Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 kwietnia 2025 r.

Sąd Rejonowy Szczecin- Centrum w Szczecinie – Wydział III Cywilny

w składzie: Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Janik-Białek

Protokolant: stażysta Katarzyna Jaworowska

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2025 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko A. P.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz pozwanej A. P. kwotę 3.617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sędzia Małgorzata Janik- Białek

UZASADNIENIE

W dniu 12 kwietnia 2024 r. powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej A. P. kwoty 16.765,46 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 17 stycznia 2024 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, iż dochodzona kwota stanowi zadłużenie pozwanej z tytułu umowy (...) zgodnie z postanowieniami regulaminu świadczenia usług drogą elektroniczną. Zgodnie z zawartą umową pożyczki całkowita kwota do zapłaty w wysokości 19.462,00 zł miała zostać spłacona w 36 ratach po 554,00 zł każda. Suma wszystkich środków pieniężnych, które powód udostępnił pozwanemu w wykonaniu umowy pożyczki wynosi 10.550,00 zł, natomiast całkowity koszt pożyczki wynosi 8.912,00 zł. Na dochodzoną pozwem należność składa się: suma pozostałych do zapłaty rat pożyczki oraz należne maksymalne odsetki za opóźnienie liczone zgodnie z art. 481 § 2 [1] k.c. za każdy dzień opóźnienia w płatności każdej z rat. Ze względu na brak realizacji przez pozwanego postanowień umowy pożyczki łączącej strony, powód skierował wezwanie do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty jego otrzymania. Następnie powód pismem z dnia 17 grudnia 2023 r. wypowiedział łączącą strony umowę pożyczki. Do dnia wypowiedzenia umowy pożyczki strona pozwana wpłaciła na rzecz powódki kwotę 2.758,00 zł. Po wypowiedzeniu umowy pożyczki strona pozwana nie dokonała żadnej wpłaty.

W dniu 9 października 2024 r. starszy referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie Wydziale III Cywilnym wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym zgodnie z żądaniem powoda (ówczesna sygnatura akt III Nc 956/24).

Pozwana zaskarżyła nakaz zapłaty w całości i wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu sprzeciwu strona pozwana zakwestionowała otrzymanie od powoda kapitału w wysokości 10.550 zł i wskazała, że powód naliczył oprocentowanie za cały okres obowiązywania umowy kredytowej od pożyczki (pkt 1.1, 1.2 umowy pożyczki), chociaż składa się na nią kapitał i koszty (por. pkt 1.1 i 1.4 umowy pożyczki). Od prowizji i innych kosztów pożyczki kredytodawca przy kredycie konsumenckim nie może naliczać odsetek, nawet jeśli je kredytuje. Kredytodawca może naliczać oprocentowanie tylko od całkowitej kwoty kredytu (a więc kwoty kredytu bez kosztów, którą kredytodawca udostępnia konsumentowi). Takie stanowisko wynika z definicji stopy oprocentowania kredytu i definicji rocznej rzeczywistej stopy oprocentowania.

Powyższe wadliwości zdaniem pozwanej mają istotny wpływ na uprawnienia kredytobiorcy, m.in. w zakresie tzw. darmowego kredytu. Wadliwość umowy kredytowej odnośnie naliczania oprocentowania sprowadza się do tego, że powód podał w umowie kredytowej nieprawidłową stawkę (...), przez co naruszył art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o kredycie konsumenckim. Zakwestionowano także wysokość naliczonych odsetek umownych, jakie ujęto w umowie i harmonogramie, wskazując, iż powód nie udowodnił, ile wynoszą odsetki umowne od kapitału. Pozwany konsument nie miał możliwości wyliczyć ich samodzielne, został wprowadzony w błąd i nie miał rozeznania co do prawidłowej wysokości zobowiązania. Wadliwość ta powoduje niezgodność umowy kredytu z prawem, albowiem umowa narusza art. 30 ust. 1 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim.

Z uwagi na powyższe wadliwości umowa pożyczki byłaby umową kredytu darmowego (art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim). W imieniu pozwanej 20 listopada 2024 r. zostało złożone oświadczenie o kredycie darmowym bowiem umowa jest niezgodna z art. 30 ust. 1 pkt 6, 7, 10 ustawy o kredycie konsumenckim, który wymaga wskazania wyliczenia odsetek i wysokości (...). Chodzi o prawidłowe wskazanie tych wartości, z czym w niniejszej umowie nie mamy do czynienia, gdyż z przyczyn wcześniej wyjaśnionych odsetki w umowie nie są wyliczone prawidłowo, podobnie jak nieprawidłowa jest wysokość (...).

W konsekwencji powyższego – z racji tego, że umowa jest umową kredytu darmowego – po stronie pozwanej nie ma zadłużenia obejmującego odsetki, prowizję i opłatę przygotowawczą (art. 45 ust. 4 umowy o kredycie konsumenckim).

