Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 lutego 2024 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił A. S. prawa do zasiłku chorobowego od 19 października 2023 r. do 16 listopada 2023 r. oraz zobowiązał go do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego od 19 października 2023 r. do 16 listopada 2023 r. wraz z odsetkami w łącznej kwocie 8 622,42 zł. W uzasadnieniu wskazano, że płatnik składek (...)w S. pismem z 1 lutego 2024 r. poinformował organ, że od 10 do 13 listopada 2023 r. A. S. uczestniczył w spotkaniach w formie wideokonferencji w sprawie wynagrodzeń dla pracowników, co było zachowaniem niezgodnym z celem zwolnienia lekarskiego. W związku z tym pobrany przez niego zasiłek chorobowy jest świadczeniem nienależnie pobrany i podlega zwrotowi wraz z odsetkami.

Od powyższej decyzji odwołał się A. S., kwestionując jej prawidłowość i wnosząc o jej uchylenie w całości i umorzenie postępowania, ewentualnie zmianę poprzez stwierdzenie, że wypłacony zasiłek chorobowy za okres od 19 października do 16 listopada 2023 r. nie stanowi nienależnie pobranego świadczenia oraz, że odwołujący nie jest zobowiązany do zwrotu pobranego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami. W uzasadnieniu przyznał, iż w dniach 10 i 13 listopada 2023 r. połączył się z pracownikami w formie zdalnej celem poinformowania ich o sytuacji w spółce i przeproszenia za opóźnienie w wypłacie wynagrodzeń, ale w trakcie tych spotkań odwołujący się nie zarządzał, ani nie wydawał poleceń związanych z wykonywaniem zadań zespołu. Kontakt odwołującego się z pracownikami miał charakter wyjątkowy i incydentalny, który został wywołany tymczasowym brakiem dostępności osób zarządzających działalnością spółki i miał na celu ochronę spółki przed ryzykiem nałożenia obowiązku zwrotu dofinansowania.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania w całości, wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

A. S. od 1 kwietnia 2022 r. do 29 lutego 2024 r. zatrudniony był w (...) w S. na stanowisku (...) na podstawie umowy o pracę oraz pełnił funkcję (...). W okresie od 19 października 2023 r. do 16 listopada 2023 r. pozostawał niezdolny do pracy. Za okres od 19 października do 16 listopada 2023 r. organ rentowy wypłacił A. S. zasiłek chorobowy.

Niesporne, a nadto dowód: umowa o dofinansowanie – k. 11-15, przesłuchanie odwołującego A. S. w charakterze strony – k. 45-46, k. 98.

Firma (...) w S. jest beneficjentem dofinansowania z funduszy województwa (...) w ramach projektu polegającego na przeprowadzeniu prac (...) w zakresie wytworzenia platformy informatycznej do indywidualnego procesu nauczania (...). Do obowiązków A. S. w części obowiązków pracowniczych, wykonywanych na stanowisku (...), należało koordynowanie pracami zespołu spółki w zakresie opracowywania kodu źródłowego i scenariuszy lekcji w ramach platformy i innych czynności związanych z tworzeniem produktu w formie oprogramowania. Przydzielał on pracownikom zadania, koordynował prace zespołu i weryfikował postępy wykonywania prac przez zespół spółki. Spółka zatrudniała około 8 osób (informatyków programistów) na umowy o pracę lub cywilnoprawne. Spółka wynajmowała biuro w budynku (...) przy ul. (...) w S.. Pracownicy spółki – członkowie zespołu, pracowali w siedzibie spółki lub zdalnie. Członkowie zespołu, którym kierował A. S., odbywali codzienne spotkania on-line (tzw. daily) trwające od 10 minut do godziny oraz dłuższe spotkania (tzw. planingi) organizowane co dwa tygodnie.

A. S. pełni także funkcję członka zarządu (...) sp. z o.o. w S.. Drugim członkiem zarządu jest P. G.. Do reprezentacji firmy, a także autoryzacji przelewów upoważnieni byli dwaj członkowie zarządu łącznie.

Niesporne, a nadto dowód: wyciąg z KRS – k. 9-10, umowa o dofinansowanie – k. 11-15, zeznania świadków: P. K., k. 47; D. K., k. 47-48; A. W., k. 48; J. W., k. 48-49, J. K., k. 49, B. C., k. 49-50; E. Ś., k. 97-98; przesłuchanie odwołującego A. S. w charakterze strony – k. 45-46, k. 98.

