Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2024 r.

Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie, Wydział III Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Sebastian Otto

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2024 r. w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko K. P.

o zapłatę

oddala powództwo.

Sygn. III C 933/23

UZASADNIENIE

wyroku zaocznego z dnia 24 stycznia 2024 r.

Pozwem z dnia 17 lipca 2023 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wniosła pozew przeciwko K. P. o zapłatę na rzecz powoda kwoty 2.092,07 wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 22 lipca 2022 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu swojego żądania wskazano, że poprzednik prawny powoda jest spółką specjalizującą się w odzyskiwaniu opłat pobieranych przez ubezpieczyciela w związku z rozwiązaniem umów ubezpieczenia oraz zadośćuczynieniami. Reprezentuje poszkodowanych w kontaktach z towarzystwami ubezpieczeniowymi lub podmiotami odpowiedzialnymi za wypłatę odszkodowań.

Dnia 26 lutego 2021 r. K. P. zawarła umowę zlecenia z (...) sp. z o.o. (ówcześnie Polskie Centrum (...) sp. z o.o.) o dochodzenie roszczeń związanych z zawarciem, trwaniem, rozwiązaniem umowy ubezpieczenia na życie z ufk zawartej z Towarzystwem (...) potwierdzonej polisą (...). Zgodnie z § 1 tejże umowy pozwany jako zleceniodawca powierzył, a poprzednik powoda jako zleceniobiorca przyjął zlecenie do dochodzenia roszczeń powstałych w związku z umową ubezpieczenia na życie zawartą z V. (...).U. na (...) S.A. (...). Do głównych obowiązków zleceniodawcy należało dostarczenie wszelkiej dokumentacji związanej z umową ubezpieczenia na życie oraz przekazanie informacji będących w jego posiadaniu, upoważnienie zleceniobiorcy do odbioru uzyskanych świadczeń w ramach umowy oraz udzielenie pełnomocnictwa adwokatowi bądź radcy prawnemu wskazanego przez zleceniobiorcę. Zaś do głównych obowiązków zleceniobiorcy należało wykonywanie w imieniu pozwanego wszelkich czynności w zakresie dochodzenia roszczeń, a w szczególności do reprezentowania go. Poprzednikowi powoda na skutek tych działań w imieniu pozwanego przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 82% należności uzyskanej z tytułu realizacji umowy. Ponadto zleceniobiorca zobowiązał się pokryć wszelkie koszty związane z działaniem pełnomocnika procesowego bezpośrednio odpowiedzialnego za prowadzenie postępowania, z tym że koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego należne są zleceniobiorcy.

W związku z ww. umową poprzednik powoda w imieniu K. P. w dniu 17 marca 2021 r. złożył do Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w W. pozew żądający zapłaty na rzecz pozwanej od Towarzystwa (...). Spór ten zakończył się pozytywnie i Towarzystwo (...) wypłaciło środki pieniężne na rzecz pozwanej. Pomimo stosowanego upoważnienia udzielonego przez pozwaną dla poprzednika powoda do odbioru świadczeń z polisy decyzją zarządu Ubezpieczyciela środki zostały przekazane bezpośrednio pozwanej, a zgodnie z § 3 pkt 3 umowy o dochodzenie roszczeń z dnia 26 lutego 2021 r. Poszkodowany, który otrzymał świadczenie bezpośrednio do rąk zobowiązanego do naprawienia szkody, zobowiązuje się do niezwłocznego powiadomienia zleceniobiorcy i wypłacenia w ciągu 7 dni przysługującego zleceniobiorcy wynagrodzenia na rachunek bankowy wskazany przez zleceniobiorcę, bądź w inny sposób wskazany przez zleceniobiorcę. Pozwana nie uregulowała płatności na rzecz poprzednika powoda, a wezwanie do zapłaty zostało pozostawione bez reakcji.

Zarządzeniem z dnia 10 listopada 2023 r. Referendarz sądowy stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym (ówczesna sygn. III Nc 1729/23).