Niezależnie od powyższego zakwestionowano również skuteczność i ważność postanowień umowy pożyczki, z których wynikają opłaty (pkt 1.4 umowy pożyczki) – prowizja i opłata przygotowawcza. Wysokość kredytowanych kosztów pożyczki jest nadmierna i sprzeczna z art. 720 k.c. Ponadto jeśli chodzi o opłatę przygotowawczą to nie wiadomo nawet, na czym ta opłata miałaby polegać. W konsekwencji postanowienia dotyczące opłat godzą w art. 58 § 2 k.c. oraz art. 385 [1] i art. 385 [2] k.c.

Powód w piśmie przygotowawczym, stanowiącym replikę na sprzeciw, podtrzymał wszystkie twierdzenia, dowody i wnioski zgłoszone dotychczas przez stronę powodową. Jednocześnie zaprzeczył wszelkim twierdzeniom strony pozwanej, wskazując że zgodnie z ogólną zasadą pacta sunt servanda pozwany winien realizować warunki umowy. Nikt nie przymuszał pozwanej do zawarcia umowy. Zdaniem strony powodowej nie ma przepisów, które zakazywałyby pobierania prowizji przy umowach pożyczki. Co więcej, przepisy jednoznacznie dopuszczają możliwość pobierania prowizji przy umowach pożyczki. Prowizja za udzielenie pożyczki stanowi wynagrodzenie – jednoznacznie określone w umowie (pozwany podpisał załącznik do wniosku o udzielenie pożyczki akceptując wysokość jak i przeznaczenie prowizji), co do obowiązku spłaty którego pożyczkodawca zobowiązał się umową.

W dalszym toku procesu stanowiska stron nie uległy zmianie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 6 kwietnia 2023 r. pomiędzy (...) S.A. (pożyczkodawcą) a A. P. (pożyczkobiorcą) została zawarta umowa pożyczki gotówkowej o numerze (...).

Zgodnie z treścią powyższej umowy pożyczkodawca na wniosek pożyczkobiorcy udzielił pożyczki gotówkowej w kwocie 14.772,00 zł, na którą składają się:

a)  całkowita kwota pożyczki, czyli suma wszystkich środków pieniężnych, nieobejmujących kredytowanych kosztów pożyczki, które pożyczkodawca udostępnia pożyczkobiorcy na podstawie umowy, wynosząca 10.550,00 zł;

b)  kredytowane koszty pożyczki, czyli kwota pieniężna wynosząca 4.222,00 zł, która zostanie przeznaczona na zapłatę kosztów należnych w dniu zawarcia umowy, stanowiących sumę kosztów, o których mowa w pkt 1.4 umowy, a która została ograniczona do limitu określonego w art. 36 a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.

Pożyczka została udzielona na okres 36 miesięcy. Roczną stopę oprocentowania ( (...)) określono jako stałą i wynosiła ona 20,47% w skali roku.

Całkowita kwota pożyczki miała zostać udostępniona na rachunek bankowy wskazany przez pożyczkobiorcę w dyspozycji wypłaty całkowitej kwoty pożyczki stanowiącej załącznik nr 3 do umowy, a kwota kredytowanych kosztów pożyczki wynosząca 4.222,00 zł miała zostać potrącona z pożyczki tytułem pokrycia kosztów, o których mowa w pkt 1.4 umowy, w momencie wypłaty środków pieniężnych na rachunek pożyczkobiorcy.

W związku z udzieleniem pożyczki pożyczkobiorca został zobowiązany ponieść następujące koszty:

a)  opłatę związaną z przygotowaniem i zawarciem umowy, obejmującą koszty inne niż wskazane w lit. b, w wysokości 150 zł („Opłata przygotowawcza”),

b)  prowizję pożyczkodawcy w kwocie 4.072,00 zł ( (...)) w okresie kredytowania, (zestawienie kwoty składających się na prowizję pożyczkodawcy została przedstawione pożyczkobiorcy w postaci elektronicznej na etapie wnioskowania o pożyczkę).

Zgodnie z treścią załącznika do wniosku o udzielenie pożyczki konsumenckiej (k. 15) prowizja zostanie przeznaczona na:

a)  pokrycie kosztu prowadzenia działalności gospodarczej pożyczkodawcy w części przypadającej na koszt wynagrodzenia pracowników w wysokości 934,00 zł,

b)  pokrycie kosztu prowadzenia działalności gospodarczej pożyczkodawcy w części przypadającej na koszt działań marketingowych, takich jak koszty druków materiałów informacyjno-promocyjnych, koszty reklam produktowych w Internecie oraz prasie, koszty wdrożenia nowych produktów i narzędzi wpierających sprzedaż w wysokości 227,00 zł,

c)  pokrycie kosztu prowadzenia działalności gospodarczej pożyczkodawcy w części przypadającej na koszt utrzymania oraz obsługi systemów i infrastruktury informatycznej (infrastruktury technicznej przedsiębiorstwa) w wysokości 47,00 zł,

d)  pokrycie kosztu prowadzenia działalności gospodarczej pożyczkodawcy w części przypadającej na koszt operacji bankowych (prowadzenie kont bankowych, opłaty za przelewy) oraz kosztów pocztowych w wysokości 61,00 zł,

e)  pokrycie kosztu prowadzenia działalności gospodarczej pożyczkodawcy w części przypadającej na koszt zużycia materiałów i energii, artykułów biurowych, środków czystości w wysokości 140,00 zł,