W okresie od 6 października do 21 grudnia 2023 r. A. S. przebywał na zwolnieniu lekarskim w związku z leczeniem choroby depresji. W tym czasie ubezpieczony uczestniczył w spotkaniach zespołu informatycznego odbywających się hybrydowo (część członków zespołu uczestniczyła w spotkaniu z łącząc się z biura, część łączyła się zdalnie). Uczestniczył w codziennych spotkaniach on-line zespołu oraz w dłuższych spotkaniach organizowanych co dwa tygodnie. Niekiedy w tych spotkaniach zastępował ubezpieczonego P. G., ale nie miał on wykształcenia informatycznego i to ubezpieczony podejmował decyzje dotyczące pracy zespołu programistów. Pracownicy spółki (programiści) jesienią 2023 r. pracowali na rzecz spółki zdalnie, nie pracowali w siedzibie spółki. Pracownicy spółki nie zauważyli dłuższego okresu nieobecności A. S., gdyż uczestniczył on w codziennych spotkaniach zespołu oraz w spotkaniach tzw. planningach także w okresie październik-listopad 2023 r. A. S. był także co najmniej dwukrotnie obecny w biurze spółki przy rekrutacji do pracy i podpisywaniu dwóch umów cywilnoprawnych z członkiem zespołu (...), w spotkaniu uczestniczył także P. G., który podpisał te umowy. Spotkania odbyły się w listopadzie i grudniu 2023 r. A. S. wykonywał także sporadycznie obowiązki jako członek zarządu – podpisywał przelewy wynagrodzeń oraz należności publicznoprawnych, podpisał oświadczenie o wprowadzeniu uzupełnień/poprawy dokumentacji aplikacyjnej, podpisał pismo do (...) (...) o braku zastrzeżeń do Protokołu pokontrolnego. Spółka nie ustanowiła E. Ś., pełnomocnikiem do bieżących zadań związanych z funkcjonowaniem spółki podczas nieobecności A. S..

Dowód: pismo spółki z 3.12.2024 r., k. 56-57; oświadczenie, k. 58-59; przelewy k. 60-76; zeznania świadków: P. K., k. 47; D. K., k. 47-48; A. W., k. 48; J. W., k. 48-49, J. K., k. 49, B. C., k. 4 9-50; E. Ś., k. 97-98; przesłuchanie odwołującego A. S. w charakterze strony – k. 45-46, k. 98.

Decyzją z dnia 28 lutego 2024 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił A. S. prawa do zasiłku chorobowego od 19 października 2023 r. do 16 listopada 2023 r. oraz zobowiązał go do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego od 19 października 2023 r. do 16 listopada 2023 r. wraz z odsetkami w łącznej kwocie 8 622,42 zł z uwagi na fakt, iż A. S. wykorzystywał zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego celem.

Dowód: decyzja (...) Oddziału w T. z dnia 28 czerwca 2024 r. – karta nienumerowana akt organu

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie podlegało oddaleniu.

Stan faktyczny sprawy ustalony został w oparciu o dowody z dokumentów, których prawdziwość i rzetelność sporządzenia nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Również i Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania wiarygodności przedłożonych dokumentów, przez co były one miarodajne dla podjęcia rozstrzygnięcia w sprawie. Podstawą ustalenia stanu faktycznego były także zeznania odwołującego się A. S. oraz zeznania świadków P. K., D. K., A. W., J. W., J. K. oraz B. C., które Sąd w całości uznał za wiarygodne jako spontaniczne, konsekwentne i jasne. Za wyjątkiem zeznań świadka B. C., żaden ze świadków (członków zespołu (...)) nie dostrzegł nieobecności A. S. jesienią 2023 r. czy nawet jego mniejszej aktywności zawodowej w tym okresie. Świadkowie zeznali, że ubezpieczony łączył się z zespołem na spotkaniach dziennych i dwutygodnionych, a jeżeli był nieobecny to były to nieobecności kilkudniowe i sporadyczne. Z dokumentów wynika, że projekt, którym kierował ubezpieczony był poddany kontroli w dniach 30-31 października 2023 r. i kończony w grudniu 2023 r. Okres ten był okresem wzmożonej pracy zespołu oraz wymagał zatrudnienia dodatkowego członka – J. W., z którą po osobistej rozmowie z A. S. w siedzibie spółki, zawarto dwie umowy cywilnoprawne.

