Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 sierpnia 2024 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie – Wydział III Cywilny

w składzie: Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Janik-Białek

Protokolant: stażysta Oliwia Oczkowska

po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2024 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S.

przeciwko I. C. i J. G.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanych I. C. i J. G. in solidum na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 10.500,55 złotych (dziesięciu tysięcy pięciuset złotych pięćdziesięciu pięciu groszy) wraz z liczonymi w stosunku rocznym odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 29 stycznia 2021 r. do dnia 27 sierpnia 2024 r.;

II.  zasądzoną w pkt. I wyroku kwotę należności głównej i odsetek ustawowych tj. kwotę 14.231,04 złotych (czternastu tysięcy dwustu trzydziestu jeden złotych czterech groszy) rozkłada na 18 (osiemnaście) miesięcznych rat, w tym 17 (siedemnaście) rat w kwotach po 800 (osiemset) złotych i 1 (jedna) rata w kwocie 631,04 zł (sześćset trzydzieści jeden złotych cztery grosze), płatnych do 15-tego dnia danego miesiąca, poczynając od miesiąca następnego po uprawomocnieniu się wyroku, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat;

III.  zasądza od pozwanego J. G. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwotę 2.183,50 złotych (dwóch tysięcy stu osiemdziesięciu trzech złotych pięćdziesięciu groszy) tytułem zwrotu połowy kosztów procesu;

IV.  nie obciąża pozwanej I. C. kosztami postępowania należnymi stronie powodowej;

V.  przyznaje od Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie na rzecz radcy prawnego A. B. kwotę 4.428 złotych (czterech tysięcy czterystu dwudziestu ośmiu) złotych, w tym 828 (osiemset dwadzieścia osiem) złotych podatku VAT, tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną świadczoną pozwanym z urzędu.

Sędzia Małgorzata Janik-Białek

Sygn. akt III C 764/21

UZASADNIENIE

pkt I – III wyroku z dnia 27 sierpnia 2024 r.

Pozwem z dnia 29 stycznia 2021 r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wniosła o zasądzenie solidarnie od I. C. i J. G. kwoty 10 500,55 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu żądania pozwu powódka podniosła, że łącząca ją z I. C. umowa najmu lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...) została wypowiedziana ze skutkiem na koniec marca 2017 r. Od kwietnia 2017 r. obydwoje pozwani zajmują przedmiotowy lokal bez tytułu prawnego i z tego tytułu obowiązani są do uiszczania odszkodowania. Pozwani z obowiązku tego się nie wywiązywali, skutkiem czego w okresie od 1 stycznia 2018 r. do 31 stycznia 2021 r. powstało zadłużenie w kwocie 10 500,55 zł.

10 marca 2021 r. referendarz sądowy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, zgodnie z treścią żądania pozwu (ówczesna sygn. akt I Nc 416/21).

Pozwani zaskarżyli nakaz zapłaty sprzeciwem, w którym wnieśli o oddalenie powództwa w całości.

Postanowieniem z dnia 17 maja 2021 r. referendarz sądowy zwolnił pozwanych od kosztów sądowych w całości i ustanowił dla nich pełnomocnika z urzędu. Okręgowa Izba Radców Prawnych w S. wyznaczyła do prowadzenia sprawy radcę prawnego A. B..

Pozwani, po ostatecznym sprecyzowaniu stanowiska procesowego, zaprzeczyli zasadności żądania pozwu podnosząc, że w ich ocenie nie zachodziły przesłanki do wypowiedzenia umowy najmu. Umowa nie przewidywała bowiem zakazu udostępnienia lokalu osobom trzecim bez pisemnej zgody wynajmującego. Stąd też żądanie zapłaty odszkodowania za bezumowne zajmowanie lokalu jest nieuzasadnione. Ewentualny wyrok uwzględniający powództwo w sprawie o nakazanie opróżnienia i wydania lokalu nie wiąże sądu w niniejszej sprawie. Sąd winien samodzielnie dokonać ustaleń co do faktu bezumownego zajmowania lokalu w spornym okresie. Na wypadek uwzględnienia powództwa, pozwani wnieśli o rozłożenie zasądzonej kwoty na raty ( pismo z dnia 27 lipca 2021 r. k. 85 i nast.; protokół posiedzenia przygotowawczego z dnia 4 listopada 2022 r. k. 127; protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2024 r. k. 236).

Na skutek prawidłowego wniesienia sprzeciwu nakaz zapłaty stracił moc, zgodnie z przepisem art. 505 par. 2 k.p.c., i sprawa została skierowana do rozpoznania na rozprawie.

