Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 maja 2019 r., znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił K. P. prawa do zasiłku opiekuńczego za następujące okresy: 1-2 października 2018 r., 5-6 października 2018 r., 22-23 listopada 2018 r., 26-27 listopada 2018 r., 12-13 grudnia 2018 r., 6, 14, 18 i 22 lutego 2019 r., a także zobowiązał ubezpieczonego do zwrotu otrzymanego za te okresy zasiłku opiekuńczego. W uzasadnieniu decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że zgodnie z wyjaśnieniami zleceniodawcy ubezpieczonego – płatnika składek (...), wykonywał on w okresie orzeczonej niezdolności do pracy czynności w okresie wynikające z zawartej umowy zlecenia w dniach: 1-2 października 2018 r., 5-6 października 2018 r., 23 listopada 2018 r., 27 listopada 2018 r., 13 grudnia 2018 r., 6, 14, 18 i 22 lutego 2019 r.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony, domagając się zmiany zaskarżonej decyzji, poprzez przyznanie prawa do zasiłku za cały sporny okres i zwolnienie z obowiązku zwrotu otrzymanego zasiłku opiekuńczego. W uzasadnieniu wskazał, że pracował jedynie na zmianie nocnej w dniu 5/6 października 2018 r. oraz 23/24 listopada 2018 r. Stan jego chorej matki był wtedy o tyle lepszy, że mógł zostawić ją samą na noc, wracając rano do opieki nad nią.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o jego oddalenie z uzasadnieniem analogicznym, jak w decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. P. od 1 września 2017 r. był pracownikiem (...) Spółki z ograniczona odpowiedzialnością w R.. W okresie zatrudnienia przedłożył zaświadczenia lekarskie z powodu konieczności sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny – matką, za następujące okresy: 1-2 października 2018 r., 5-6 października 2018 r., 22-23 listopada 2018 r., 26-27 listopada 2018 r., 12-13 grudnia 2018 r., 6, 14, 18 i 22 lutego 2019 r. Za wszystkie te okresy ZUS wypłacił mu zasiłek opiekuńczy.

Bezsporne, a nadto: karta zasiłkowa – k. 3 akt zasiłkowych oraz karta pobranych świadczeń – k. 17 akt zasiłkowych.

W związku z wypłatą zasiłku opiekuńczego K. P. nie otrzymał od organu rentowego żadnego pouczenia.

Dowód: akta zasiłkowe, przesłuchanie ubezpieczonego – k. 28

W okresie zatrudnienia w spółce (...) był także związany umową zlecenia z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W., na mocy której świadczył usługi ochrony mienia w obiekcie należącym do spółki (...) w S., przy ul. (...). Pracował tam na 12-godzinnych zmianach, zgodnie z harmonogramem. Potwierdzeniem odbycia każdej jego zmiany były sporządzane na bieżąco i przechowywane przez właściciela obiektu K. Przebiegu (...).

Z zapisów tych K. za październik, listopad i grudzień 2018 r. oraz za luty 2019 r. wynika, że K. P. w spornych okresach miał jedynie dwie zmiany: od 5 października 2018 r. od godziny 18:30 do 6 października 2018 r. do godziny 6:30 oraz 23 listopada 2018 r. od godziny 18:30 do 24 listopada 2018 r. do godziny 6:30.

Dowód: K. Przebiegu (...) k. 40-51, przesłuchanie ubezpieczonego – k. 28

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego okazało się niemal w całości uzasadnione.

Przedmiot sporu w niniejszej sprawie stanowiło prawo ubezpieczonego do zasiłku opiekuńczego za okresy: 1-2 października 2018 r., 5-6 października 2018 r., 22-23 listopada 2018 r., 26-27 listopada 2018 r., 12-13 grudnia 2018 r., 6, 14, 18 i 22 lutego 2019 r. i towarzyszący brakowi tego prawa obowiązek zwrotu otrzymanych świadczeń.

Duża część stanu faktycznego sprawy była niesporna, to jest okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w spółce (...), okresy poszczególnych zwolnień lekarskich związanych z potrzebą opieki na członkiem rodziny oraz okres obowiązywania umowy zlecenia łączącej ubezpieczonego z (...). Osią sporu było natomiast to, w jakich terminach ubezpieczony wykonywał czynności z umowy zlecenia i na ile zbiegało to się w czasie z okresami pobierania zasiłku opiekuńczego.

Istota sporu sprowadzała przed wszystkim się do rozstrzygnięcia, czy ubezpieczony winien zostać pozbawiony prawa do zasiłku opiekuńczego za wskazany w decyzji organu rentowego okres orzeczonej niezdolności do pracy w oparciu o art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 60, poz. 636).

