Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 22 kwietnia 2020 r. skierowanym przeciwko (...) Szkole (...) w S. B. B. odwołał się od oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę dochodząc najpierw uznania wypowiedzenia za bezskuteczne, a ostatecznie odszkodowania w kwocie 7.080 zł w związku z wadliwością czynności pracodawcy polegająca na nieuzyskaniu zgody rady miasta, której jest członkiem, na rozwiązanie z nim stosunku pracy. Dodatkowo powód przeczył prawdziwości przyczyn zakończenia stosunku pracy przedstawionych w oświadczeniu pracodawcy.

(...) Szkoła (...)w S. wniosła o oddalenie powództwa w całości, wskazując, że przyczyny, które legły u podstaw wypowiedzenia, są prawdziwe i rzeczywiste. Pozwana twierdziła, iż uczyniła zadość obowiązkowi wystąpienia o zgodę na rozwiązanie umowy do Rady (...) S. kierując do wymienionej za pośrednictwem operatora pocztowego stosowne pismo. Milczenie adresatki przez 30 dni uprawniało Szkołę to uznania, że Rada (...) S. nie sprzeciwia się wypowiedzeniu.

Pismem z dnia 27 marca 2021 r. B. B. rozszerzył powództwo, domagając się obok odszkodowania również kwoty 14.159,98 zł tytułem niewypłaconego przez pozwaną o wynagrodzenia za pracę za okres od lutego do września 2020 r.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa także w tej części.

Obie strony wystąpiły o koszty procesu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

B. B. jest związany z (...) Szkołą (...) w S. od 1997 r. Z końcem lipca 2011 r. w związku z przejściem na emeryturę powód rozwiązał stosunek pracy z pozwaną. Ponowne nawiązanie stosunku pracy nastąpiło od dnia 3 sierpnia 2011 r. Powód został zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony na stanowisku pracownika naukowo – dydaktycznego.

W latach 2014-2016 B. B. pełnił w pozwanej funkcję dziekana.

Niesporne, nadto: umowa o pracę – k. 7 (także cz. B akt osobowych powoda), porozumienie – k. 7 cz. B akt osobowych powoda, zarządzenie rektora – k. 13 cz. B akt osobowych powoda, rezygnacja – k. 37 cz. B akt osobowych powoda.

B. B. posiada tytuł naukowy doktora nauk humanistycznych w zakresie psychologii.

Niesporne, nadto dowód: dyplom – k. 2,5 cz. A akt osobowych powoda.

Co najmniej od 2017 roku B. B. nie prowadził badań naukowych niezbędnych do realizowania procesu dydaktycznego. Powód również w 2020 r. nie podejmował działalności naukowo – badawczej.

Dowód: sprawozdanie z działalności naukowo – dydaktycznej – k. 52-53 cz. B akt osobowych powoda.

(...) Szkoła (...)w S. z racji wieloletniej współpracy z powodem oraz wieloletniego sprawowania przezeń funkcji we władzach uczelni oczekiwała, że B. B. będzie podejmował działania organizacyjne, w szczególności w zakresie promocji studiów podyplomowych. Oczekiwania te nie zostały jednak zrealizowane. Powód poproszony o zorganizowanie nowego kierunku kształcenia, odmówił pracodawcy.

Dowód: przesłuchanie w charakterze strony B. B. (zapis skrócony – k. 78-79), przesłuchanie za stronę pozwaną M. G. (zapis skrócony – k. 79-80).

Począwszy od roku akademickiego 2019/2020 w programie studiów pozwanej uczelni nie uwzględniono prowadzonego przez powoda przedmiotu(...). W związku z tym B. B. nie realizował zajęć dydaktycznych w pierwszym semestrze roku akademickiego. Mimo nieprzydzielenia mu godzin dydaktycznych pozwalających na realizację przydzielonego pensum, powód nie widział potrzeby nawiązania kontaktu z władzami uczelni.