f)  pokrycie kosztu prowadzenia działalności gospodarczej pożyczkodawcy w części przypadającej na podatki, daniny publiczne inne niż podatek dochodowy od osób prawnych (opłaty skarbowe, podatek bankowy) w wysokości 70,00 zł,

g)  podatek dochodowy od osób prawnych w wysokości 555 zł,

h)  marża pożyczkodawcy w wysokości 2.038,00 zł, stanowiąca stałą kwotę w okresie kredytowania, a będąca wynagrodzeniem pożyczkodawcy, po odprowadzeniu podatku wskazanego w pkt g), uwzględniająca koszty związane z monitoringiem i dochodzeniem spłat przeterminowanych zobowiązań oraz koszty związane z odpisami z tytułu nieściągalnych wierzytelności.

Całkowity koszt pożyczki, czyli wszelkie koszty, które pożyczkobiorca jest zobowiązany ponieść w związku z umową, obliczony zgodnie z (...) ( (...)) wynosi 9.394,00 zł. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania, czyli Całkowity Koszt P., wyrażony jako wartość procentowa Całkowitej Kwoty P. w stosunku rocznym ( (...)) wynosi 59,06%;

Natomiast całkowita kwota do zapłaty wynosi 19.944,00 zł.

Pożyczkobiorca zobowiązał się do zapłaty na rzecz pożyczkodawcy całkowitej kwoty do zapłaty w formie 36 równych miesięcznych rat, obejmujących spłatę pożyczki oraz odsetek umownych („raty”), w wysokości 554,00 zł i w terminach wskazanych w harmonogramie spłat stanowiącym załącznik nr 1 do umowy ( (...)) na rachunek pożyczkodawcy, przy czym pierwsza rata płatna będzie 16 maja 2023 r., a ostatnia rata płatna będzie dnia 16 kwietnia 2026 r.

Po dokonaniu przez pożyczkobiorcę wpłaty stosuje się procedurę opisaną w punktach 2.3 i 2.7. W takim przypadku pożyczkodawca dokona redukcji całkowitego kosztu pożyczki. Z tytułu wcześniejszej spłaty pożyczkodawca nie pobiera żadnych prowizji ani opłat, a okres spłaty całkowitej kwoty do zapłaty pozostaje bez zmian (nie ulega skróceniu).

Wierzytelności z tytułu niniejszej umowy, rozpoczynając od rat zaległych najwcześniej, a następnie w ramach raty bieżącej w następującej kolejności:

a)  kwota z tytułu pożyczki,

b)  odsetki umowne.

Po zaspokojeniu powyższych wierzytelności pożyczkodawcy, objętych wszystkimi ratami, pokrywane będą inne zobowiązania powstałe z tytułu lub w związku z umową pożyczki.

Pożyczkodawca miał zagwarantowaną możliwość wypowiedzenia umowy pożyczki w przypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Pożyczkodawca może wezwać pożyczkobiorcę do zapłaty na piśmie lub za pomocą poczty elektronicznej, wysłanej na adres e-mail pożyczkobiorcy. Pożyczkodawca jest przy tym zobowiązany do zachowania 30-dniowego okresu wypowiedzenia warunków umowy. Wypowiedzenie umowy jest równoznaczne z postawieniem w stan natychmiastowej wymagalności należnej pożyczkodawcy całkowitej kwoty do zapłaty, o czym pożyczkodawca poinformuje pożyczkobiorcę w oświadczeniu o wypowiedzeniu, wzywając go do zapłaty wymagalnej kwoty.

Pożyczkobiorca nie był zobowiązany do zawierania dodatkowej umowy (umowy ubezpieczenia lub innej usługi dodatkowej).

Umowa została zawarta po weryfikacji biometrycznej A. P. w dniu 6 kwietnia 2023 r. o godzinie 12:00.

Dowód :

- umowa pożyczki z dnia 6 kwietnia 2023 r. k. 2-3;

- harmonogram spłat k. 4;

- formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego k. 5-6,

- regulamin świadczenia usług drogą elektroniczną k. 7-8,

- potwierdzenie zawarcia umowy pożyczki gotówkowej k. 9,

- protokół z weryfikacji biometrycznej k. 16,

- karta klienta A. P. k. 57.

Całkowita kwota pożyczki w wysokości 10.550,00 zł została tylko w części wypłacona na rachunek bankowy A. P. tj. w kwocie 8.550 zł. Pozostała kwota tj. 2.000 zł została przekazana na rachunek bankowy (...) sp. z o.o. ul. (...) W. tytułem „składka jednorazowa numer (...)”.

Dowód :

- dyspozycja wypłaty całkowitej kwoty pożyczki k. 56,

- karta klienta A. P. k. 57.

A. P. uiściła na poczet spłaty pożyczki łącznie kwotę 2.758 zł w pięciu ratach:

1)  31 maja 2023 r. – 554 zł,

2)  29 czerwca 2023 r. – 560 zł,

3)  11 sierpnia 2023 r. – 560 zł,

4)  28 sierpnia 2023 r. – 552 zł,

5)  3 października 2023 r. – 542 zł.