Przedmiotem rozpoznania niniejszej sprawy było prawo odwołującego się do zasiłku chorobowego za okres od 19 października 2023 r. do 16 listopada 2023 r. oraz związany z tym prawem obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 i art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, (t.j. Dz. U z 2023 r., poz. 2780), zwanej w dalszej części rozważań „ustawą zasiłkową”, zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, przy czym ubezpieczony obowiązkowo (a takim jest pracownik) nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia.

W przypadku odwołującego A. S. nie było spornym, iż podlegał on ubezpieczeniu chorobowemu w okresie spornym (od 19 października 2023 r. do 16 listopada 2023 r.). tj. w czasie podlegania pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu. Zaistniały zatem wskazane wyżej ustawowe przesłanki warunkujące uzyskanie przez odwołującego zasiłku chorobowego za okres od dnia 19 października 2023 r. do 16 listopada 2023 r. w kwocie wskazanej w zaskarżonej decyzji.

Ustawodawca wyłączył jednak w pewnych sytuacjach prawo do zasiłku chorobowego. Uczynił to w art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z wymienionym przepisem ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

W myśl zaś art. 66 ust. 2 ustawy zasiłkowej, jeżeli bezpodstawna wypłata zasiłku nastąpiła wskutek okoliczności o których mowa w art. 15 – 17 i art. 59 ust. 6 i 7 ustawy wypłacone kwoty podlegają potrąceniu z należnych świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub ściągnięciu w drodze egzekucji administracyjnej.

W niniejszym postępowaniu spornym było czy ubezpieczony w okresie niezdolności do pracy objętym zaskarżoną decyzją świadczył pracę bądź wykorzystywał zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego celem.

W tym miejscu zwrócić należy uwagę na pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2008 r. w sprawie o sygn. II UK 10/07, w którym podniesiono, że istnieją dwie sytuacje (przesłanki) utraty prawa do zasiłku chorobowego z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa mają charakter niezależny (odrębny). Wystarczy więc, że w czasie orzeczonej niezdolności do pracy ubezpieczony wykonuje pracę zarobkową albo wykorzystuje zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego celem.

W kwestii wykładni pojęcia „wykonywanie pracy zarobkowej", mającej zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia, czy wskazane w decyzji ZUS czynności odwołującego stanowiły taką pracę, Sąd wskazał, że orzecznictwo Sądu Najwyższego przyjmuje wąską wykładnię tej przesłanki utraty prawa do zasiłku chorobowego uznając zasadniczo, że wszelka aktywność zarobkowa (każda aktywność ludzka zmierzająca do osiągnięcia zarobku), w okresie pobierania zasiłku powoduje taki skutek (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2005 r., I UK 370/04 i 20 stycznia 2005 r., I UK 154/04).Taka interpretacja omawianej regulacji wypływa z konieczności ścisłego stosowania przepisów z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych, w którym przeważa - z uwagi na bezwzględnie obowiązujący charakter norm prawnych - formalistyczne ujęcie uprawnień ubezpieczonych. Przepis art. 17 ustawy zasiłkowej nie wymaga, aby praca była podjęta w „celu zarobkowym”, a jedynie aby miała „zarobkowy charakter” czyli, aby wykonywanie określonych czynności przynosiło rzeczywisty dochód – zarobek. Celem regulacji wspomnianego art. 17 ww. ustawy jest niedopuszczenie do pobierania przez ubezpieczonego świadczenia z ubezpieczenia chorobowego w sytuacjach, w których można mu postawić zarzut nadużywania prawa do świadczeń, polegającego na podejmowaniu pracy zarobkowej, mimo orzeczonej niezdolności do pracy, bądź w sytuacjach polegających na wykorzystywaniu zwolnienia lekarskiego w inny sposób niezgodny z jego celem. W ocenie Sądu Rejonowego nie każde wykonywanie przez ubezpieczonego pracy w czasie orzeczonej niezdolności do pracy jest tożsame z nadużywaniem prawa do świadczeń powodującym pozbawienie tego prawa, jednak w przypadku A. S. do takiej sytuacji doszło. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 kwietnia 2013 r., I UK 606/12 sporadyczna, incydentalna, wymuszona okolicznościami aktywność zawodowa (np. udział w posiedzeniach rady nadzorczej spółdzielni mieszkaniowej) może usprawiedliwiać zachowanie prawa do zasiłku chorobowego.

