Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 7 września 2023 r. (...) komisja pojednawcza przekazała sprawę powoda M. S. do Sądu Rejonowego (...)w S., z uwagi niezawarcie ugody przed komisją. Postępowanie pojednawcze, wywołane wnioskiem z dnia 23 sierpnia 2023 r. M. S., dotyczyło przyznania od pozwanego pracodawcy urlopu okolicznościowego po śmierci teściowej (...). Na posiedzeniu przygotowawczym w dniu 17 stycznia 2024 r. powód M. S. sprecyzował żądanie wskazując, iż domaga się udzielenia mu dwóch dni urlopu okolicznościowego. Wniósł również o przesłuchanie świadka – żony. W uzasadnieniu żądania powód wskazał, że w dniu pogrzebu teściowej ((...)r.) miał dzień wolny, co wynikało z grafiku pracy u pozwanego pracodawcy i dlatego nie wystąpił do pracodawcy o urlop okolicznościowy. Z wnioskiem o udzielenie dni wolnych wystąpił 19 czerwca 2023 r. wskazując daty żądanego urlopu okolicznościowego: 23 czerwca i 28 czerwca 2023 r. Twierdził, że w czasie tych dni będzie załatwiał sprawy spadkowe po śmierci teściowej.

Pismem procesowym z dnia 10 maja 2024 r. (k. 40), powód dodatkowo rozszerzył żądanie domagając się od pozwanego pracodawcy wypłaty wynagrodzenia za 5 godzin nieobecności w pracy w dniu 26 lutego 2024 r., precyzując żądanie pismem z 24 czerwca 2024 r. (k. 58) w ten sposób, że żąda zapłaty kwoty 260 zł.

Zajmując stanowisko procesowe pozwany(...) w P. podtrzymała stanowisko przedstawione w Komisji Pojednawczej (...) wskazując na brak podstaw do żądania urlopu okolicznościowego powodowi z uwagi na brak związku przyczynowego i czasowego między datą żądanego urlopu a zdarzeniem (okolicznością), której urlop dotyczy. Pozwany pracodawca wskazał, że pierwszy wniosek o urlop okolicznościowy powód złożył po upływie 5 miesięcy od zdarzenia, natomiast drugi wniosek został złożony po 7 miesiącach od śmierci teściowej. Wskazał nadto, że powód nie jest spadkobiercą teściowej. Pozwany pracodawca wniósł też o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego (k. 27). Odnosząc się do żądania zapłaty kwoty 260 zł tytułem wynagrodzenia za 5 godzin nieobecności w dniu 26 lutego 2024 r. wskazała, że pięciogodzinna nieobecność powoda w pracy w dniu rozprawy jest zawyżona, z uwagi na to, że rozprawa trwała niecałą godzinę (57 minut) zaś dojazd do budynku sądu w obie strony nie powinien przekroczyć 1 godziny. Ponadto żądanie powoda znacząco przekracza wysokość niezbędnych kosztów procesu wynikającą z art. 98 § 2 kpc w związku z art. § 9 ust. 1 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. S. był pracownikiem pozwanego (...)w P.. Powód M. S. pracował w zakładowej (...)w systemie zmianowym, odbywając 24 godzinne dyżury, po których miał 3 dni wolnego. W styczniu 2023 r. 24 godzinne dyżury powoda wypadały w dni: 2 stycznia (poniedziałek); 6 stycznia (piątek); 10 stycznia (wtorek); 14 stycznia (sobota); 18 stycznia (środa); 22 stycznia (niedziela); 26 stycznia (czwartek); 30 stycznia (poniedziałek). Pozostałe dni stycznia 2023 r. powód miał wolne od pracy.

