Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

UZASADNIENIE

Decyzją z 12 września 2023r. znak (...).604. (...).2023. (...).CW.03 nr sprawy (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. zobowiązał W. M. (prowadzącego Kancelarię Doradztwa (...)) do zwrotu zasiłku chorobowego wypłaconego w związku z roszczeniem A. B. za okres 13 do 30 czerwca 2023 r. z funduszu chorobowego w kwocie 1.386,62 zł. W uzasadnieniu wskazano, że adresat decyzji w skałdanym w imieniu reprezentowanego ubezpieczonego zaświadczeniu ZUS Z-3b podał nieprawidłowy numer rachunku bankowego, na który wypłacono ww. świadczenie.

W. M. wniósł odwołanie od ww. decyzji, wskazując, że błędny numer konta, na który wypłacono świadczenie dla ubezpieczonego, pojawił się w wyniku automatycznej podpowiedzi przez system przy elektronicznym wypełnianiu druku ZUS Z-3b i do dziś nie udało się ustalić właściciela tego rachunku. Tego samego dnia, tj. 16.06.2023 r. A. B. także osobiście złożył w Oddziale ZUS wniosek Z – 3b za ten sam okres w wersji papierowej, podając właściwy numer rachunku bankowego do wypłaty zasiłku chorobowego. Pomimo, że ZUS otrzymał tego samego dnia dwa dokumenty Z - 3b za ten sam okres, ale z innymi numerami rachunków bankowych, nie podjął żadnych czynności celem ustalenia prawidłowości przedstawionych we wnioskach informacji. W dniu 7.07.2023 r. Kancelaria złożyła oficjalne pismo informujące o zaistniałej sytuacji, jednakże pomimo poczynionych działań zapobiegających przekazaniu środków na niewłaściwy rachunek bankowy, ZUS dokonał już wypłaty zasiłku. Odwołujący podniósł, że nie jest właściwym podmiotem do zwrócenia się do banku w celu wskazania posiadacza rachunku, na który dokonano wypłaty zasiłku i nie ma możliwości złożenia reklamacji w banku, który dokonał przelewu z naruszeniem przepisów ustawy Prawo bankowe, tj. pomimo niezgodności danych odbiorcy z numerem rachunku bankowego i wystąpił do ZUS o wykonanie tych czynności, ale nie otrzymał odpowiedzi.

Organ wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, podtrzymując argumentację wyrażoną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Wskazał, że wypłata zasiłku chorobowego nastąpiła w dniu 27.06.2023 r. (za okres 13 do 21.06.2023 r.) oraz w dniu 4.07.2023 r. (za okres od 22 do 30.06.2023 r.). Pełnomocnik odwołującego – W. M. wniósł o anulowanie wypłaty w dniu 7.07.2023 r. – z uwagi na podanie błędnego numeru rachunku bankowego w dokumencie ZUS Z – 3b. Organ zakwestionował brak możliwości sprawdzenia przez odwołującego do kogo należy rachunek bankowy, na który przelano środki. Zrealizowanie wniosku na błędny rachunek bankowy spowodował nadpłatę świadczenia i zastosowanie art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W. M. prowadzi kancelarię doradztwa podatkowego. Wśród jego klientów jest A. B.. W. M. posiada pełnomocnictwo do jego reprezentowania przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.

Niesporne

A. B. był niezdolny do pracy w okresie od 13 do 30 czerwca 2023 r.

Niesporne

W związku z tym reprezentujący go W. M. złożył w jego imieniu za pośrednictwem (...) wniosek o zasiłek chorobowy ZUS Z – 3b. We wniosku tym jako numer konta, na który należy przelać świadczenie wskazał numer (...).

niesporne, a nadto dowód: zaświadczenie ZUS Z-3b – nienumerowana karta akt zasiłkowych, przesłuchanie odwołującego W. M. w charakterze strony – k. 23-24

Przy wypełnianiu poprzez (...) zaświadczenia ZUS Z-3b dane dotyczące płatnika składek/ubezpieczonego pojawiają się w odpowiednich rubrykach automatycznie – są transferowane z konta (...) danej osoby.

niesporne, a nadto dowód: przesłuchanie odwołującego W. M. w charakterze strony – k. 23-24