Powódka podtrzymała żądanie pozwu podnosząc, że prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 4 lutego 2020 r. (sygn. akt I C 922/17), pozwanym nakazano aby opróżnili i wydali powódce lokal mieszkalny położony w S. przy ul. (...). Wyrok ten wiąże sąd w niniejszej sprawie, a zatem czynienie ustaleń faktycznych w sprawie sprzecznych z jego treścią jest niedopuszczalne.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

4 grudnia 1980 r. poprzednik prawny (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. i poprzednik prawny pozwanej I. C. zawarli umowę najmu lokalu mieszkalnego położonego w S. przy al. (...).

Dowód:

- umowa najmu k. 89 akt niniejszej sprawy i k. 14 w aktach SR Szczecin – Centrum w S. I C 922/17,

- potwierdzenie prawa najmu do lokalu mieszkalnego k. 90 - 91.

Pismem z dnia 16 lutego 2017 r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. wypowiedziała umowę najmu na podstawie przepisu art. 11 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. W uzasadnieniu wskazano, że w wyniku przeprowadzonego postępowania ustalono bezspornie, że wynajmowany lokal mieszkalny jest udostępniany osobom trzecim, które nie są uprawnione do przebywania w lokalu na podstawie zawartej umowy najmu.

Wypowiedzenie umowy nastąpiło ze skutkiem na dzień 31 marca 2017 r.

Dowód:

- pismo z dnia 16.02.2017 r. k. 7,

- zwrotne potwierdzenie odbioru wypowiedzenia umowy k. 31 w aktach SR Szczecin – Centrum w S. I C 922/17.

Wyrokiem z dnia 4 lutego 2020 r. Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie w sprawie o sygn. akt I C 922/17 nakazał I. C. i J. G., aby opróżnili i wydali (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. lokal mieszkalny położony w S. przy al. (...) w stanie wolnym od osób i rzeczy.

Wyrokiem z dnia 31 maja 2021 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie w sprawie II Ca 593/20 oddalił apelacje obydwu stron od ww. wyroku.

Dowód:

- wyrok SR Szczecin – Centrum w S. w sprawie I C 922/17 k. 114,

- uzasadnienie wyroku SR Szczecin – Centrum w S. w sprawie I C 922/17 k. 366 – 377 w aktach sprawy I C 922/17,

- wyrok SO w Szczecinie w sprawie II Ca 593/20 k. 433 w aktach sprawy I C 922/17.

W okresie od 1 stycznia 2018 r. do 31 stycznia 2021 r. lokal był zajmowany przez obydwoje pozwanych. J. G. zamieszkuje w nim do dnia wyrokowania. I. C. w 2021 r. zdecydowała, że na stałe będzie zamieszkiwała w zakładzie opieki leczniczej w B..

Dowód:

- zeznania pozwanego J. G. w charakterze strony k. 236 – 237.

Wysokość odszkodowania naliczana była stosownie do treści uchwały nr 50/2004 Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie ustalenia stawek czynszu za 1 m ² powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego w zasobach (...) Spółki z o.o. w S..

Z uwagi na fakt, że pozwani nie dokonali legalizacji wodomierza, od lipca 2020 r. do grudnia 2020 r. woda rozliczana była według wskazań wodomierza zbiorczego, na zasadach przewidzianych dla lokali nieopomiarowanych, zgodnie z Regulaminem rozliczania kosztów dostarczenia mediów i gospodarowania odpadami komunalnymi. Regulamin przewidywał, że w takim wypadku ilość jednostek zużycia wody dla lokali określa się jako dwukrotność przeciętnej normy zużycia w zależności od ilości osób zamieszkałych, ilości dni zamieszkiwania w lokalu oraz instalacji, w które wyposażony jest lokal.

Niesporne, a nadto dowód:

- pismo z dnia 08.05.2019 r. k. 176,

- uchwała nr 6 z dnia 27.02.2019 r. Wspólnoty Mieszkaniowej (...) w S. w sprawie wyrażenia zgody na przyjęcie Regulaminu rozliczania kosztów dostarczenia mediów i gospodarowania odpadami komunalnymi k. 177,

- Regulamin rozliczania kosztów dostarczenia mediów i gospodarowania odpadami komunalnymi k. 178 – 184.

Wnioski pozwanych o obniżenie wysokości naliczanego odszkodowania oraz o umorzenie zaległości z tego tytułu nie zostały uwzględnione.

Dowód:

- pisma pozwanych k. 41 – 47, k. 56

W styczniu 2018 r. powódka naliczała odszkodowanie za bezumowne zajmowanie lokalu w kwocie 417,10 zł.