Zgodnie z jego treścią ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że praca zarobkowa powoduje utratę prawa do zasiłku opiekuńczego jedynie za ten okres, w którym wystąpiła, a nie wszystkie okresy objęte różnymi zaświadczeniami. Przy ścisłej co do zasady wykładni przepisów o ubezpieczeniu społecznym (chorobowym), utrata czy brak prawa do zasiłku nie mogą być ujmowane jako swoista sankcja zawsze rozkładająca się na cały okres niezdolności do pracy, jeżeli ten składał się z kilku okresów niezdolności do pracy. Utrata prawa do zasiłku chorobowego w okresie ubezpieczenia nie powinna dotyczyć więc całego okresu niezdolności do pracy, lecz tylko tego, w którym została podjęta praca. Inna sytuacja zachodzi, gdy ubezpieczony otrzymuje cyklicznie (miesięcznie) stałe i adekwatne wynagrodzenie, które nie zależy od ilości i terminów wykonywanych zadań (czynności) w określonym czasie (tak m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 9 stycznia 2012 r., I UK 212/11). Wynagrodzenie ubezpieczonego wynikające z umów zlecenia było określone stawką godzinową i było ściśle zależne od ilości nieregularnie wykonywanych służb. Zatem nie można go uznać za stałą, nieprzerwaną pracę.

Drugą istotną kwestią dla sprawy było ustalenie terminów pracy świadczonej przez K. P.. Organ rentowy oparł się na oświadczeniu złożonym w tym zakresie przez spółkę (...). Sąd również zobowiązał tę spółkę do wskazania okresów pracy świadczonej od października 2018 r. do lutego 2019 r. Odpowiedź spółki była inna, niż ta złożona organowi rentowemu, ale także różna względem spontanicznych zeznań ubezpieczonego. Sąd z urzędu (ze spraw dotyczących wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych) posiada wiedzę, że (...) prowadzi ewidencję czasu pracy w sposób nierzetelny. To wszystko kazało uznać pisma spółki za niewiarygodne źródło informacji o czasie pracy ubezpieczonego. Jednocześnie ubezpieczony zeznał, że dowodem, który na bieżąco i skrupulatnie wykazywał jego pracę były K. Przebiegu (...) przechowywane przez właściciela chronionego przez niego obiektu – spółkę (...). Sąd zobowiązał tę spółkę, a złożone przez nią K., które szczegółowo opisują przebieg każdej służby, jej skład osobowy, godziny oraz zawierają podpisy osób przekazujących i przyjmujących zmianę – stanowią najbardziej miarodajny dowód na czas pracy K. P..

Z zapisów tych K. wynika, że we wszystkich spornych okresach ubezpieczony pełnił jedynie dwie zmiany: od 5 października 2018 r. od godziny 18:30 do 6 października 2018 r. do godziny 6:30 oraz 23 listopada 2018 r. od godziny 18:30 do 24 listopada 2018 r. do godziny 6:30.

W konsekwencji Sąd uznał, że w myśl przywołanego art. 17 ustawy zasiłkowej ubezpieczony nie miał prawa do zasiłku opiekuńczego jedynie za dwa, spośród okresów wymienionych w decyzji organu rentowego, tj. 5-6 października 2018 r. oraz 22-23 listopada 2018 r. Co do pozostałych okresów – nie było podstaw do odmowy przyznania świadczenia.

Ostatnią kwestią rozstrzygnięcia jest obowiązek zwrotu otrzymanych świadczeń. Zwrot zasiłku opiekuńczego musi być oparty na art. 84 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.), co nakazuje sądowi wskazanie, jakie okoliczności uzasadniają kwalifikację pobranego świadczenia, jako nienależnego.

Organ rentowy może domagać się zwrotu nienależnie pobranego świadczenia tylko wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę. Wynika z tego jednoznacznie, że naruszenie art. 17 ustawy zasiłkowej nie może stanowić podstawy żądania zwrotu nienależnie pobranego świadczenia (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2017 r., II UK 205/17). Jest oczywiste, że ubezpieczony nie ma obowiązku zwrotu zasiłku opiekuńczego za te okresy, co do których sąd stwierdził istnienie prawa. Natomiast co do dwóch pozostałych okresów (5-6 października 2018 r. oraz 22-23 listopada 2018 r.) sąd nie doszukał się złej woli w działaniu ubezpieczonego. W obu przypadkach chodziło o odbycie zmiany nocnej. Ubezpieczony przekonująco zeznał, że stan zdrowia jego matki w tych okresach nie był na tyle zły, aby nie mógł zostawić jej samej na noc, a rano wrócić do opieki nad nią. Trudno zatem w wykonywaniu pracy zarobkowej w taki sposób uznać, że ubezpieczony otrzymał świadczenie „na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia”, czego wymaga jako przesłanki zwrotu świadczenia art. 84 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Nie można mu bowiem postawić zarzutu świadomego wprowadzenia organu w błąd. Nie ma zastosowania również przesłanka przewidziana w art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy systemowej, ponieważ otrzymując zasiłek opiekuńczy ubezpieczony nie został pouczony o braku prawa do jego pobierania na wypadek wykonywania pracy zarobkowej.

W konsekwencji sąd uwzględnił odwołanie w większości jego treści i w oparciu o treść art. 477 ¹⁴ § 2 kpc orzekł o przyznaniu ubezpieczonemu prawa do zasiłku opiekuńczego za wszystkie sporne okresy, oddalając odwołanie jedynie co do dwóch wspomnianych powyżej okresów. Jednocześnie sąd orzekł o braku obowiązku zwrotu świadczenia za wszystkie okresy wymienione w decyzji.

ZARZĄDZENIE

1. (...)

2. (...)

3.(...)

10.02.2020