Dowód :

- wykaz operacji finansowych na koncie rozliczeniowym klienta k. 10, k. 54,

- karta klienta A. P. k. 57.

Pismem z 17 listopada 2023 r. (...) S.A. skierował do A. P. ostateczne wezwanie do zapłaty rat pożyczki, wymagalnych w dniach 16 października 2023 r., 16 listopada 2023 r., w łącznej wysokości 1078 zł w terminie 7 dni od daty otrzymania niniejszej pisma. Wskazano przy tym, że w przypadku braku spłaty umowa pożyczki (...) zostanie wypowiedziana i wszystkie zobowiązania z niej wynikające zgodnie z warunkami umowy zostaną postawione w stan natychmiastowej wymagalności. Jako prognozowaną kwotę w przypadku wypowiedzenia umowy wskazano: 16.739,21 zł.

Przesyłka z pismem nie została doręczona.

Dowód :

- ostateczne wezwanie do zapłaty z 17 listopada 2023 r. k. 11,

- wydruk ze śledzenia przesyłki listownej na stronie Poczty Polskiej k. 13.

Pismem z dnia 18 grudnia 2023 r. (...) S.A. wypowiedział A. P. umowę oraz wezwał do zapłaty zadłużenia z tytułu pożyczki w wysokości 16.765,46 zł. Przesyłka z pismem nie została doręczona.

Dowód :

- wypowiedzenie umowy pożyczki wraz z wezwaniem do zapłaty z 18 grudnia 2023 r. k. 12,

- wydruk ze śledzenia przesyłki listownej na stronie Poczty Polskiej k. 14

W dniu 20 listopada 2024 r. pełnomocnik A. P. złożył w jej imieniu oświadczenie o kredycie darmowym na podstawie art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, wskazując że oprocentowanie umowne naliczono na cały okres obowiązywania umowy od kredytu obejmującego również kredytowane koszty. Od prowizji i innych kosztów przy kredycie konsumenckim nie może naliczać odsetek, nawet jeśli pożyczkodawca je kredytuje (art. 54 ust. 1 i 2 ustawy o kredycie konsumenckim). Wadliwość umowy co do naliczenia oprocentowania sprowadza się do tego, że kredytodawca nieprawidłowo podał – zdefiniowane w art. 5 pkt 12 ustawy o kredycie konsumenckim – (...), a także podał wadliwe wyliczenie odsetek umownych. Wobec tego doszło do naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 ww. ustawy, gdyż nie podano kosztów pożyczki w sposób pełny i niewprowadzający w błąd.

Dowód :

- oświadczenie o kredycie darmowym z 20 listopada 2024 r. k. 32.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Przedmiotowe roszczenie powódka wywodziła, jak wskazała w uzasadnieniu żądania pozwu, z umowy pożyczki gotówkowej z dnia 6 kwietnia 2023 r. zawartej z pozwaną A. P., o numerze (...). Strona powodowa twierdziła, że na podstawie tejże umowy pozwana zobowiązana była spłacić względem powódki kwotę 19.462,00 zł. Od dnia zawarcia umowy do dnia wniesienia pozwu pozwana dokonała spłaty pożyczki w kwocie łącznie 2.758,00 zł.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowi przepis art. 720 § 1 k.c., zgodnie z treścią którego przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Zgodnie natomiast z przepisem § 2 umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej.

Zawarta przez strony umowa podlega także, z mocy przepisu art. 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 roku, poz. 993), przepisom tej ustawy. Przepis art. 3 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi , a zgodnie z ust. 2 pkt 2 za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego. Z kolei w zawartym w art. 5 u.k.k. szerokim katalogu definicji w omawianej sprawie na uwagę zasługiwały te określające całkowitą kwotę kredytu (pkt 7), całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta (pkt 8) czy stopę oprocentowania kredytu (pkt 10).

Sama umowa o kredyt konsumencki powinna być na podstawie art. 29 ust. 1 zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę. Obowiązki informacyjne kredytodawcy określono z kolei w art. 30 ust. 1 omawianej ustawy, gdzie wskazano, że dokument umowy kredytu powinien zawierać oprócz danych osobowych kredytobiorcy także postanowienia dotyczące samej umowy, do których zalicza się m.in.: stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy, a także okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania wraz z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu, jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy (pkt 6); rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia (pkt 7) oraz informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie (pkt 10).

Regulacja obejmująca tzw. maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu zawarta jest w art. 36a ust. 1 i 2 (w brzemieniu obowiązującym w czasie zawierania przez strony umowy kredytu konsumenckiego). I tak maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu obliczało się podówczas według wzoru: w którym poszczególne symbole oznaczały:

(...)maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu,

K – całkowitą kwotę kredytu,

n – okres spłaty wyrażony w dniach,

R – liczbę dni w roku (ust. 1 cyt. przepisu).

P. koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogły być natomiast wyższe od całkowitej kwoty kredytu (ust. 2 cyt. przepisu)

Co szczególnie istotne, w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17 (dotyczącego obowiązków informacyjnych), art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie (art. 45 ust. 1 u.k.k.).