Pozwanej K. P. został doręczony odpis pozwu, lecz nie złożyła ona odpowiedzi na pozew.

Stan faktyczny.

Polskie Centrum (...) sp. z o.o. pismem z dnia 21 stycznia 2021 r. skierowało do V. L. Towarzystwa (...) S.A. wniosek o przesłanie informacji obejmujących wykaz numerów polis na życie, których stroną jest K. P., zarówno aktywnych jak i również rozwiązanych.

Dowód:

- pismo z dnia 21 stycznia 2021 r., k. 15.

W dniu 26 lutego 2021 r. została zawarta umowa o dochodzenie roszczeń pomiędzy K. P. (poszkodowaną) a Polskim Centrum (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. (zleceniobiorcą). Poszkodowany powierzył, a zleceniobiorca przyjął zlecenie w dochodzeniu roszczeń powstałych w związku z umową ubezpieczenia z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowych z dnia 28 marca 2014 r. o numerze (...) zawartą z V. L. Towarzystwo (...) S.A. V. (...) w zakresie potrąceń środków zgromadzonych przez poszkodowanego na rachunku inwestycyjnym, powstałym w związku z zawarciem ww. umowy, jej kontynuowaniem oraz jej zakończeniem, o ile okaże się to uzasadnione.

Zgodnie z treścią § 3 ww. umowy:

1.  W wykonaniu niniejszej umowy Zleceniobiorca zobowiązuje się wypłacić Poszkodowanemu 18% należności uzyskanej z tytułu realizacji niniejszej umowy, przez którą to należność należy rozumieć wskazany wyżej procent kwoty należności głównej (stanowiącej wartość przedmiotu sporu/określonej w wezwaniu do zapłaty) wypłaconej przez Towarzystwo (...) w zakresie żądanego roszczenia, w terminie 30 dni od daty otrzymania od Towarzystwa (...) całości środków finansowych objętych niniejszą umową zlecenia (przez co należy rozumieć zapłatę przez Towarzystwo (...) całości roszczenia zażądanego przez Zleceniobiorcę w imieniu Poszkodowanego w ramach realizacji przedmiotu niniejszej umowy zgodnie z treścią § 1) na konto Zleceniobiorcy, bez względu na to, na jakim etapie realizacji niniejszej umowy zlecenia (przedsądowym, sądowym, egzekucyjnym) wpływ całości środków finansowych żądanych przez Zleceniobiorcę nastąpi.

2.  Poszkodowany, który otrzymał świadczenie bezpośrednio od Towarzystwa (...) lub innego podmiotu gospodarczego trudniącego się przedmiotową działalnością, zobowiązuje się do niezwłocznego powiadomienia o tym fakcie Zleceniobiorcy i wypłacenia w ciągu 7 dni od daty wpływu kwoty środków na jego rachunek bankowych otrzymanej od ww. podmiotów, na rachunek bankowy wskazany przez Zleceniobiorcę w ramach realizacji niniejszej umowy.

Dowód:

- umowa z dnia 26 lutego 2021 r., k. 11-14.

W ramach ww. umowy Polskie Centrum (...) Sp. z o.o. wzywała przedsądowo V. L. Towarzystwo (...) S.A. do zapłaty kwoty 2542,21 zł, która została nienależnie potrącona w związku z zawarciem i późniejszym rozwiązaniem umowy ubezpieczenia na życie wraz z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym potwierdzonej polisą nr (...). Wezwanie zostało odebrane 24 marca 2021 r.

18 maja 2021 r. został złożony pozew z powództwa K. P. przeciwko V. L. Towarzystwo (...) S.A. o zapłatę kwoty 2542,21 zł. W wyroku zasądzono jedynie kwotę 233,46 zł (9% wps) na rzecz K. P. oraz zasądzono od niej 729,87 zł tytułem kosztów na rzecz V. (...) na (...) S.A.

Dowód:

- wezwanie do zapłaty, k. 16,

- potwierdzenie odbioru, k. 17,

- pozew o zapłatę, k. 18-22,

- wyrok z dnia 10 listopada 2021 r. (sygn. I C 1977/21) wraz z uzasadnieniem (k. 23-33).