Dowód: przesłuchanie w charakterze strony B. B. (zapis skrócony – k. 78-79), przesłuchanie za stronę pozwaną M. G. (zapis skrócony – k. 79-80).

Od 1 lutego 2020r. do 30 września 2020 r. B. B. nie pozostawał niezdolny do pracy.

Dowód: pismo Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z dnia 1 kwietnia 2022 r. – k. 95, przesłuchanie w charakterze strony B. B. (zapis skrócony – k. 78-79).

Od 1 lutego 2020r. do 30 września 2020 r. B. B. nie wykonywał żadnej pracy w ramach zatrudnienia, w tym naukowej. Nie zgłaszał również pracodawcy gotowości do wykonywania pracy.

Dowód: przesłuchanie w charakterze strony B. B. (zapis skrócony – k. 78-79), przesłuchanie za stronę pozwaną M. G. (zapis skrócony – k. 79-80).

Oświadczeniem datowanym na 30 marca 2020 r., a doręczonym adresatowi w dniu 2 kwietnia 2020 r. (...)Szkoła (...) w S. rozwiązała z powodem umowę o pracę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, wskazując, że upłynie on w dniu 30 czerwca 2020 r. Wśród przyczyn, które legły u podstaw decyzji pracodawcy, wskazano zmianę ustawy o szkolnictwie wyższym, w zakresie liczby godzin dydaktycznych (240), których pracodawca nie ma możliwości zapewnić z uwagi na nieutworzenie kierunku studiów wyższych I stopnia - (...), a w rezultacie braku możliwości zagwarantowania powodowi wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku, nawet w ograniczonym wymiarze godzin, a nadto zawieszenie funkcjonowania uczelni związane z sytuacją epidemiczną oraz brakiem możliwości świadczenia pracy i trudną sytuację finansową pracodawcy powstałą w wyniku zawieszenia wnoszenia opłat przez studentów, wreszcie zaś niepodwyższanie przez B. B. poziomu naukowego i brak osiągnięć naukowych związanych z wykładanym przedmiotem, w tym niewydanie żadnego podręcznika akademickiego, lub skryptów, nieprowadzenie badań naukowych umożliwiających poszerzanie wiedzy naukowej.

Niesporne, nadto: oświadczenie pracodawcy – k. 6 (także cz. C akt osobowych powoda – tamże również potwierdzenie obioru przesyłki – nienumerowana karta).

Wynagrodzenie powoda liczone według zasad jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy wynosiło 2.960 zł.

Niesporne.

Sąd zważył, co następuje.

Żądanie odszkodowania oparte na treści przepisu art. 45 § 1 Kodeksu pracy okazało się uzasadnione.

Zgodnie z wymienionym przepisem, w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.

W niniejszej sprawie powód powoływał się zarówno na niezasadność wypowiedzenia jak i jego wadliwość. Ta ostatnia polegać miała na rozwiązaniu stosunku pracy bez uzyskania zgody Rady Miasta S., której był i jest członkiem.

Zarzut ten okazał się trafny, co czyniło zbytecznym prowadzenie postępowania na okoliczność zasadności wypowiedzenia.

W myśl art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (w tamtym czasie t.j. Dz.U. 2019.506 ze zm.) rozwiązanie z radnym stosunku pracy wymaga uprzedniej zgody rady gminy, której jest członkiem. Rada gminy odmówi zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym, jeżeli podstawą rozwiązania tego stosunku są zdarzenia związane z wykonywaniem przez radnego mandatu.

Celem przywołanej regulacji jest ochrona trwałości stosunku pracy radnych warunkowana zapewnieniem im swobodnego sprawowania funkcji mającej szczególne znaczenie w kontekście ogólnych zasad dotyczących partycypacji obywateli w działalności samorządu lokalnego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wypracowano ugruntowany już pogląd, zgodnie z którym rada gminy winna, w terminie 30 dni od otrzymania pisma pracodawcy występującego o zgodę, o której mowa w art. 25 ust. 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, zająć stanowisko co do wniosku pracodawcy. Brak stanowiska rady gminy we wskazanym terminie należy poczytywać za wyrażenie takowej zgody (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2009 r., I PK 25/09, Legalis nr 273937 i powołane tam orzeczenia).