W dniu 8 stycznia 2023 r. zmarła teściowa powoda - (...). Powód i jego żona G. S. nie utrzymywali kontaktu z (...). Do śmierci teściowa (...) mieszkała w oddzielnym mieszkaniu w S. na osiedlu (...) razem ze sparaliżowanym mężem (ojcem G. S.) oraz synową, która sprawowała nad nimi opiekę. Z (...) oraz teściem mieszkał również brat G. S., który jednak pracował w Niemczech. Powód i żona powoda nie utrzymywali z (...), teściem i bratem żadnych kontaktów, nawet telefonicznych.

Dowód: ewidencja czasu pracy powoda, k. 33; odpis aktu zgonu (...), k. 8; wnioski o urlop, k. 6-7; wykaz urlopów i innych, k. 32; zeznania świadka G. S., k. 28-29; przesłuchanie powoda M. S., k.27-28 i k. 29.

Pogrzeb (...) odbył się na Cmentarzu (...)w S. w dniu 12 stycznia 2023 r. Powód i jego żona G. S. dowiedzieli się o dacie pogrzebu już po śmierci, krótko przed pogrzebem. Powód nie załatwiał żadnych formalności związanych z pogrzebem (...). Formalności związane z pogrzebem (...)załatwiał brat żony. Powód od 9 stycznia do 13 stycznia 2023 r. miał dni wolne od pracy. Powód w dniu 12 stycznia 2023 r. uczestniczył w pogrzebie(...), miał wtedy dni wolne od pracy.

W dniu 19 czerwca 2023 r. powód wystąpił do pracodawcy o udzielenie 2 dni urlopu okolicznościowego w okresie od 23 czerwca do 28 czerwca 2023 r. z tytułu załatwiania spraw spadkowych „po śmierci teściowej”. Kolejny wniosek powód złożył w dniu 18 sierpnia 2023 r. wskazując dni 19 września do 23 września 2023 r. jako dni na załatwienie spraw spadkowych „po śmierci teściowej”. Pracodawca nie udzielił powodowi urlopu okolicznościowego w żadnym z tych terminów.

W czerwcu 2023 r. powód zamierzał pojechać na jeden dzień do Z. do brata żony, aby żona G. S. omówiła z bratem sprawy spadkowe. Powód nie zamierzał uczestniczyć w tych uzgodnieniach. Wyjazd miał być jednodniowy. Do wyjazdu ostatecznie nie doszło. Powód w czerwcu 2023 r. miał następujące dni wolne od dyżurów: od 30 maja do 8 czerwca 2023 r. urlop wypoczynkowy, 11 czerwca 2023 r. dzień wolny, 15 czerwca 2023 r. urlop wypoczynkowy/dzień wolny. Do końca czerwca 2023 r. powód nie wykorzystał ani jednego dnia „urlopu na żądanie”. We wrześniu 2023 r. powód nie zamierzał jechać do Z., ani załatwiać spraw spadkowych.

Do dnia rozprawy, tj. do 26 lutego 2024 r., powód ani jego żona nie załatwili spraw spadkowych po zmarłej (...). Powód nie jest spadkobiercą zmarłej (...).

Dowód: ewidencja czasu pracy powoda, k. 33; odpis aktu zgonu, k. 8; wnioski o urlop, k. 6-7; wykaz urlopów i innych, k. 32; zeznania świadka G. S., k. 28-29; przesłuchanie powoda M. S., k.27-28 i k. 29.

M. S. ma duży żal do pozwanego pracodawcy, uważa, że powinien otrzymać Odznakę (...)dla (...)za 30 lat nienagannej pracy. Powód M. S. uważa, że jest dyskryminowany przez pozwanego pracodawcę, podobnie jak J. T., który także nie otrzymał urlopu okolicznościowego od pozwanej, gdyż w dniu śmierci i pogrzebu teściowej, przebywał na dłuższym urlopie.

Dowód: pismo k. 49; wniosek k. 50; zestawienie k. 51

Rozprawa w dniu 26 lutego 2024 r. trwała 57 minut i rozpoczęła się o godzinie zgodnej z wyznaczoną wokandą. U pozwanego pracodawcy nie obowiązują akty wewnętrzne dotyczące urlopów okolicznościowych pracowników.