W związku z ww. wyrokiem z dnia 10 listopada 2021 r. pełnomocnik V. L. Towarzystwa (...) poinformował, że został zrealizowany wyrok na rachunek powoda, lecz nie wskazał, w jakiej kwocie.

Dowód:

- korespondencja mailowa z dnia 28 stycznia 2022 r., k. 34-35.

Polskie Centrum (...) Sp. z o. o. wzywało K. P. pismem z dnia 7 lutego 2022 r. do zapłaty kwoty 2.084,61 zł, na którą składają się:

- kwota (...),18 w związku z wystosowaniem wezwania z dnia 10 marca 2021 r.,

- kwota 191,44 zł w związku z wyrokiem Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w W. z dnia 10 listopada 2021 r., sygn. akt I C 1977/21.

Dowód:

- wezwanie do zapłaty, k. 36-37.

W dniu 24 listopada 2022 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. (cedent) przelał na rzecz (...) Sp. z o.o. wierzytelność przysługującą cedentowi w stosunku do K. P., która to obejmuje wszelkie roszczenia w stosunku do K. P. wynikające z umowy z dnia 25 lutego 2021 r.

Dowód:

- umowa przelewu wierzytelności z dnia 24 listopada 2022 r., k. 40-41,

- załącznik nr 1 do umowy przelewu wierzytelności, k. 42-43,

- zawiadomienie o dokonaniu przelewy wierzytelności, k. 44.

Pismem z dnia 28 listopada 2022 r. (...) sp. z o.o. wezwał K. P. do zapłaty kwoty 2092,07 zł. Wezwanie zostało doręczone w dniu 2 grudnia 2012 r.

Dowód:

- wezwanie do zapłaty, k. 45,

- potwierdzenie odbioru, k. 46.

Rozważania.

Powództwo zasługiwało na oddalenie.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowił art. 734 § 1 k.c., który stanowi, że przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Jak podnosi się w doktrynie zlecenie może dotyczyć zarówno czynności prawnej z zakresu prawa materialnego, jak i czynności procesowych, podejmowanych w postępowaniu przed sądami i innymi organami władzy publicznej, przedmiotem zlecenia może być również dokonanie innych czynności (czynów) zgodnych z prawem, niebędących czynnościami prawnymi, ale które wywołują pewne skutki prawne np. wezwanie dłużnika do spełnienia świadczenia, zawiadomienie sprzedawcy o wadzie rzeczy (Komentarz do art. 734 Kodeksu cywilnego, Katarzyna Kopaczyńska - Pieczniak).

Natomiast zgodnie z art. 735 § 1 k.c. za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie, o ile strony nie umówiły się inaczej.

Powód swoją legitymację procesową uzasadniał zawarciem umowy przelewu wierzytelności z dnia 24 listopada 2022 r., co do której Sąd nie miał zastrzeżeń w zakresie jej prawdziwości i skuteczności.

Stosownie do treści art. 6 k.c. ciężar dowodu spoczywa na osobie, która z tego tytułu wywodzi skutki prawne, zaś zgodnie z art. 232 k.p.c. to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Norma prawna wywodzona z powyższych przepisów prowadzi do uznania, że to strona powodowa jako podnosząca twierdzenia o wysokości przysługującego jej wynagrodzenia obciążona jest ciężarem dowodu wykazania jego wysokości.