Pozwana nie kwestionowała swojej świadomości co do ciążącego na niej obowiązku uzyskania zgody na zakończenie stosunku pracy łączącego ją z powodem, odwoływała się natomiast do przytoczonego wyżej poglądu wskazując na milczenie Rady Miasta S. odpowiadające akceptacji woli szkoły.

Pozwana nie wykazała jednak, by w istocie dopełniła wymogu z art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym., a na niej spoczywał ciężar dowodu co do prawidłowości i zasadności wypowiedzenia.

Nie został przedstawiony żaden dowód nie tylko na okoliczność, iż pismo w sprawie zgody na wypowiedzenie powodowi umowy o pracę zostało doręczone Radzie Miasta S. na 30 dni przed dokonaniem wypowiedzenia, ale że w ogóle do tej rady dotarło. Szkoła twierdziła, że nadała do wskazanego organu gminy (miasta) pismo za pośrednictwem operatora pocztowego, przesyłką zwykłą ekonomiczną, której czas doręczenia winien oscylować między jednym a trzema dniami roboczymi. Na tę okoliczność zaprezentowała dowód w postaci podpisanego przez profesjonalnego pełnomocnika pisma datowanego na 17 lutego 2020r. adresowanego do Rady Miasta S., a dotyczącego wyrażenia przez ten organ zgody na wypowiedzenie powodowi umowy o pracę oraz kartki z kalendarza mającej pochodzić z notatnika tego pełnomocnika z dnia 17 lutego (bez roku) z zapisem „sprawdzić termin pisma do Rady w sprawie B.”

Nie został zgłoszony żaden dowód potwierdzający: pochodzenie kartki z kalendarza sporządzającej pismo, pochodzenie zapisu, dokonanego innym charakterem pisma niż reszta adnotacji od tej właśnie osoby ani powiązanie tego zapisu ze sprawą powoda. Nadto treść zapisu w żaden sposób nie dotyczy wysłania pisma. Nie ma więc nawet podstaw do uznania, że przygotowane przez pełnomocnika pozwanej pismo zostało wysłane, a nie tylko, że trafiło do adresatki.

Przyjmując nawet, że pismo datowane na 17 lutego 2020r. zostało wysłane w sposób wskazywany przez pozwaną, to działanie to trudno uznać za realizację obowiązku uzyskania zgody Rady Miasta S.. Milczenie organu może być rozpatrywane w kategoriach zgody wyłącznie w sytuacji wykazania, że zapytanie doń dotarło.

Zgodnie z art. 47 ¹ k.p. odszkodowanie przysługuje pracownikowi w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie mniej niż za okres wypowiedzenia, który w przypadku powoda był trzymiesięczny. Świadczenie odszkodowawcze zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia i innych należności przewidzianych w kodeksie pracy /Dz.U.1996.62.289 z poźn. zm./ podlega wyliczeniu według zasad obowiązujących przy wyliczaniu ekwiwalentu za urlop, a zatem w pewnym uproszczeniu odpowiada ono sumie aktualnych składników stałych i średniej składników zmiennych z 3 miesięcy. Powód domagał się kwoty niższej, jego żądanie podlegało zatem uwzględnieniu w całości. Regulacja art. 321 k.p.c. stanowiła przeszkodę do zasądzenia na rzecz powoda reprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika wyższej niż żądana kwota.

Nie podlegało natomiast uwzględnieniu żądanie wynagrodzenia.