Dowód: protokół rozprawy k. 27-30

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo w części dotyczącej nakazania udzielenie urlopu okolicznościowego oraz o zapłatę okazało się nieuzasadnione.

Zgodnie z art. 244 § 1 Kodeksu pracy, w celu polubownego załatwiania sporów o roszczenia pracowników ze stosunku pracy mogą być powoływane komisje pojednawcze. Komisja pojednawcza wszczyna postępowanie na wniosek pracownika zgłoszony na piśmie lub ustnie do protokołu. Na wniosku stwierdza się datę jego wpływu (art. 248 KP). Stosownie do art. 254 KP, jeżeli postępowanie przed komisją pojednawczą nie doprowadziło do zawarcia ugody, komisja na żądanie pracownika, zgłoszone w terminie 14 dni od dnia zakończenia postępowania pojednawczego, przekazuje niezwłocznie sprawę sądowi pracy. Wniosek pracownika o polubowne załatwienie sprawy przez komisję pojednawczą zastępuje pozew. Pracownik zamiast zgłoszenia tego żądania może wnieść pozew do sądu pracy na zasadach ogólnych.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że podstawę prawną roszczenia o nakazanie udzielenia urlopu okolicznościowego należy upatrywać w przepisach Rozporządzenia Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. z 2014, poz. 1642). Zgodnie z § 1 Rozporządzenia, przyczynami usprawiedliwiającymi nieobecność pracownika w pracy są zdarzenia i okoliczności określone przepisami prawa pracy, które uniemożliwiają stawienie się pracownika do pracy i jej świadczenie, a także inne przypadki niemożności wykonywania pracy wskazane przez pracownika i uznane przez pracodawcę za usprawiedliwiające nieobecność w pracy.

Z § 15 Rozporządzenia wynika obowiązek pracodawcy zwolnienia od pracy pracownika na czas obejmujący:

1) 2 dni - w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy;

2) 1 dzień - w razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.

Z § 16 ust. 1 Rozporządzenia wynika, że za czas zwolnienia od pracy, o którym mowa w § 15, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia ustalonego w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 297 Kodeksu pracy.

Pomimo literalnego brzmienia przepisu „zwolnienie od pracy pracownika”, w doktrynie przyjmuje się, że zwolnienie od pracy powinno być udzielone przez pracodawcę, co do zasady, w terminie wskazanym przez pracownika. Jednocześnie powinno ono pozostawać w związku czasowym z przyczyną tego zwolnienia. W praktyce pracownicy najczęściej wykorzystują zwolnienia w dniach, w których mają miejsce okoliczności uzasadniające zwolnienie od pracy, np. w dniu ślubu lub w dniu pogrzebu. Z przepisu nie wynika, że zwolnienie od pracy przysługuje tylko w dni: śmierci i pogrzebu osoby bliskiej. Zwolnienia od pracy przysługują bowiem w razie zaistnienia okoliczności przewidzianych w Rozporządzeniu (śmierć, pogrzeb). Celem uprawnienia pracownika otrzymania dni wolnych od pracy jest nie tylko sam udział w uroczystościach, ale również umożliwienie załatwienia koniecznych formalności z tym związanych. Dlatego przyjmuje się, że zwolnienie od pracy może być udzielone również przed pogrzebem lub po, jednak w bliskim odstępie czasowym.

W przypadku znacznego odstępu czasowego pomiędzy zaistnieniem zdarzenia uzasadniającego zwolnienie od pracy a dniem, w którym pracownik ma zamiar skorzystać ze zwolnienia, należy zawsze rozważyć zasadność udzielenia tego zwolnienia w konkretnym przypadku (zob. Rozporządzenie MPiPS w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy [w:] B. Lenart (red.), Urlopy wypoczynkowe i inne zwolnienia od pracy. Wyjaśnienia. Porady. Orzecznictwo. Wyd. 1, Warszawa 2014, Legalis).