Natomiast jeżeli kredytodawca w umowie nie określił zasad i terminów spłaty kredytu, konsument zwraca kredyt w równych ratach, płatnych co miesiąc, od dnia zawarcia umowy (ust. 2), a samo uprawnienie, o którym mowa w ust. 1, wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy (ust. 5 cyt. przepisu).

W ocenie Sądu fakt, iż doszło do zawarcia umowy kredytu konsumenckiego między stroną powodową a pozwaną, nie budził wątpliwości. Jeśli zaś chodzi o wysokość żądania określonego w pozwie, to należało przyznać rację stronie pozwanej, która złożyła powódce stosowne oświadczenie, a w konsekwencji czego skorzystała z uprawnienia przewidzianego w art. 45 ust. 1 u.k.k. w postaci tzw. sankcji kredytu darmowego.

Słusznie strona pozwana wskazała na naruszenie przez kredytodawcę obowiązków informacyjnych z art. 30 ust. 1 u.k.k. Otóż w omawianej sprawie wystąpiły nieprawidłowości poprzez podanie w treści umowy oraz formularzu informacyjnym (k. 2 oraz k. 5), iż całkowita kwota pożyczki wyniosła 10.550 złotych, podczas gdy pozwanej w rzeczywistości została udostępniona na jej rachunek bankowy kwota 8.850 złotych, a 2.000 złotych zostało przekazane na rachunek bankowy (...) Sp. z o.o. przy ul. (...) w W. tytułem „jednorazowa składka numer (...)”. Koszty te nie zostały natomiast wskazane ani w formularzu informacyjnym, ani w umowie pożyczki. A zatem w kwocie 10.550 złotych, oznaczonej w umowie jako całkowita kwota pożyczki, mieściły się także ukryte, nieujawnione w treści umowy ani w formularzu informacyjnym, koszty w kwocie 2.000 złotych tytułem nieokreślonej składki. Choć sformułowanie „składka” kojarzy się przede wszystkim z ubezpieczeniami, to w formularzu informacyjnym podano, iż pożyczkobiorca nie ma obowiązku zawarcia dodatkowej umowy, w szczególności umowy ubezpieczenia (k. 5 verte). Spowodowało to zawyżenie całkowitej kwoty pożyczki oraz obliczanych od niej odsetek i (...).

Tymczasem Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 21 kwietnia 2016 r. w sprawie C-377/14 przesądził, że całkowita kwota kredytu nie obejmuje kwot powiązanych przez kredytodawcę z pokryciem kosztów związanych z udzieleniem kredytu, które to kwoty nie są w rzeczywistości wypłacane konsumentowi. Na kanwie tego orzeczenia Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 stycznia 2019 r. (sygn. akt I NSK 9/18) potwierdził, że pojęcie kredytu użyte w art. 54 ust. 1 u.k.k. nie może być interpretowane w oderwaniu od „całkowitej kwoty kredytu”. Skoro na tle art. 5 pkt 7 u.k.k. „całkowita kwota kredytu” oznacza środki faktycznie udostępnione konsumentowi (art. 3 lit. I dyrektywy 2008/48/WE), to w wypadku odstąpienia od umowy konsument jest zobowiązany do uiszczenia odsetek naliczanych tylko od środków faktycznie mu udostępnionych, czyli od „całkowitej kwoty kredytu”. Brak więc podstaw do obciążania konsumenta odsetkami od kosztów kredytu, nawet w wypadku udzielenia kredytu w celu sfinansowania tych kosztów. Innymi słowy – uprawnienie kredytodawcy do naliczania odsetek jest ograniczone wyłączne do kwoty postawionej do dyspozycji kredytobiorcy, czyli całkowitej kwoty kredytu, która została przekazana mu na wskazany przez niego rachunek bankowy.

Następnie w dniu 13 lutego 2025 r. (...) wydał znaczący wyrok w polskiej sprawie C-473/23 odnośnie Sankcji Kredytu Darmowego. Trybunał odpowiedział na trzy pytania prejudycjalne zadane przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy. Pierwsze z nich dotyczyło zawyżonego (...), drugie odnosiło się do przesłanek umożliwiających bankowi zmianę opłat, a trzecie pytanie opierało się o fundamentalny spór, czy przepisy ustawy o kredycie konsumenckim, przewidujące taką samą sankcję (pozbawienie banku całości odsetek i opłat) za każde naruszenie obowiązków informacyjnych, jest zgodne z unijną Dyrektywą 2008/48/WE.

Trybunał uznał za złamanie obowiązków informacyjnych sposób poinformowania konsumenta o okolicznościach uzasadniających podwyższanie opłat w trakcie obowiązywania umowy. Zapisy te nie pozwalały konsumentowi na zweryfikowanie czy zachodzą przesłanki do podwyższenia opłat i w jakim wymiarze bank może podnieść te opłaty. Faktu zawyżenia (...) na skutek uznania przez sąd niektórych zapisów w umowie za niewiążące konsumenta (...) nie potraktował w kategoriach naruszenia przez bank obowiązków informacyjnych. Podkreślił jednak, że wysokość (...) powinna być prawidłowo ustalana na dzień zawarcia umowy i nie można tego parametru ani zaniżać, ani zawyżać. (...) uznał przy tym przepisy krajowe przewidujące jedną, surową sankcję za łamanie przez banki obowiązków informacyjnych, za zgodną z unijną Dyrektywą 2008/48/WE. Niezależnie od stopnia i wagi naruszenia obowiązków, jeżeli wpływa to na ocenę przez konsumenta wysokości jego zobowiązania, banki powinny być karane pozbawieniem całości odsetek i opłat z tytułu kredytu.