W dniu 16 czerwca 2023 r., podczas składania wniosku o wypłatę zasiłku chorobowego w formie elektronicznej w jego portalu w (...) w zaświadczeniu składanym w imieniu A. B. automatycznie wypełniła się rubryka dotycząca rachunku bankowego, na który ma być przekazane świadczenie. Wypełniający dokument pracownik kancelarii nie sprawdził, czy został podstawiony właściwy numer rachunku bankowego, przyjmując, że został on właściwie zaciągnięty z (...).

dowód: przesłuchanie odwołującego W. M. w charakterze strony – k. 23-24

Poza elektronicznym złożeniem wniosku przez kancelarię (...), A. B. złożył w tym samym dniu wniosek Z – 3b za ten sam okres w wersji papierowej, podając właściwy numer rachunku bankowego do wypłaty zasiłku chorobowego.

dowód: przesłuchanie odwołującego W. M. w charakterze strony – k. 23-24

Błąd w zakresie numeru rachunku bankowego został wykryty po około 2-3 dniach, po tym kiedy A. B. poinformował kancelarię, że złożył ten sam wniosek w formie papierowej i że są one zdublowane. W. M. zadzwonił wówczas do ZUS z informując organ o powyższym i został zapewniony, że wypłata zasiłku dla A. B. zostanie wykonana na właściwy numer jego rachunku wskazany na jego wniosku w formie papierowej. Następnie w lipcu 2023 r. zostało jeszcze skierowane przez W. M. pismo do ZUS z informacją o zaistniałym błędzie. Po skierowaniu pisma W. M. ponownie skontaktował się telefonicznie z ZUS i podczas rozmowy z jego pracownikiem stwierdzili, że nie ma niebezpieczeństwa, że zasiłek zostanie wypłacony na niewłaściwy rachunek, gdyż bank jest zobowiązany do zwrotu środków, gdy dane posiadacza rachunku bankowego nie zgadzają się z danymi na przelewie.

W kancelarii (...) nie udało się przypisać błędnego numeru rachunku do żadnego z klientów biura. W. M. zwracał się do ZUS o ustalenie posiadacza rachunku bankowego, ale nie otrzymał odpowiedzi.

dowód: przesłuchanie odwołującego W. M. w charakterze strony – k. 23-24

W dniach 27 czerwca 2023 r. i 4 lipca 2023 r. ZUS wypłacił na nieprawidłowy numer konta wskazany w zaświadczeniu ZUS Z – 3b zasiłek chorobowy dla A. B. za okres niezdolności do pracy od 13 do 30 czerwca 2023 r. w łącznej kwocie 1.386,62 zł.

dowód: przelewy – nienumerowana karty w aktach organu

ZUS dokonał wypłaty zasiłku chorobowego za ww. okres także na właściwy numer rachunku bankowego A. B. wskazany w jego wniosku złożonym w formie papierowej.

Niesporne, a nadto dowód: przesłuchanie odwołującego W. M. w charakterze strony – k. 23-24, przelew – k. 21

ZUS nie prowadził postępowania reklamacyjnego z bankiem.

niesporne - oświadczenie organu – k. 19

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w tej sprawie ustalony został w oparciu o przedłożone dokumenty, których rzetelność i autentyczność nie budziły wątpliwości i przesłuchanie odwołującego się W. M. w charakterze strony. To ostatnie korespondowało w części z pozostałym materiałem dowodowym, zaś w zakresie, w jakim poparcia w tym materiale nie miało, było jedynym dowodem zaprezentowanym przez strony. Stąd, przy uwzględnieniu spójności jego zeznań, nie było podstaw do kwestionowania wskazanego dowodu.

Zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. 2023.1230 ze zm.), zwanej dalej ustawą systemową, osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, naliczanymi co do zasady od dnia następującego po dniu wypłaty. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania oraz świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia, a także świadczenia z tytułu niezdolności do pracy, w okresie której świadczeniobiorca wykonywał pracę zarobkową albo wykorzystywał zwolnienie niezgodnie z jego celem (art. 84 ust. 2 pkt 1, 2 i 3 ustawy systemowej).

Jeżeli wypłacenie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot za cały okres, za który je wypłacono (art. 84 ust. 6 ustawy systemowej). To właśnie ta, ostatnia regulacja legła u podstaw wydania zaskarżonej decyzji.