Powód M. S. w dniu śmierci i pogrzebu teściowej (...) nie świadczył pracy, zatem nie korzystał ze zwolnienia od pracy. W tych dniach powód nie świadczył pracy na rzecz pozwanego pracodawcy. Sąd podziela stanowisko, że co do zasady, nie oznacza to wykluczenia prawa pracownika do urlopu okolicznościowego. Zwolnienie takie udzielane jest „w związku” ze zdarzeniem m.in. śmiercią i pogrzebem teściowej. Jednak pomiędzy zdarzeniami wynikającymi z Rozporządzenia a okolicznościowym zwolnieniem od pracy winien istnieć związek czasowo-przyczynowy. Zwolnienie z tytułu urlopu okolicznościowego nie musi pokrywać się z datą zdarzenia, ale pracownik powinien wykazać związek przyczynowy między zdarzeniem a terminem skorzystania ze zwolnienia. Postępowanie dowodowe przeprowadzone w sprawie takiego związku nie wykazało.

Brak związku czasowego między datą śmierci i pogrzebu teściowej (odpowiednio 8 i 12 stycznia 2023r.) a dniami żądanego przez powoda zwolnienia – 23 i 28 czerwca 2023 r. oraz 19 i 23 września 2023 r. jest oczywisty. Pierwszy wniosek o udzielenie zwolnienia okolicznościowego powód złożył pracodawcy w dniu 19 czerwca 2023 r., czyli po upływie ponad 6 miesięcy od zdarzeń. Sąd nie znalazł również żadnego związku przyczynowego, dla którego powód po upływie ponad pół roku, potrzebowałby dni na załatwianie innych formalności związanych ze śmiercią i pogrzebem teściowej. Zdaniem Sądu z § 15 pkt 2 Rozporządzenia można wyinterpretować, że zwolnienie od pracy pracownika w razie zgonu i pogrzebu m.in. teściowej, dotyczy sytuacji gdy osoba zmarła pozostawała na utrzymaniu pracownika lub była pod jego bezpośrednią opieką. Takie sytuacje powodują, że to na pracowniku spoczywa szereg obowiązków związanych z załatwianiem spraw związanych ze śmiercią i pogrzebem osoby bliskiej. Chodzi tutaj o czynności które wykonują osoby sprawujące opiekę nad osobą bliską, po jej śmierci, m.in.: wezwanie lekarza w celu stwierdzenia zgonu i wystawienia karty zgonu, zgłoszenie zgonu w odpowiednim urzędzie i odebranie aktu zgonu, załatwienie miejsca i daty pogrzebu osoby zmarłej oraz zorganizowanie miejsca pochówku. Wszystkie te czynności wymagają osobistego zaangażowania w dniach następujących po śmierci osoby bliskiej i zazwyczaj przed pogrzebem. Z postępowania dowodowego wynika, że powód nie tylko nie sprawował bezpośredniej opieki nad zmarłą teściową (...), a wręcz nie utrzymywał ze zmarłą żadnych kontaktów. O śmierci teściowej dowiedział się przed pogrzebem od dalszej rodziny zmarłej. Nie załatwiał żadnych formalności związanych ze zgonem (...) i jej pogrzebem. Jego jedyna aktywność ograniczyła się do uczestnictwa w pogrzebie zmarłej (...), co nie wymagało dnia wolnego, gdyż w dniu pogrzebu powód nie wykonywał obowiązków pracowniczych – miał dzień wolny. Zdaniem Sądu, chęć uzgadniania spraw spadkowych po zmarłej teściowej, przez małżonka pracownika, po upływie ponad 6 miesięcy po śmierci teściowej, nie uzasadnia żądania od pracodawcy udzielenia dnia wolnego, z uwagi na brak związku przyczynowego obligującego do udzielenia pracownikowi dnia wolnego.

