust. 1 tej ustawy zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Ubezpieczony traci jednak prawo do zasiłku chorobowego, jeśli w okresie orzeczonej niezdolności do pracy wykonuje pracę zarobkową albo wykorzystuje zwolnienie niezgodnie z jego celem; utrata prawa dotyczy całego okresu objętego zwolnieniem. Wynika to z art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej.

Świadczenia z tytułu niezdolności do pracy, co do których stwierdzono, że w okresie ich pobierania świadczeniobiorca wykonywał pracę zarobkową lub wykorzystywał zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia stanowią świadczenia nienależnie pobrane (art. 84 ust. 2 pkt 3 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych /na dzień zaskarżonej decyzji t.j. Dz.U. 2024.497/) i jako takie podlegają zwrotowi z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego; odsetki, co do zasady są naliczane od dnia następującego po dniu wypłaty świadczenia do dnia spłaty (art. 84 ust. 1 wskazanej ustawy).

W niniejszej sprawie spornym pozostawało prawo W. K. do zasiłku chorobowego wypłaconego z jednego z tytułów ubezpieczenia pracowniczego, a w konsekwencji także obowiązek zwrotu pobranej kwoty.

Organ rentowy wskazywał bowiem, że w okresie orzeczonej niezdolności do pracy objętym decyzją ubezpieczony wykonywał pracę zarobkową na rzecz drugiego płatnika składek czyli Centrum Szkolenia Sportowego w S. i otrzymał za tę pracę wynagrodzenie.

Postępowanie dotyczy prawa do pobranego już świadczenia czyli takiego, do którego przesłanki zostały pozytywnie zweryfikowane przez płatnika składek będącego jednocześnie płatnikiem zasiłku (art. 61 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej) i to kilka lat wcześniej.

Ponowna weryfikacja tych przesłanek przez organ powinna być rzetelna, co oznacza, że organ winien wyjaśnić wszelkie nasuwające się wątpliwości, a także uzyskać stanowisko pobierającego zasiłek.

Wykazanie negatywnych przesłanek do świadczenia spoczywa tu na organie rentowym. Dotyczy to także postępowania sądowego.

Tymczasem w tej sprawie organ takiej rzetelnej analizy nie przeprowadził ograniczając się do analizy dokumentacji zgłoszeniowej i rozliczeniowej (którą najpewniej dysponował kilka lat wcześniej) i zapytania skierowanego do Centrum (...). Odpowiedź na to zapytanie (nie wiadomo przez kogo w istocie udzielona) zawierała sformułowania budzące wątpliwości co do pewności zawartych w niej danych (zwrot „wg posiadanych informacji”) i nie obejmowała wskazania, w oparciu o jakie dokumenty jej udzielono. Organ nie zwrócił się jednak ani o ewidencję czasu pracy/inny dokument potwierdzający obecność pracownika w okresie objętym zapytaniem ani nawet o wskazanie, w oparciu o co odpowiedzi udzielono, choć podstawa wymiaru składek w dokumentacji rozliczeniowej musiała wskazywać na pracę w mniejszym wymiarze niż na pełny etat, a tym samym możliwość wykonywania tej pracy nie we wszystkie, a tylko niektóre dni robocze danego tygodnia.

O braku rzetelności organu świadczy także błędne przyjęcie, iż ubezpieczony nie powinien otrzymać zasiłku chorobowego, a wynagrodzenie chorobowe w sytuacji, gdy miał on ukończony 50 rok życia i w tym samym roku kalendarzowym był niezdolny wcześniej do pracy przez ponad 14 dni (art. 92 § 4 k.p.)

Działanie organu nie tylko było nierzetelne, ale i naruszające przewidziany przepisami tryb ustalania okoliczności z art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej określony w art. 68 tej ustawy (do którego odsyła art. 17 ust. 3 ustawy zasiłkowej). Organ nie wykazał, by przeprowadził kontrolę zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich (Dz.U. 1999.65.743) wydanego na podstawie art. 68 ust. 2 ustawy zasiłkowej.