Nie sposób nie zauważyć, że częstą praktyką banków oraz instytucji pożyczkowych jest kredytowanie opłat okołokredytowych. Najczęściej kredytowanymi opłatami są prowizje oraz różnego rodzaju ubezpieczenia. Instytucje finansowe chętnie godzą się na kredytowanie tego typu opłat, gdyż powiększają one saldo zadłużenia, od którego następnie obliczane są odsetki. Tym samym instytucja finansowa zarabia dwukrotnie. Raz na pobranej prowizji/opłacie, a drugi raz na odsetkach, jakie za nią naliczy. Odpowiedzią na nieprawidłowości w tym zakresie jest właśnie sankcja kredytu darmowego, czyli sytuacja, w której konsument musi zwrócić tylko kwotę wypłaconego mu kredytu/pożyczki bez odsetek, prowizji i opłat.

Biorąc pod uwagę powyższe uznać należy, że kwota 2.000 złotych, mieszcząca się w kwocie 10.550,00 zł wskazanej umowie oraz formularzu informacyjnym jako „ całkowita kwota pożyczki”, a która została przekazana nie na rachunek pozwanej, lecz na rachunek bankowy (...) sp. z o.o. ul. (...) W. tytułem „składka jednorazowa numer (...)”, powinna zostać uwzględniona przy określaniu całkowitego kosztu pożyczki, nie zaś przy określaniu całkowitej kwoty pożyczki. Jej zaliczenie do całkowitej kwoty pożyczki wpłynęło na nieprawidłowe określenie wysokości pożyczonego kapitału. Co za tym idzie, nieprawidłowo zaniżony został całkowity koszt kredytu, co z kolei wpływało na wysokość rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania i w konsekwencji stanowiło naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 4 i 7 u.k.k. Nadto, jak już wskazano wyżej, dodatkowe koszty nie zostały ujawnione w treści umowy ani w formularzu informacyjnym. Tymczasem z art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. wynika, iż umowa o kredyt konsumencki, z zastrzeżeniem art. 31-33, powinna określać także informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie.

Ponadto, gdyby powód prawidłowo wskazał w umowie koszt dodatkowych usług jako element całkowitych kosztów pożyczki, to całkowity koszt kredytu wyniósłby 11.394 złotych, a zatem stanowiłby więcej aniżeli pożyczona kwota 8.550 złotych. N. dysproporcja ta nakazywałaby przyjąć, iż zastrzeżenie tak rażąco wysokich kosztów pożyczki jest postanowieniem abuzywnym i nie wiąże pozwanej, a jednocześnie stwierdzić należy, iż w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z brakiem równowagi kontraktowej w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem i brakiem ekwiwalentności świadczeń.

Powyższe naruszenia skutkują w ocenie Sądu sankcją przewidzianą w art. 45 u.k.k., a więc tak zwaną sankcją kredytu darmowego. Zgodnie z tym przepisem w przypadku naruszenia przez kredytodawcę m.in. art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c u.k.k. konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Takie zaś oświadczenie złożone zostało złożone powodowej spółce przez pozwaną pismem z dnia 20 listopada 2024 r. (k. 32).

Zgodnie z przepisem art. 45 ust. 5 u.k.k. uprawnienie do skorzystania z sankcji kredytu darmowego wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy. Oświadczenie w tym przedmiocie, zawarte w piśmie pozwanej z dnia 20 listopada 2024 r., nie zostało złożone z przekroczeniem terminu rocznego, o jakim mowa w art. 45 ust. 5 u.k.k. Nie do przyjęcia jest wykładnia, zgodnie z którą przez „wykonanie umowy”, w rozumieniu przedmiotowego uregulowania, należy rozumieć wykonanie jej wyłącznie przez jedną ze stron, czyli przez pożyczkodawcę. Przeciwnie, reguły wykładni językowej (gramatycznej) oraz ratio legis instytucji tzw. kredytu „darmowego” nakazują przyjąć, że ww. roczny termin prekluzyjny (a nie termin przedawnienia) liczyć należy dopiero od wykonania umowy przez obie strony. Oczywiście, chodzi tu o termin zastrzeżony na korzyść pożyczkobiorcy jako konsumenta, co oznacza, że może on skutecznie złożyć przedmiotowe oświadczenie także przed wykonaniem przez siebie umowy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 kwietnia 2023 r., sygn. akt I ACa 368/22).