W okresie od lutego do marca 2018 r. powódka naliczała odszkodowanie za bezumowne zajmowanie lokalu w kwocie po 467,68 zł miesięcznie.

W okresie od kwietnia do sierpnia 2018 r. powódka naliczała odszkodowanie za bezumowne zajmowanie lokalu w kwocie po 466,57 zł miesięcznie.

W okresie od września do grudnia 2018 r. powódka naliczała odszkodowanie za bezumowne zajmowanie lokalu w kwocie po 422,31 zł miesięcznie.

Odnotowano nadpłatę w kwocie 241,73 zł z tytułu rozliczenia zimnej wody za okres od stycznia do czerwca 2018 r.

Odnotowano nadpłatę w kwocie 37,37 zł z tytułu rozliczenia zimnej wody i odprowadzania ścieków za okres od lipca do grudnia 2018 r.

W okresie od stycznia 2018 r. do grudnia 2018 r. pozwani zobowiązani byli do zapłaty tytułem odszkodowania za bezumowne zajmowanie lokalu łącznie kwoty 6 554,97 zł. Zapłacili kwotę 2 231,62 zł. Do zapłaty pozostała kwota 4 323,35 zł.

Dowód:

- wykaz dokumentów za 2018 r. k. 13,

- zawiadomienia o wysokości opłat k. 20 – 22,

- zawiadomienie o rozliczeniu mediów za okres od stycznia do czerwca 2018 r. k. 14,

- zawiadomienie o rozliczeniu mediów za okres od lipca do grudnia 2018 r. k. 15.

W styczniu 2019 r. powódka naliczała odszkodowanie za bezumowne zajmowanie lokalu w kwocie 422,31 zł.

W okresie od lutego do kwietnia 2019 r. powódka naliczała odszkodowanie za bezumowne zajmowanie lokalu w kwocie po 424,95 zł miesięcznie.

W okresie od maja do czerwca 2019 r. powódka naliczała odszkodowanie za bezumowne zajmowanie lokalu w kwocie po 434,35 zł miesięcznie.

W lipcu 2019 r. powódka naliczała odszkodowanie za bezumowne zajmowanie lokalu w kwocie 435,64 zł.

W okresie od sierpnia do grudnia 2019 r. powódka naliczała odszkodowanie za bezumowne zajmowanie lokalu w kwocie po 437,36 zł miesięcznie.

Odnotowano niedopłatę w kwocie 16,34 zł z tytułu rozliczenia zimnej wody za okres od stycznia do czerwca 2019 r.

Odnotowano nadpłatę w kwocie 87,44 zł z tytułu rozliczenia zimnej wody i odprowadzania ścieków za okres od lipca do grudnia 2019 r.

Zadłużenie z tytułu opłat za bezumowne zajmowanie lokalu na dzień 31 grudnia 2019 r. wynosiło łącznie 9 440,55 zł. W okresie od stycznia do grudnia 2019 r. pozwani zapłacili kwotę 2 548,97 zł. Do zapłaty pozostała kwota 6 891,58 zł.

Dowód:

- wykaz dokumentów za 2019 r. k. 12,

- zawiadomienia o wysokości opłat k. 23 - 24,

- zawiadomienie o rozliczeniu mediów za okres od stycznia do czerwca 2019 r. k. 16,

- zawiadomienie o rozliczeniu mediów za okres od lipca do grudnia 2019 r. k. 17.

W styczniu 2020 r. powódka naliczała odszkodowanie za bezumowne zajmowanie lokalu w kwocie 437,36 zł.

W okresie od lutego do kwietnia 2020 r. powódka naliczała odszkodowanie za bezumowne zajmowanie lokalu w kwocie po 423,56 zł miesięcznie.

W okresie od maja do lipca 2020 r. powódka naliczała odszkodowanie za bezumowne zajmowanie lokalu w kwocie po 435,71 zł miesięcznie.

W okresie od sierpnia do grudnia 2020 r. powódka naliczała odszkodowanie za bezumowne zajmowanie lokalu w kwocie po 452 zł miesięcznie.

Odnotowano niedopłatę w kwocie 77,26 zł z tytułu rozliczenia zimnej wody za okres od stycznia do czerwca 2020 r.

Odnotowano niedopłatę w kwocie 392,71 zł z tytułu rozliczenia zimnej wody i odprowadzania ścieków za okres od lipca do grudnia 2020 r.