Sąd dysponował materiałem dowodowym w postaci dokumentów przedłożonych przez pełnomocnika strony powodowej, które posłużyły Sądowi, by ustalić treść umowy zlecenia pomiędzy pozwaną a poprzedniczką powódki, fakt sporządzenia przedsądowego wezwania do zapłaty oraz pozwu o zapłatę w postępowaniu przed Sądem Rejonowym dla m. st. Warszawa w W.. Ustalono także, że Polskie Centrum Wypłat Odszkodowań podejmowało czynności w imieniu K. P. jeszcze przed zawarciem umowy o dochodzenie roszczeń. Jednocześnie Sąd stanął na stanowisku, że strona powodowa przedkładając ksero wyroku z dnia 10 listopada 2021 r. wraz z uzasadnieniem nie udowodniła faktu prawomocności tego orzeczenia. Jedynie z korespondencji mailowej wynika, iż kwota zasądzona w pkt 1 wyroku została wypłacona, a uzasadnienie wyroku z dnia 10 listopada 2021 r. potwierdza niecelowość postępowania sądowego, ponieważ znacząca większość spornej kwoty została wypłacona na dwa miesiące przed wytoczeniem powództwa.

W niniejszej sprawie Sąd miał także obowiązek dokonania kontroli incydentalnej w związku z zaistnieniem węzła obligacyjnego w postaci umowy z dnia 26 lutego 2021 r. pomiędzy konsumentem (pozwaną K. P.) a przedsiębiorcą (poprzedniczka powódki). Zgodnie z treścią art. 385[1] k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§ 1). Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3).

Aby określone postanowienie umowy mogło zostać uznane za „niedozwolone postanowienie umowne” w rozumieniu wyżej wymienionego przepisu, spełnione muszą zostać łącznie cztery warunki:

1) umowa musi być zawarta z konsumentem,

2) postanowienie umowy „nie zostało uzgodnione indywidualnie”,

3) postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy,

4) postanowienie sformułowane w sposób jednoznaczny nie dotyczy „głównych świadczeń stron”.

Będąca przedmiotem sporu umowa została zawarta pomiędzy przedsiębiorcą (poprzednikiem powódki) a konsumentem (pozwaną K. P.). W ocenie Sądu fakt cesji wierzytelności nie powoduje, że postanowień umownych nie można oceniać z punktu widzenia art. 385 [1] k.c. Przepis ten bowiem ma chronić konsumentów i eliminować z rynku abuzywne postanowienia umów.

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego i sądów powszechnych „rażące naruszenie interesów konsumenta” w rozumieniu art. 385[1] § 1 k.c. oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast „działanie wbrew dobrym obyczajom” w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez kontrahenta konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku. Pojęcia te mają charakter niedookreślony i ocenny; wymagają dokonania ich wykładni w każdej sprawie indywidualnie, z uwzględnieniem celu umowy, charakteru stosunku zobowiązaniowego, jak również zwyczajów i norm przyjętych w konkretnej dziedzinie aktywności gospodarczej. Podstawowym elementem przyjętych w obrocie gospodarczym dobrych obyczajów jest zasada lojalności, uczciwości i szacunku wobec kontrahenta. Sprzeczne z dobrymi obyczajami będą więc takie działania, które zmierzają do niedoinformowania, dezinformacji, wykorzystania naiwności lub niewiedzy klienta, wprowadzenia go w błąd co do realnych obciążeń i ryzyka związanego z umową oraz co do tego, jakie świadczenia na swoją rzecz zastrzegł przedsiębiorca. Jeśli chodzi o pojęcie „interesu konsumenta”, to obejmuje ono elementy ekonomiczne (przede wszystkim związane z zachowaniem ekwiwalentności świadczeń stron oraz proporcjonalności obciążeń nałożonych na konsumenta do realnych kosztów związanych z umową i wartości świadczeń uzyskanych przez konsumenta), ale również pozaekonomiczne, takie jak pewność obrotu, zaufanie, czas poświęcony na realizację swoich uprawnień, przekonanie o rzetelnym potraktowaniu przez drugą stronę umowy. Ustawodawca wymaga, by naruszenie interesów konsumenta przez klauzulę niedozwoloną nastąpiło w stopniu „rażącym”, a zatem musi być to naruszenie znaczne, polegające na drastycznym odejściu od zasad uczciwego obrotu, lojalności, szacunku dla drugiej strony umowy. Działanie wbrew „dobrym obyczajom” w rozumieniu art. 385[1] § 1 k.c. w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku. Rażące naruszenie interesów konsumentów polega w tym kontekście na nieusprawiedliwionej dysproporcji praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 roku, sygn. I CK 832/04, Legalis 71468, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 września 2012 roku, sygn. VI ACa 461/12, Legalis 741007).