W orzecznictwie (...) w odniesieniu do obecnie obowiązującej dyrektywy nr 2008/48/WE podkreśla się, że stosowane wobec przedsiębiorcy sankcje za naruszenie obowiązku informacyjnego powinny być realne i odstraszające (zob. wyroki (...) z 27 marca 2014 r., C-565/12, LCL L. C. L. i z 27 czerwca 2016 roku, C-377/14, R.). W ocenie Sądu kształt sankcji kredytu darmowego w pełni odpowiada tym założeniom. Sankcja pozbawiająca pożyczkodawcę wszystkich przychodów z umowy kredytu jest bowiem wystarczająco dolegliwa dla pożyczkodawcy uchybiającego obowiązkowi informacyjnemu.

Mając na uwadze powyższe rozważania oraz stosując sankcję kredytu darmowego przyjąć należało, że skoro powodowa spółka w wykonaniu zawartej umowy udostępniła pozwanej jedynie kwotę 8.550 zł, to tylko ta właśnie kwota podlega zwrotowi (tj. bez prowizji, odsetek i opłat). Jednocześnie odnotowane przez stronę powodową wpłaty na łączną kwotę 2.758 zł (kwota ta była niesporna między stronami, przyznana przez powódkę i pozwaną), których dokonała pozwana, należało zaliczyć na poczet kapitału udzielonej pożyczki (bez odsetek i innych kosztów kredytu, w tym tych pozaodsetkowych). Zatem kwota 2.758 zł stanowi spłatę należności za co najmniej 11 rat. Jedenasta rata była wymagalna (zgodnie z harmonogramem) w dniu 16 marca 2024 r., a strona powodowa dokonała wypowiedzenia umowy pożyczki 18 grudnia 2023 r., kiedy to pozwana nie pozostawała w opóźnieniu. Zatem wypowiedzenie umowy pożyczki uznać należy za przedwczesne i tym samym bezskuteczne. Zarówno w dacie skierowania do pozwanej wezwania do zapłaty, jak i w dacie wypowiedzenia jej umowy pożyczki A. P. nie zalegała z płatnością żadnej z rat. Jak wynika natomiast z treści umowy pożyczki, pożyczkodawca mógł wypowiedzieć umowę m.in. w przypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Mając powyższe na uwadze powód w niniejszej sprawie nie miał podstaw do wypowiedzenia pozwanej umowy pożyczki, bowiem nie zalegała ona z zapłatą kwoty odpowiadającej wysokości jednej raty przez okres co najmniej 30 dni. Wypowiedzenie pozwanej umowy pożyczki należało zatem uznać za bezpodstawne. Wobec powyższego nieskuteczne było również postawienie całego zobowiązania w stan natychmiastowej wymagalności.

Sąd wziął przy tym pod uwagę, że zgodnie z treścią art. 316 § 1 k.p.c. roszczenie może zostać uwzględnione, o ile stanie się wymagalne najpóźniej z chwilą zamknięcia rozprawy. Natomiast roszczenie, które nie było wymagalne w chwili wytoczenia powództwa i nie stało się wymagalne w toku postępowania, nie może być zasądzone. Natomiast z ustaleń faktycznych sprawy wynika, że w niniejszej sprawie na dzień orzekania umowa wciąż trwała. Podkreślić w tym miejscu należy, iż Sąd był związany podstawą faktyczną podaną przez powoda w pozwie. A zatem skoro powód domagał się zasądzenia kwoty 16.765,46 zł podając jako podstawę faktyczną skuteczne wypowiedzenie umowy i natychmiastową wymagalność całego zadłużenia, to ustalając, iż podstawa ta nie istnieje, albowiem umowa nie została skutecznie wypowiedziana i co za tym idzie nie nadszedł termin płatności ostatniej raty, Sąd nie mógł uwzględnić powództwa w żadnej części. Sąd związany jest bowiem podstawą faktyczną i żądaniem pozwu (art. 321 kpc). Powód domagał się zapłaty określonej kwoty wskazując na fakt wymagalności roszczenia w całości. Podstawa faktyczna pozwu nie istnieje, zatem zasądzenie jakiejkolwiek kwoty w oparciu o tak sformułowaną podstawę, wykraczałoby poza żądanie pozwu i było niedopuszczalne. W tym miejscu powołać można m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 15 kwietnia 2019 r. sygn. akt V Ca 663/18, w którym, po uprzednim ustaleniu bezskuteczności wypowiedzenia umowy kredytowej Sąd oddalił powództwo w całości wskazując na niedopuszczalność uwzględnienia go w części z uwagi na sformułowaną podstawę faktyczną pozwu. Sąd ten wskazał, iż „ Podkreślenia wymaga, iż z treści pozwu oraz późniejszych pism powódki jednoznacznie wynika, iż zdaniem powódki przedmiotowa w sprawie umowa została skutecznie wypowiedziana, które to twierdzenie stanowi przyczynę wniesienia pozwu. W ten sposób zakreślony stan faktyczny winien stanowić podstawę orzekania, zaś przyjęcie, iż stanowisko powyższe jest błędne i umowa obowiązuje w dalszym ciągu, winno skutkować oddaleniem powództwa.”