Powód dochodził wynagrodzenia za okres od lutego do sierpnia 2020r. tj. częściowo za okres, w którym bezspornie pozostawał w zatrudnieniu i częściowo za okres przypadający po wskazywanej przez pracodawcę dacie zakończenia stosunku pracy (po upływie oznaczonego w oświadczeniu pracodawcy okresu wypowiedzenia)

W myśl art. 80 k.p. wynagrodzenie należy się za pracę wykonaną, natomiast za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią. Takim przepisem jest art. 81 § 1 k.p., zgodnie z którym pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną. Z kolei w myśl art. 49 k.p. w razie zastosowania okresu wypowiedzenia krótszego niż wymagany, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu wymaganego, a pracownikowi przysługuje wynagrodzenie do czasu rozwiązania umowy.

Stosunek pracy nauczycieli akademickich, choć kształtowany w oparciu o przepisy prawa pracy właściwe każdemu stosunkowi prawnemu tego rodzaju, podlega również szczególnym regulacjom ustawy z dnia 20 lipca 2018r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (w tamtym czasie Dz.U. 2018. 1668 ze zm.). Zgodnie z art. 123 ust. 3 tej ustawy rozwiązanie za wypowiedzeniem stosunku pracy z nauczycielem akademickim następuje z końcem semestru, z zachowaniem okresu wypowiedzenia.

Pozwana naruszyła wskazany przepis, zaistniała zatem sytuacja, o jakiej mowa w art. 49 k.p.

W ocenie sądu jednak nie sposób zasądzić powodowi wynagrodzenia.

Pozwana wskazywała, że powód nie świadczył pracy przez żadna część okresu, za jaki dochodzi zapłaty. Domagając się wynagrodzenia za okres zatrudnienia, pracownik winien wykazać wykonywanie pracy lub gotowość do niej. Powód żadnej z tych okoliczności nie wykazał nawet poprzez swoje przesłuchanie. Wprawdzie nieprowadzenie wykładów czy ćwiczeń nie zależało od powoda a było warunkowane nieprzypisaniem ich przez pracodawcę. Powód jednak jako osoba zatrudniona jako pracownik badawczo - dydaktyczny (art. 247 ust. 1 ustawy z dnia 3 lipca 2018r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce /Dz.U.2018.1669/) miał jednak, co wynika wprost z art. 115 ust. 1 pkt 3 prawa o szkolnictwie wyższym i nauce, obowiązek nie tylko kształcenia studentów i doktorantów, ale także prowadzenia działalności naukowej. B. B. nie wykazał, by realizował w tym drugim obszarze jakieś zadania, nie udowodnił też, by deklarował pracodawcy i to cyklicznie gotowość do wykonywania obowiązków zawodowych. Tymczasem, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, warunkiem uznania gotowości do pracy jest m.in aktywne manifestowanie wobec pracodawcy pozostawania w stanie permanentnej (stałej) gotowości do natychmiastowego podjęcia i świadczenia obowiązków zawodowych w uzgodnionym miejscu, czasie i rozmiarze pracy. Manifestowanie to rozumiane jest jako systematyczne lub periodyczne powiadamianie pracodawcy o miejscu przebywania i sposobach wezwania pracownika do świadczenia pracy w formach dostatecznie informujących pracodawcę o stanie gotowości do pracy, co najmniej przez comiesięczne żądanie wypłaty wynagrodzenia z tytułu gotowości do pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 października 2013r., II PK 16/13, LEX nr 1409527; z dnia 4 października 2007r., I PK 126/07 , OSNP 2008/23–24, poz. 348). Gotowość do wykonywania pracy jest elementarnym obowiązkiem pracownika, wynikającym z umowy o pracę – a jej uzewnętrznienie ma na celu poinformowanie pracodawcy przez pracownika, że realizuje on ten obowiązek i jest gotów niezwłocznie podjąć pracę.

Powyższe przemawia nie tylko przeciwko zasądzeniu na rzecz powoda wynagrodzenia za okres do 30 czerwca 2020r., ale i za okres dalszy, choć art. 49 k.p. nie wymienia jako przesłanki wynagrodzenia gotowości do pracy.