Zadłużenie z tytułu opłat za bezumowne zajmowanie lokalu na dzień 31 grudnia 2020 r. wynosiło łącznie 12 636,72 zł. W okresie od stycznia do grudnia 2020 r. pozwani zapłacili kwotę 2 588,17 zł. Do zapłaty pozostała kwota 10 048,55 zł.

Dowód:

- wykaz dokumentów za 2020 r. k. 11,

- zawiadomienia o wysokości opłat k. 25 – 26,

- zawiadomienie o rozliczeniu mediów za okres od stycznia do czerwca 2020 r. k. 18,

- zawiadomienie o rozliczeniu mediów za okres od lipca do grudnia 2020 r. k. 19.

W styczniu 2020 r. powódka naliczała odszkodowanie za bezumowne zajmowanie lokalu w kwocie 452 zł.

Zadłużenie z tytułu opłat za bezumowne zajmowanie lokalu za okres od 1 stycznia 2018 r. do 31 stycznia 2021 r. wynosiło łącznie 10 500,55 zł.

Dowód:

- wykaz dokumentów za 2021 r. k. 10.

Decyzją (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w B. z dnia 15 lutego 2012 r. I. C. została zaliczona do znacznego stopnia niepełnosprawności.

W 2020 r. J. G. przeszedł udar niedokrwienny móżdżku i pnia mózgu.

Decyzją (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. z dnia 11 stycznia 2021 r. J. G. został zaliczony do znacznego stopnia niepełnosprawności. Orzeczenie zostało wydane do dnia 31 października 2021 r.

I. C. otrzymuje świadczenie emerytalne w kwocie około 2 100 zł. Przebywa aktualnie w zakładzie opieki leczniczej i ponosi z tego tytułu opłatę w wysokości 70% emerytury, tj. około 1 700 zł. Kwota ta przekazywana jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w W. bezpośrednio na rachunek ZOL.

J. G. otrzymuje emeryturę w kwocie 3 070 zł. Pracuje dodatkowo w wymiarze 3 godzin dziennie i otrzymuje z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie 1 000 zł Jego łączne dochody wynoszą 4 070 zł. Pozwany ponosi miesięcznie następujące wydatki:

- opłaty w kwocie 1 000 zł, w tym 400 zł na rzecz powódki, 20 zł za gaz, 150 zł za prąd, 19,90 zł za telefon,

- leki – 100 zł,

- wyżywienie – 1 000 zł,

- środki higieny i chemia – 100 zł,

- ubrania, buty – 100 zł,

- rata za laptopa – 348 zł,

- bilet seniora – 6,66 zł,

- pomoc synom – 50 zł (kwoty po 100 – 200 zł na urodziny dla każdego syna, łącznie 600 zł rocznie),

- ubezpieczenie mieszkania – 15,42 zł (185 zł rocznie),

- lokata dla wnuczki – 100 zł,

łącznie 2 820,08 zł.

Po uregulowaniu ww. wydatków miesięcznie pozostaje pozwanemu do dyspozycji kwota 1 249,92 zł.

Dowód:

- orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 54, k. 99.

- karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 98,

- orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 55, k. 100,

- zeznania pozwanego J. G. w charakterze strony k. 236 – 237.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się uzasadnione w całości.

Powódka wywodzi roszczenie z faktu bezumownego zajmowania lokalu położonego w S. przy al. (...) z powodu wygaśnięcia umowy najmu tego lokalu na skutek jej wypowiedzenia i powołując się na przepis art. 18 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 r., poz. 725), domaga się zapłaty odszkodowania za okres od dnia 1 stycznia 2018 r., do dnia 31 stycznia 2021 r.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowi przepis art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, który stanowi, że osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie (ust. 1). Odszkodowanie, o którym mowa w ust. 1, odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego (ust. 2).

Stan faktyczny sprawy Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów urzędowych i prywatnych złożonych przez obydwie strony, co do prawdziwości i wiarygodności których nie powziął zastrzeżeń w zakresie omówionym poniżej oraz na podstawie zeznań pozwanego J. G. w charakterze strony, które – wobec braku dowodów przeciwnych – uznał za wiarygodne.

Nie było sporne pomiędzy stronami, że w okresie objętym żądaniem pozwu pozwani zajmowali lokal przy al. (...). Pozwani zaprzeczyli natomiast, aby zajmowanie lokalu miało charakter bezumowny. W ich ocenie nie zostały bowiem spełnione przesłanki uzasadniające wypowiedzenie umowy najmu, a fakt wydania prawomocnego wyroku nakazującego im wydanie lokalu stronie powodowej, nie stanowi przeszkody do oceny w niniejszym postępowaniu zasadności wypowiedzenia najmu.