Choć w niniejszej sprawie doszło do wypłaty świadczenia na konto innej niż ubezpieczony A. B. osoby, to w sprawie nie zachodzą podstawy do żądania od wnoszącego odwołanie zwrotu tego świadczenia na podstawie wskazanych przepisów. Choć bowiem W. M. podał organowi niewłaściwy numer konta, to nie zaistniały przesłanki do uznania świadczenia za nienależnie pobrane, a tylko takiego świadczenia dotyczy przewidziana w art. 84 ust. 6 ustawy systemowej odpowiedzialność płatnika składek/innego podmiotu. Choć we wskazanym przepisie ustawodawca posługuje się zwrotem „nienależnych świadczeń” to umiejscowienie regulacji nakazuje odnosić ją do świadczeń wskazanych w art. 84 ust. 2 ustawy systemowej. Za takim przyjęciem przemawia i to, że ani w tym ani w innych przepisach ustawy systemowej nie są zdefiniowane odrębnie „świadczenia nienależne”. Zresztą trudno przyjmować, by odpowiedzialność płatnika/innego podmiotu miała być szersza niż odpowiedzialność osoby korzystającej ze świadczeń, które jej nie przysługiwały.

Organ rentowy nie wyjaśnił, która ze wskazanych w art. 84 ust. 2 ustawy systemowej sytuacji ma mieć miejsce w tej sprawie. Wydaje się jednak, że mogło chodzić wyłącznie o wprowadzenie organu w błąd. Te jednak powinno mieć charakter świadomy, a tego organ w tej sprawie nie wykazał, odwołujący zaś temu zaprzeczył.

W utrwalonym orzecznictwie przyjmuje się, że podanie nieprawdziwych danych przez płatnika/inny podmiot musi mieć charakter zawiniony. Wnoszący odwołanie (a konkretnie pracownik jego kancelarii) wykazał się wprawdzie niedbalstwem nie sprawdzając przy wypełnianiu druku ZUS Z-3b poprawności danych, jednak ocena jego zawinienia winna być dokonana z uwzględnieniem późniejszej aktywności zmierzającej do naprawienia błędu. W. M. niezwłocznie po wykryciu błędu (2-3 dni po złożeniu wniosku) dokonał zawiadomienia organu o błędnym numerze konta. Miało to miejsce jeszcze przed wypłatą świadczenia w rozmowie telefonicznej z pracownikiem ZUS, który poinformował go, że zasiłek chorobowy zostanie wypłacony na numer rachunku bankowego A. B. wskazanego przez niego w równolegle złożony w ZUS wniosku papierowym o wypłatę świadczenia, zawierającym właściwy numer rachunku. Następnie, choć już po wypłacie zasiłku na błędny numer rachunku, W. M. złożył w tym zakresie pismo w ZUS. Należy przyjąć zatem, że wyeliminował swój błąd ujawniając faktyczne dane, którymi jednak organ dysponował skoro złożono jednocześnie dwa wnioski o wypłatę, jeden z właściwym numerem rachunku bankowego A. B.. Organ, jak wynika z jego oświadczenia, nie wdrożył postępowania reklamacyjnego z bankiem i nie podjął działań w celu ustalenia posiadacza rachunku bankowego, na który przelano środki. Jak wynika z zeznań odwołującego, które są zgodne z obowiązującymi przepisami prawa (przepisy dotyczące tajemnicy bankowej), samodzielnie nie dysponował on instrumentami umożliwiającymi mu uzyskanie tych informacji od banku i zwrócił się o ich ustalenie do organu, ale nie otrzymał odpowiedzi. Należy podkreślić, że organ dokonując przelewu na niewłaściwy rachunek, posiadał wiedzę o właściwym numerze rachunku (z wniosku w formie papierowej i w związku z telefoniczną informacją odwołującego), sam nie sprawdził też zgodności danych w druku ZUS Z-3b i na koncie płatnika.

Wypłacając świadczenie organ przyjmował, że po stronie ubezpieczonego spełnione zostały przesłanki prawa do tego świadczenia, zatem samo wydatkowanie środków było uzasadnione. W tym miejscu podkreślenia wymaga, iż odpowiedzialność płatnika/innego podmiotu odnosi się wyłącznie do sytuacji, gdy dochodzi do przekazania nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. Numer konta do takich danych nie należy, a w podlegających badaniu okolicznościach nie ma podstaw do wydania przez organ decyzji o zwrocie świadczeń. Organ mógłby dochodzić należności na drodze cywilnej np. przeciwko posiadaczowi rachunku na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w całości w sposób wskazany w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

1.  (...),

2.  (...),

3.  (...),

4.  (...)

28.05.2024 r.