Istotą normy, o jakiej mowa, jest udzielenie ochrony prawnej pracownikowi, którego pracodawca, poprzez zastosowanie niewłaściwego okresu wypowiedzenia, w sposób nieuprawniony nie dopuścił do świadczenia pracy, pozbawiając bezpodstawnie prawa do wynagrodzenia. Tymczasem powód i we wskazanym okresie i wypowiedzenia i wcześniej nie spełniał przesłanek do wynagrodzenia (co wyjaśniono już wyżej)

Jak już wskazano powód nie wykazał, by prowadził działalność naukową. Z zestawienia publikacji naukowych znajdującego się w aktach osobowych powoda wynika li tylko jego aktywność naukowa w latach 1971-2004. Strona powodowa nie zaproponowała żadnego materiału dowodowego, który dowodziłby, że B. B. prowadził działalność badawczą w okresie spornym, a co bardziej istotne, nawet nie podnosiła w tym zakresie twierdzeń. B. B. nie podejmował także oczekiwanych przez uczelnię działań organizacyjnych oraz promocyjnych. Powód potwierdził to wprost wskazując podczas przesłuchania na rozprawie w dniu 14 października 2021 r., że odmówił pozwanej zorganizowania nowego kierunku kształcenia.

Zdaniem sądu przyznanie powodowi wynagrodzenia będącego rekompensatą wadliwego skrócenia przez pracodawcę okresu wypowiedzenia w sytuacji gdy ten przez długi czas nie wykonywał obowiązków zawodowych i nic nie wskazywało na to, by stan ten zamierzał zmienić, prowadziłoby do wypaczenia istoty oraz celu regulacji art. 49 k.p. Tym samym, jako pozostające w sprzeczności ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa żądanie powoda w tym zakresie nie podlegało uwzględnieniu (art. 8 k.p.)

Stan faktyczny w sprawie pozostawał w przeważającej części bezsporny, strony zgodnie relacjonowały przebieg współpracy na przestrzeni lat. Sąd nie dał wiary powodowi jedynie w zakresie, w jakim próbował podnosić, że podejmował próby rozmowy z rektorem uczelni, twierdzenia te bowiem pozostawały w sprzeczności z jego deklaracją, iż nie widział potrzeby kontaktowania się z uczelnią. Należało więc uznać je jedynie za głoszone na potrzeby procesu. Sąd konstruując stan faktyczny oparł się, z uwzględnieniem zastrzeżeń powołanych wcześniej co do kartki z kalendarza 17 lutego, także na zgromadzonych w aktach sprawy dokumentach, które nie były kwestionowane.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone.

W niniejszej sprawie uwzględniono jedno z dwóch żądań pozwu. Wprawdzie dochodzone tytułem każdego z żądań kwoty były różne, jednak prawo powoda do wyższego niż zgłoszone odszkodowania oraz ewidentnie nieprawidłowe działanie uczelni w zakresie skrócenia okresu wypowiedzenia przemawiały za zniesieniem a nie rozliczeniem kosztów.

Zgodnie z art. 113 § 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. 2022.1125) kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. Istniejące początkowo wątpliwości związane ze stosowaniem tego przepisu w sprawach z zakresu prawa pracy zostały rozwiane w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 2007 r. l PZP 1/07, w której sąd ten wskazał, iż sąd w orzeczeniu kończącym w instancji sprawę z zakresu prawa pracy, w której wartość przedmiotu sporu nie przewyższa kwoty 50.000 zł obciąży pozwanego pracodawcę kosztami sądowymi, których nie miał obowiązku uiścić pracownik wnoszący powództwo lub odwołanie do sądu. Z uwagi na pierwotną wartość przedmiotu sporu przekraczającą 20.000 zł opłata w tej sprawie wynosiłaby 5% tej wartości. Pozwana obciążoną więc takim właśnie ułamkiem zasądzonej na rzecz powoda kwoty.

Orzeczenie o rygorze natychmiastowej wykonalności znajduje oparcie w treści art. 477 ² § 1 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)