Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 grudnia 2022 r. znak (...) - (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił M. P. prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 22 listopada 2022 r. do 20 grudnia 2022 r. oraz decyzją z dnia 4 stycznia 2023 r. znak (...) - (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił M. P. prawa do zasiłku chorobowego za okres od dnia 21 grudnia 2022 r. do 20 stycznia 2023 r. wskazując w obu przypadkach, iż adresat decyzji po okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego nie zgłosił się w przepisanym terminie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Z posiadanej przez ZUS dokumentacji wynika bowiem, że M. P. został objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od 29 listopada 2022 r., czyli po dniu 22 listopada 2022 r., w którym powstała niezdolność do pracy. Zatem niezdolność ubezpieczonego do pracy z powodu choroby powstała przed objęciem go ubezpieczeniem chorobowym. W związku z tym ZUS uznał, że M. P. nie ma prawa do zasiłku chorobowego za wyżej wymienione okresy.

M. P. wniósł odwołanie od powyższych decyzji domagając się ich zmiany poprzez przyznanie mu prawa do zasiłku chorobowego od dnia 22 listopada 2022 r. do 20 grudnia 2022 r. oraz od 21 grudnia 2022 r. do 20 stycznia 2023 r. Wskazał, że prowadzi działalność gospodarczą od 9 listopada 2012 r. i od tego dnia został zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, zdrowotnego i dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego; natomiast dnia 10 sierpnia 2022 r. złożył on wniosek o zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego od 14 sierpnia 2022 r. do 27 sierpnia 2022 r., który został wypłacony przez ZUS 21 października 2022 r. W związku z tym po otrzymaniu świadczenia dokonano wyrejestrowania z ubezpieczeń i zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego, a po zakończeniu pobierania zasiłku ponownie zgłoszono do wszystkich obowiązkowych ubezpieczeń i dobrowolnego chorobowego. Ubezpieczony twierdził, że nie był w stanie zachować 7-dniowego terminu na złożenie formularza (...) po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego, skoro co do zasady za okres urlopu ojcowskiego należy zmniejszyć składki i dokonać wyrejestrowania dopiero po otrzymaniu świadczenia. Odwołujący się stwierdził, że przepisy w przedmiotowej materii się wzajemnie wykluczają, ponieważ urlop trwa 14 dni, a ZUS wypłaca zasiłek nie później, niż 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłku. Odwołujący się zauważył, że nie dokonał nowego zgłoszenia do ubezpieczeń, a jedynie nastąpiła zmiana tytułu podlegania ubezpieczeniu.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz od ubezpieczonego kosztów zastępstwa procesowego wskazując, iż z ustaleń organu rentowego wynika, że ubezpieczony w okresie od 1 grudnia 2014 r. do 13 sierpnia 2022 r. oraz od 29 listopada 2022 r. podlegał do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnych i rentowych oraz do ubezpieczenia chorobowego z tytułu wykonywania działalności gospodarczej. Wobec powyższego, w dacie powstania niezdolności do pracy, to jest 22 listopada 2022 r., ubezpieczony nie podlegał do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, zaś zaskarżoną decyzję należy uznać za prawidłową.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

M. P. prowadzi działalność gospodarczą w miejscowości K. związaną z gastronomią i handlem od około 10 lat. Ubezpieczony podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym od dnia 1 grudnia 2014 roku do dnia 13 sierpnia 2022 roku, następnie 14 sierpnia 2022 roku nastąpiło jego wyrejestrowanie z uwagi na zbieg z zasiłkiem macierzyńskim, a od dnia 28 sierpnia 2022 roku ponownie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Odwołujący się w okresie od dnia 1 grudnia 2014 roku do dnia 13 sierpnia 2022 roku objęty był ubezpieczeniem chorobowym. Od 14 do 28 sierpnia 2022 roku przebywał na urlopie ojcowskim. W związku ze zbiegiem z zasiłkiem macierzyńskim, 14 sierpnia 2022 roku nastąpiło wyrejestrowanie ubezpieczonego z ubezpieczenia chorobowego. M. P. pod koniec października 2022 r. otrzymał świadczenie za okres urlopu ojcowskiego. Do ubezpieczenia chorobowego został zgłoszony ponownie dopiero 29 listopada 2022 r. Opóźnienie w zgłoszeniu nastąpiło wskutek uchybienia Biura (...) w C., któremu M. P. powierzył prowadzenie swoich spraw z ZUS. Tymczasem już dnia 22 listopada 2022 roku, w związku z wykryciem u niego zaćmy w lewym oku, przeszedł on operację oka i stał się od tego dnia niezdolny do pracy. M. P. zgłosił do biura rachunkowego, że ma zwolnienie szpitalne na okres 30 dni. Następnie zostało ono przedłużone o kolejne 30 dni. Pozostawał niezdolny do pracy do 20 stycznia 2023 roku.