Za trafne uznać należy również zarzuty strony pozwanej odnoszące się do pobrania przez powoda zawyżonej prowizji. Prowizja w wysokości 4.072,00 złotych nie znajduje uzasadnienia nawet gdyby wziąć pod uwagę załącznik do wniosku o udzielenie pożyczki konsumenckiej (k. 15) bowiem przedstawione tam zestawienie kosztów pożyczkodawcy nie jest wystarczającym wyjaśnieniem wysokości kosztów i nie usprawiedliwia nałożenia marży dla pożyczkodawcy na poziomie 2.038,00 zł. Ponadto z treści przedmiotowego załącznika wynika, że prowizja ma pokrywać koszty prowadzenia przez powoda działalności gospodarczej, które w tej formie są przerzucane na pożyczkobiorcę, co nie daje się pogodzić z regulacjami prawnymi obwiązującym zarówno w prawie krajowym jak i unijnym, wyznaczającymi standardy ochrony konsumenta.

W ocenie Sądu prowizja na poziomie żądanym przez powoda została zastrzeżona jedynie w celu maksymalizacji zysków pożyczkodawcy i w okolicznościach niniejszej sprawy stanowi próbę obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych (art. 359 § 2 ¹ k.c.). W świetle okoliczności sprawy Sąd uznał, iż przewidziany w umowie pożyczki obowiązek uiszczenia prowizji za samo jej udzielenie zmierzał do obejścia zakazu przewidzianego w art. 359 § 2 ¹ k.c. Zgodnie z tym przepisem, maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych (odsetki maksymalne) tj. czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, a postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy (§ 23). Zarówno art. 353 ¹ kc, jak i art. 58 § 1 i 2 kc w sposób jednoznaczny zakreślają granicę, w jakich strony mogą dokonywać czynności prawnych. Prawo chroni uczciwość obrotu i zabrania rażącego naruszania reguł słuszności kontraktowej. Zgodnie z treścią art. 353 ¹ kc strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Cytowany przepis zakreśla granicę swobody umów wskazując, że ta jest ograniczona w szczególności przepisami ustawy. Takim przepisem jest między innymi art. 359 § 2 ¹ kc. Zgodnie z treścią art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy, jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek.

Zatem w realiach niniejszej sprawy nieważne są postanowienia umowy nakładające na pozwaną obowiązek zapłaty wygórowanej prowizji. Postanowienia te zmierzają bowiem do obejścia przepisów ustawy – art. 359 § 2 1 k.c. regulującego maksymalną wysokość odsetek, jaką można zastrzec w umowie. Dla oceny nieważności postanowień umownych nie ma przy tym znaczenia, iż kwota kosztów pozaodsetkowych mieści w górnej granicy określonej w art. 36 a Ustawy o kredycie konsumenckim. Stanowisko zgodnie z którym nie można uznać wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu za wygórowany, o ile nie przekraczają one ograniczenia, jakie ustawodawca ustanowił w art. 36a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim nie zasługuje na uwzględnienie. Na pozaodsetkowe koszty kredytu może składać się wiele elementów, w tym opłaty, prowizje, podatki, marże i koszty usług dodatkowych, co wynika z art. 5 ust. 6 i 6a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Ustawowe ograniczenie łącznej wielkości tego rodzaju obciążeń konsumenta nie zwalnia z oceny, czy postanowienie umowne określające obowiązek zapłaty każdego z tych składników z osobna nie stanowi klauzuli abuzywnej w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. lub nie zmierza do obejścia przepisów prawa. Określenie przez ustawodawcę górnej granicy wysokości kosztów pozaodsetkowych kredytu nie może być rozumiane jako uprawnienie pożyczkodawcy do dowolnego określania wielkości poszczególnych składników tych kosztów, o ile tylko ich suma nie przekroczy granicy wynikającej z art. 36 a ustawy.

Stan faktyczny sprawy Sąd ustalił w oparciu o dokumenty przedstawione przez obie strony, w szczególności umowę pożyczki z dnia 6 kwietnia 2023 r., formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego, korespondencji kierowanej do pozwanej oraz zestawienia historii spłat, harmonogramu oraz dyzpsycji wypłaty całkowitej kwoty pożyczki. Fakt skorzystania przez pozwaną z sankcji kredytu darmowego Sąd ustalił na podstawie oświadczenia pozwanej o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, które zostało skutecznie złożone pożyczkodawcy. Przedłożoną zatem przez obie strony dokumentację Sąd uznał za wiarygodną i wystarczającą do poczynienia ustaleń faktycznych w sprawie.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie III. sentencji wyroku zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania oraz zasadą zwrotu kosztów celowych. Stroną, która przegrała niniejszy proces jest powód, a zatem winien on zwrócić pozwanej poniesione koszty procesu, które zgodnie z art. 98 par. 3 k.p.c. obejmują: wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej w osobie radcy prawnego w kwocie 3.600 zł (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz opłatę skarbową od złożonego dokumentu pełnomocnictwa procesowego w kwocie 17 zł.

W związku z powyższym zasądzono zatem od strony powodowej na rzecz pozwanej koszty procesu w kwocie 3.617 zł. Natomiast o odsetkach w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty orzeczono z urzędu stosownie do treści przepisu art. 98 § 1 ¹ k.p.c..

W powołaniu powyższej argumentacji orzeczono jak w sentencji wyroku.

Sędzia Małgorzata Janik-Białek