W niniejszej sprawie Sąd przenalizował z urzędu treść umowy o dochodzenie roszczeń (k. 12) z dnia 26 lutego 2021 r. pod względem tego, czy przedsiębiorca stosował się do dobrych praktyk względem konsumenta. Pozwana K. P. podpisała tę umowę, by powierzyć profesjonalistom dochodzenie roszczeń powstałych w związku z umową ubezpieczenia z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym z dnia 28 marca 2014 r. o numerze (...). W §3 tejże umowy nie określono wprost, jakie wynagrodzenie ma przysługiwać zleceniobiorcy, lecz zastosowano formułę, iż to zleceniobiorca ma wypłacić K. P. 18% należności uzyskanej z tytułu realizacji niniejszej umowy, przez którą to należność należy rozumieć wskazany wyżej procent kwoty należności głównej (stanowiącej wartość przedmiotu sporu/określonej w wezwaniu do zapłaty) wypłaconej przez Towarzystwo (...) w zakresie żądanego roszczenia, w terminie 30 dni od daty otrzymania od Towarzystwa (...) całości środków finansowych objętych niniejszą umową zlecenia (…), bez względu na to, na jakim etapie realizacji niniejszej umowy zlecenia (przedsądowym, sądowym, egzekucyjnym) wpływ całości środków finansowych żądanych przez Zleceniobiorcę nastąpi.

W § 3 ust. 2 tejże umowy zobowiązano pozwaną, by w przypadku otrzymania świadczenia bezpośrednio od Towarzystwa (...) wpłaciła te pieniądze na konto zleceniobiorcy w ciągu 7 dni bez względu na okoliczność, czy wpływ środków obejmie całość czy część roszczenia żądanego przez Zleceniobiorcę w ramach realizacji niniejszej umowy.

W pierwszej kolejność należy zwrócić uwagę na postawienie konsumenta w gorszej pozycji wyznaczając mu czas wielokrotnie mniejszy niż przedsiębiorcy na zapłatę świadczenia.

Po drugie ustalenie „wynagrodzenia” dla konsumenta na poziomie 18% powoduje pewnego rodzaju zatajenie tego, że przedsiębiorca osiągnie wielokrotnie większy zysk w postaci 82%. Ponadto na konsumenta scedowano pokrycie wszelkich kosztów procesowych, co w ogólnym rozrachunku doprowadza do stwierdzenia, że konsument w wyniku zawarcia umowy z dnia 26 lutego 2021 r. pozostaje zdecydowanie stratny i zamiast odzyskać należne mu roszczenie, to wygeneruje jeszcze większe koszty.

Trzecia i najważniejsza kwestia dotyczy skonstruowania umowy w taki sposób, że uniemożliwiono K. P. uzyskanie nawet tych skromnych 18% należności w przypadku, gdyby K. P. zachowała się zgodnie z treścią § 3 ust. 2 umowy i wpłaciła na rachunek bankowy zleceniobiorcy kwotę uzyskaną od ubezpieczyciela. Bowiem umowa przewiduje trzydziestodniowy termin na wypłatę należności poszkodowanemu w przypadku otrzymania świadczenia od Towarzystwa (...). W treści spornej umowy nie znalazło się jednak żadne postanowienie, w jakim terminie zleceniobiorca wypłaci 18%, jeśli środki zostaną wpłacone przez K. P. na konto Zleceniobiorcy.

Zdaniem Sądu nałożenie takich obowiązków na konsumenta jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza jego interesy. Brak związania konsumenta niedozwolonym postanowieniem, o którym mowa w art. 385[1] § 1 zd. 1 k.c., oznacza, że nie wywołuje ono skutków prawnych od samego początku i z mocy samego prawa, co sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę z urzędu (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, sygn. I ACa 858/21).

W związku z powyższym orzeczono o oddaleniu powództwa.