Niesporne, nadto:

- przesłuchanie odwołującego się M. P. – k. 40-41;

- odpowiedź na wniosek o poświadczenie ubezpieczenia chorobowego – w aktach zasiłkowych;

- zgłoszenia i wyrejestrowania z ubezpieczeń - w aktach zasiłkowych.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Stan faktyczny w sprawie był niesporny i został przez Sąd ustalony na podstawie przesłuchania odwołującego się i złożonych przez strony dokumentów, których prawdziwość i rzetelność sporządzenia nie była kwestionowana. Istota sporu sprowadzała się do rozstrzygnięcia, czy M. P. przysługiwało prawo do zasiłku chorobowego bezpośrednio po okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego, tj. od dnia 28 sierpnia 2022 r., w sytuacji, gdy odwołujący się przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego dopiero w dniu 29 listopada 2022 r., a w związku z tym, czy prawo to przysługiwało ubezpieczonemu w momencie powstania jego niezdolności do pracy – w dniu 22 listopada 2022 r.

Kwestię świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, do których należy zasiłek chorobowy, regulują przepisy ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity – Dz.U. z 2023 r., poz. 2780), zwanej dalej „ustawą zasiłkową”.

W myśl art. 6 ust. 1 ustawy zasiłkowej zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym, w tym ubezpieczeniu chorobowemu unormowane są w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity – Dz. U. z 2024 r., poz. 497), zwanej dalej „ustawą systemową”. Osoby prowadzące pozarolniczą działalność, a do takich osób zalicza się M. P., podlegają obowiązkowo jedynie ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu oraz wypadkowemu (art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 12 ust. 1 ustawy systemowej). Nie podlegają natomiast obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu. Zgodnie bowiem z art. 11 ust. 1 ustawy systemowej ubezpieczeniu chorobowemu podlegają obowiązkowo ubezpieczeni wymienieni w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 12 i 23 tej ustawy, tj. pracownicy z wyłączeniem prokuratorów, członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, osoby odbywające służbę zastępczą oraz małżonek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 11 ust. 2 ustawy systemowej przewiduje natomiast możliwość podlegania osób prowadzących działalność pozarolniczą dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. Zgodnie z wymienionym przepisem osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-5a, 7b, 8 i 10, a zatem osoby wykonujące pracę nakładczą, zleceniobiorcy, osoby prowadzące działalność pozarolniczą i z nimi współpracujące, osoby współpracujące z osobami fizycznymi, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, osoby będące otrzymującymi stypendium doktoranckie doktorantami, osoby wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy w okresie odbywania kary pozbawienia wolności czy tymczasowego aresztowania i osoby będące duchownymi, podlegają na swój wniosek ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie. Z brzmienia wskazanego przepisu wynika jednoznacznie, iż możliwość podlegania dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu występuje jedynie wówczas, gdy ubezpieczenie emerytalne i rentowe wymienionych tam osób ma charakter obowiązkowy.

Obowiązkowy charakter ubezpieczeń emerytalnego i rentowego wskazanych w art. 11 ust. 2 ustawy systemowej grup ubezpieczonych jest zasadą w świetle przepisów ustawy systemowej wówczas, gdy posiadają one jeden tytuł ubezpieczenia. W przypadku zbiegu tytułów ubezpieczenia społecznego sytuacja może wyglądać inaczej.

Pobieranie zasiłku macierzyńskiego uważane jest przez ustawodawcę za osobny tytuł ubezpieczenia społecznego. Wśród osób objętych obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi art. 6 ust. 1 ustawy systemowej wymienia w punkcie 19 osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym w przypadku zbiegu tytułów ubezpieczeń reguluje art. 9 ustawy systemowej.

Zgodnie z art. 9 ust. 1c ustawy systemowej osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-5a, 8 i 10 ustawy (a zatem wskazane w art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy osoby prowadzące działalność pozarolniczą), spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Mogą one jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów.

Z przepisu tego jednoznacznie wynika, iż w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego prowadzenie działalności pozarolniczej (także inne wymienione w art. 9 ust. 1c formy aktywności zarobkowej) przestaje być tytułem podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym stając się jedynie tytułem do podlegania im dobrowolnie. Dobrowolny charakter wskazanych rodzajów ubezpieczeń oznacza zaś, w świetle art. 11 ust. 2 ustawy systemowej, że nie może im towarzyszyć ubezpieczenie chorobowe.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy systemowej objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tym ubezpieczeniem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony w ZUS. Jedyny wyjątek od tej zasady przewiduje art. 14 ust. 1a ustawy, w myśl którego objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4 albo 4b ustawy tj. w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia, a w przypadku twórców i artystów w terminie 7 dni od dnia otrzymania decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców.

Zgodnie natomiast z art. 14 ust. 2 ustawy systemowej dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje:

- od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tego ubezpieczenia, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony w ZUS (pkt 1);

- od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom (pkt 3).