W aktach organu nie ma śladu innych czynności podejmowanych w ramach kontroli niż poinformowanie ubezpieczonego o wszczęciu postepowania i pozyskanie budzącej wątpliwości informacji z Centrum (...) w S., brak też protokołu kontroli, który powinien być ubezpieczonemu doręczony z możliwością ustosunkowania się do jego treści (§ 9 powołanego rozporządzenia).

Te nieprawidłowości proceduralne nie mogą być oczywiście samodzielną podstawą do zmiany decyzji organu, muszą być jednak uwypuklone, bo gdyby organ stosował przepisy, prawdopodobnie pozyskałby już w toku swojego postępowania informacje wskazujące, że W. K. w rzeczywistości w okresie objętym zwolnieniem pracy nie wykonywał.

Jak się jednak wydaje, organ nie zmierzał do ustalenia rzeczywistych okoliczności, a jedynie do pozbawienia ubezpieczonego świadczenia niezależnie od tego, czy są ku temu podstawy. Gdyby było inaczej, podjąłby wszak dodatkowe działania wyjaśniające po zapoznaniu się z treścią odwołania i załączoną doń umową o pracę.

Ta bowiem potwierdzała zatrudnienie ubezpieczonego w wymiarze czasu pracy 3/18. Taki zapis oznacza, że ubezpieczony pracował na 1/6 etatu, czyli miał do przepracowania 6, 67 godzin tygodniowo, w tym 3 godziny prowadzone bezpośrednio z uczniami (art. 42 ust. 1 - 3 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 Karta Nauczyciela /t.j.Dz.U. 2024.986/. Skoro W. K. był w Centrum Szkolenia Sportowego w S. zatrudniony jako nauczyciel, to musiał być obecny w miejscu pracy zgodnie z siatką zajęć (planem lekcji) ustaloną z uwzględnieniem obowiązującego go wymiaru czasu pracy. Nie musiał wykonywać obowiązków każdego dnia tygodnia (a zatem także w dniach, za które organ domaga się zwrotu świadczenia), a mógł z powodzeniem zrealizować je jednego dnia.

W toku procesu organ nie wykazał, by w okresie 5 – 7 listopada 2020r. W. K. w istocie wykonywał obowiązki zawodowe wynikające ze wskazanej umowy o pracę, a zatem by wykonywał pracę zarobkową na rzecz tego płatnika, któremu zwolnienia nie przedłożył (ani jakakolwiek inną).

Zgromadzone przez sąd dowody, a to informacja płatnika składek i korespondujące z nią przesłuchanie ubezpieczonego przeczą uznaniu, że zaistniały okoliczności z art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Wynika z nich bowiem, że w okresie objętym decyzją ubezpieczony nie miał zaplanowanych zajęć i ich nie realizował.

Okoliczność, iż informacje udzielone przez płatnika w postępowaniu przed organem i sądem się różnią, nie sprzeciwia się oparciu na tej drugiej. Pochodzi ona bowiem od osoby uprawnionej do reprezentacji płatnika i dołączony jest do niej wydruk z dokumentu „Organizacja roku szkolnego”, z którego dodatkowo wynika, że zajęcia dydaktyczne ubezpieczonego były w planie zajęć przewidziane na dzień 2 listopada 2020r. (niezależnie od tego, czy realnie je zrealizowano czy też nie z uwagi na porę roku).

Samo to, że ubezpieczony otrzymał od Centrum (...) w S. wynagrodzenie za listopad 2020r. w pełnej wysokości, nie stanowi przeszkody do uzyskania zasiłku z innego tytułu ubezpieczenia za część tego miesiąca. Przesłankę negatywną z art. 12 ust. 1 ustawy zasiłkowej w postaci otrzymywania wynagrodzenia należy odnosić wyłącznie do tego samego tytułu ubezpieczenia. Związana jest ona bowiem z funkcją kompensacyjną zasiłku chorobowego. Zresztą wynagrodzenie wypłacane jest za dni pracy czyli w przypadku zatrudnienia ubezpieczonego w Centrum (...) w S. za dni inne niż objęte zwolnieniem lekarskim.

W tych warunkach sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w całości.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)