Ustawa zasiłkowa nie definiuje pojęcia wykorzystywania zwolnienia niezgodnie z celem jego udzielenia, albowiem nie jest możliwym zdefiniowanie legalne wszystkich stanów faktycznych, które mogą zaistnieć w czasie niezdolności do pracy. Każdy stan faktyczny zatem podlega tym samym ocenie z punktu widzenia normy prawnej w kontekście sytuacji chorobowej i wykorzystywania zwolnienia lekarskiego. Postępowanie dowodowe przeprowadzone w sprawie wykazało jednak, że A. S. w okresie niezdolności do pracy w zasadzie nie zmienił trybu pracy: uczestniczył w spotkaniach on-line swojego zespołu, rekrutował do pracy nowych pracowników, podpisywał dokumenty, podpisywał przelewy za spółkę. Sporadycznie był nieobecny i zastępowany przez drugiego członka zarządu spółki – (...).

W niniejszej sprawie ubezpieczony miał stwierdzoną niezdolność do pracy z uwagi na leczenie depresji. Podkreślić należy, że pełnił on nie tylko funkcję (...), ale również był członkiem zarządu w firmie(...) Uprawnionymi do reprezentacji spółki byli dwaj członkowie zarządu łącznie. Dotyczyło to również autoryzacji przelewów bankowych, w tym wynagrodzeń pracowników, gdzie niezbędne było współdziałanie dwóch członków zarządu.

W ocenie Sądu odwołujący nie tylko dokonywał czynności koniecznych do zapewnienia ciągłości pracy firmy. Wbrew twierdzeniom ubezpieczonego o udzieleniu pełnomocnictwa E. Ś., formalnie takie pełnomocnictwo nie zostało udzielone. Postępowanie dowodowe przeprowadzone w sprawie wykazało, że A. S. brał udział w wideokonferencjach z pracownikami w formie zdalnej, celem poinformowania ich o sytuacji w spółce i przeproszenia za opóźnienie w wypłacie wynagrodzeń oraz zlecał wykonanie przelewów bankowych, co mogłoby uzasadniać incydentalne czynności podejmowane celem zabezpieczenia interesów firmy oraz jej pracowników. A. S. w zasadzie wykonywał wszystkie czynności jakie wykonywał przed okresem zwolnienia pełniąc funkcję (...)swojego zespołu programistów. Sąd zwrócił uwagę na zeznania świadka J. W. (k. 48-49), która zeznała, że osobiście zawierała ze spółką dwie umowy w październiku i listopadzie 2023 r., w czasie obu tych spotkań ubezpieczony był obecny w biurze w czasie rozmowy, natomiast umowę podpisywał wyłącznie P. G.. Pozostali świadkowie – podwładni A. S., członkowie zespołu, zeznali natomiast, że jeżeli A. S. był nieobecny jesienią 2023 r. to trwało to najwyżej kilka dni.

Wykonanie przez odwołującego opisanych wyżej czynności pracowniczych nie można uznać za czynności mające charakter incydentalny i sporadyczny, lecz za zwykłą aktywność zawodową spełniającą przesłankę „wykonywania pracy zarobkowej” w rozumieniu art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Zgodnie z art. 84 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11. Odsetki, z zastrzeżeniem ust. 1a, są naliczane od dnia następującego po dniu wypłaty świadczenia do dnia spłaty. Z ustępu 2 punkt 3 przepisu wynika, że za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się świadczenia z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego, co do których stwierdzono, że w okresie ich pobierania świadczeniobiorca wykonywał w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystywał zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia. Uznając, że A. S. wykonywał w czasie zwolnienia lekarskiego pracę zarobkową, także obowiązek zwrotu pobranych kwot zasiłku stał się aktualny i Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie w pkt I wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., w myśl którego strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W niniejszej sprawie odwołujący reprezentowany był przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata, którego minimalne wynagrodzenie w związku z przedmiotem postępowania wynosi kwotę 360 zł (§ 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (według stanu prawnego na dzień wyrokowania).

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.4.2025 r. (...)