Z pierwszym dniem prawa M. P. do zasiłku macierzyńskiego, tj. z dniem 14 sierpnia 2022 r. ustał tytuł do podlegania przez niego ubezpieczeniu chorobowemu. Prowadzona działalność z uwagi na dobrowolne podleganie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym przestała stanowić bowiem taki tytuł. Ustanie tytułu podlegania ubezpieczeniom, o jakim mowa w art. 14 ust. 2 pkt 3 ustawy systemowej, nie może być rozumiane wyłącznie jako zakończenie danej aktywności zarobkowej (np. wyrejestrowanie działalności pozarolniczej). Takie przyjęcie oznaczałoby, iż ustawodawca w ogóle nie przewidział możliwości ustania ubezpieczenia w sytuacji, gdy choć tytuł ubezpieczeń społecznych formalnie istnieje, nie daje podstawy do objęcia ubezpieczeniem dobrowolnym danego rodzaju.

Skoro ubezpieczenie chorobowe M. P. ustało z upływem dnia 13 sierpnia 2022 r. dla ponownego podlegania temu ubezpieczeniu z tytułu prowadzonej działalności pozarolniczej po ustaniu zbiegu tytułów koniecznym było ponowne zgłoszenie się do tego ubezpieczenia. Objęcie ubezpieczeniem dobrowolnym nie może być bowiem dorozumiane, a wymaga wniosku ubezpieczonego, co jednoznacznie wynika z art. 14 ust. 1 ustawy systemowej. Zgłoszenia takiego ubezpieczony nie dokonał nie składając, co bezsporne, zgłoszenia (...) bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego a dopiero w dniu 29 listopada 2022 r., czyli ponad 7 dni od powstawania okoliczności stanowiących tytuł do objęcia ubezpieczeniem. Jeśli nawet było tak jak stwierdził ubezpieczony, że liczył on 7-dniowy termin od faktycznego otrzymania zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego od 14 sierpnia 2022 r. do 27 sierpnia 2022 r., który, według odwołującego się, został wypłacony przez ZUS dnia 21 października 2022 r., to do dnia 29 listopada 2022 r. od momentu wypłaty upłynął ponad miesiąc, zatem termin 7-dniowy został i tak znacznie przekroczony. Oznacza to, iż w okresach spornych, za które odwołujący się dochodzi zasiłku chorobowego, nie spełniał on przesłanki prawa do świadczenia, którą jest stanie się niezdolnym do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. M. P. stał się bowiem niezdolny do pracy z powodu choroby w dniu 22 listopada 2022 roku, natomiast zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych dokonał on dopiero w dniu 29 listopada 2022 r. (z formularza (...) wynika przynajmniej, że ubezpieczony wypełnił go nie wcześniej, niż 28 listopada 2022 roku, zaś z „odpowiedzi na wniosek o poświadczenie ubezpieczenia chorobowego” wynika, że okres ubezpieczenia chorobowego odwołującego się miał swój początek 29 listopada 2022 roku).

Niedokonanie przez organ rentowy odpowiednio wcześniej pouczeń o konieczności wyrejestrowania z ubezpieczeń społecznych czy ponownego do nich zarejestrowania, możliwe zaniedbania biura rachunkowego, czy nienależyta komunikacja tego biura z ubezpieczonym nie mogą prowadzić do zmiany decyzji. Warunki podlegania dobrowolnie ubezpieczeniu społecznemu (w tym ustania tego ubezpieczenia i objęcia nim) określa ustawa systemowa nie przewidująca w przypadku błędnych pouczeń pracowników organu, braku tych pouczeń czy niewiedzy płatników możliwości przyjęcia innych aniżeli wynikające z art. 14 ustawy systemowej dat początkowych i końcowych okresu ubezpieczenia. Płatnicy składek (a takim płatnikiem jest osoba prowadząca działalność pozarolniczą) mają obowiązek bez wezwań ze strony organu dokonywać zgłoszeń do ubezpieczeń czy wyrejestrowania z nich, co wynika z art. 36 ustawy systemowej. Z podobnych względów nie ma znaczenia fakt posługiwania się przez odwołującego się osobą trzecią przy prowadzeniu jego spraw księgowych i z zakresu ubezpieczeń społecznych. W takiej sytuacji błędy tej osoby jako zleceniobiorcy obciążają zleceniodawcę.

Mając na uwadze wszystko powyższe Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie jako nieuzasadnione.

Orzeczenie o kosztach procesu wydano w oparciu o art. 98 k.p.c. Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na wniosek ZUS Sąd zasądził na rzecz organu rentowego jako strony wygrywającej sprawę koszty celowej obrony jego praw przez zawodowego pełnomocnika w osobie racy prawnego. Stawkę tych kosztów Sąd ustalił w oparciu o treść § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity - Dz. U. z 2023 r., poz. 1935).

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

(...)