Ponadto z § 15 pkt 2 Rozporządzenia, wynika że pracownikowi należy udzielić 1 dnia wolnego w związku ze śmiercią teściowej. Natomiast powód domagał się od pracodawcy w zasadzie czterech dni: 23 i 28 czerwca 2023 r. oraz 19 i 23 września 2023 r. Powód nie wykazał, aby w którymkolwiek z tych dni miał zamiar wykonywać czynności związane ze śmiercią (...) - teściowej. Nie wykazał tych okoliczności, ani w postępowaniu przed komisją pojednawczą, ani w postępowaniu sądowym. Z tych przyczyn powództwo w tym zakresie podlegało oddaleniu.

Sąd oddalił powództwo także w części żądania zapłaty kwoty 260 zł, której powód żądał od pracodawcy tytułem wynagrodzenia za 5 godzin nieobecności w pracy z powodu obecności na rozprawie w dniu 26 lutego 2024 r. Zgodnie z § 6 Rozporządzenia, pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownika od pracy na czas niezbędny do stawienia się na wezwanie organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sądu, prokuratury, policji albo organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia. Stosownie do § 16 ust. 2 Rozporządzenia, w razie skorzystania przez pracownika ze zwolnienia od pracy, o którym mowa w § 5-7, 10 oraz w § 11 ust. 1 pkt 1 i 3 Rozporządzenia, pracodawca wydaje zaświadczenie określające wysokość utraconego wynagrodzenia za czas tego zwolnienia w celu uzyskania przez pracownika od właściwego organu rekompensaty pieniężnej z tego tytułu - w wysokości i na warunkach przewidzianych w odrębnych przepisach, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia za czas zwolnienia. Jedynie za czas zwolnienia od pracy, o którym mowa w § 8 zdanie drugie (uczestnictwo jako strona lub świadek w postępowaniu pojednawczym), § 9 (obowiązkowe badania lekarskie i szczepienia ochronne przewidziane przepisami o zwalczaniu chorób zakaźnych, o zwalczaniu gruźlicy oraz o zwalczaniu chorób wenerycznych), § 11 ust. 1 pkt 2 i 2b (ratownik (...) - na czas niezbędny do uczestniczenia w akcji ratowniczej i do wypoczynku koniecznego po jej zakończeniu oraz członek ochotniczej drużyny ratowniczej działającej w brzegowej stacji ratowniczej (...) - na czas niezbędny do uczestniczenia w akcji ratowniczej i do wypoczynku koniecznego po jej zakończeniu oraz na czas udziału w szkoleniach organizowanych przez (...)); § 12 (krwiodawca na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi) oraz § 15 (ślub pracownika lub urodzenie się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy; ślub dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką), pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia ustalonego w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 297 Kodeksu pracy, co wynika z § 16 ust. 1 Rozporządzenia. Wobec powyższego pracodawca zwalniając powoda na czas niezbędny do uczestnictwa w rozprawie nie miał obowiązku zapłaty wynagrodzenia. Niezależnie od tego, zdaniem sądu „czas niezbędny do stawienia się” na rozprawie w dniu 26 lutego 2024 r., z uwagi na terminowe rozpoczęcie posiedzenia i czas jego trwania, który nie przekroczył godziny zegarowej, zdaniem Sądu był co najmniej o połowę krótszy aniżeli 5 godzin. Powództwo o zapłatę wynagrodzenia podlegało także oddaleniu.

Sąd orzekł o kosztach postępowania w sprawie w pkt II wyroku, gdyż strona przegrywająca powinna ponieść koszty postępowania, w tym zastępstwa procesowego wraz z odsetkami za opóźnienie. Wysokość kosztów procesu ustalono na podstawie § 9 ust. 1 pkt 3 (inne roszczenia niemajątkowe) oraz § 2 pkt 1 w związku z § 9 ust. 1 pkt 2 (roszczenie majątkowe) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (120 zł + 67,50 zł).

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

10.1.2025 r. (...)