Stanowisko strony pozwanej nie zasługuje na uwzględnienie.

Przepis art. 365 par. 1 k.p.c. stanowi, że orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Wyrażona w art. 365 par. 1 k.p.c. moc wiążąca dotyczy tylko rozstrzygnięcia (sentencji) sądu, nie zaś jego uzasadnienia. Wskazuje się jednak, że związanie orzeczeniem sądu rozciąga się na te ustalenia faktyczne zawarte w jego uzasadnieniu, na podstawie których bezpośrednio sąd zindywidualizował normę prawną, czemu dał wyraz w rozstrzygnięciu.

Wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami. Natomiast moc wiążąca orzeczenia (art. 365 par. 1 k.p.c.) może być rozważana jedynie wtedy, gdy rozpoznawana jest inna sprawa niż ta, w której wydano poprzednie orzeczenie oraz gdy kwestia rozstrzygnięta innym wyrokiem stanowi zagadnienie wstępne. Moc wiążąca prawomocnego orzeczenia Sądu charakteryzuje się dwoma aspektami. Pierwszy z nich odnosi się tylko do faktu istnienia prawomocnego orzeczenia. Ten aspekt występuje, gdy w poprzednim postępowaniu, w którym zapadło prawomocne orzeczenie, nie brała udziału choćby jedna ze stron nowego postępowania, a nie jest ona objęta prawomocnością rozszerzoną. Nie można bowiem takiej strony obciążać dalszymi skutkami wynikającymi z prawomocnego orzeczenia. Drugi aspekt mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia jest określony jako walor prawny rozstrzygnięcia (osądzenia) zawartego w treści orzeczenia. Jest on ściśle związany z powagą rzeczy osądzonej (art. 366 par. 1 k.p.c.) i występuje w nowej sprawie pomiędzy tymi samymi stronami, choć przedmiot obu spraw jest inny. W nowej sprawie nie może być wówczas zastosowany negatywny (procesowy) skutek powagi rzeczy osądzonej, polegający na niedopuszczalności ponownego rozstrzygania tej samej sprawy. Występuje natomiast skutek pozytywny (materialny) rzeczy osądzonej przejawiający się w tym, że rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu (rzecz osądzona) stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika. Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami nowy spór muszą przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto to w prawomocnym, wcześniejszym wyroku, a więc w ostatecznym rezultacie procesu uwzględniającym stan rzeczy na datę zamknięcia rozprawy. Taka jest treść prawomocnego orzeczenia, o którym stanowi art. 365 par. 1 k.p.c., a więc treść wyrażonej w nim indywidualnej i konkretnej normy prawnej. W kolejnym postępowaniu, w którym pojawia się ta sama kwestia, nie może być ona już ponownie badana. Związanie orzeczeniem oznacza zatem zakaz dokonywania ustaleń sprzecznych z uprzednio osądzoną kwestią, a nawet niedopuszczalność prowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego ( por. postanowienie SN z dnia 27 września 2023 r., I (...) 64/23; postanowienie tego Sądu z dnia 24 kwietnia 2024 r., I CSK 2430/23). Innymi słowy prawomocny wyrok z punktu widzenia jego prejudycjalnego znaczenia w innej sprawie swą mocą powoduje nie tylko to, że nie może on być uchylony lub zmieniony, ale też to, że nie jest możliwa odmienna ocena i uregulowanie tego samego stosunku prawnego, w tych samych okolicznościach faktycznych i prawnych, między tymi samymi stronami. Przepis art. 365 par. 1 k.p.c. nie ma zastosowania jedynie wówczas, gdy już po wydaniu prawomocnego wyroku nastąpiła zmiana okoliczności, która pozwala na odmienną ocenę prawną pomiędzy tymi samymi stronami kwestii rozstrzygniętej w prawomocnym wyroku.

W sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym Szczecin – Centrum w Szczecinie pod sygn. akt I C 922/17, której przedmiotem było żądanie opróżnienia i wydania lokalu mieszkalnego położonego w S. przy al. (...), Sąd uwzględnił powództwo wywodzone z faktu braku po stronie pozwanych skutecznego uprawnienia do władania lokalem, który to fakt wynikał z wypowiedzenia umowy najmu. Sąd orzekający w niniejszej sprawie jest zatem zobligowany uwzględnić zarówno fakt istnienia tego orzeczenia, jak też związany jest wskazanymi w uzasadnieniu ustaleniami mającymi wpływ na końcowe rozstrzygnięcie, w szczególności ustaleniami prejudycjalnymi, których skutkiem było wydanie określonego wyroku lub postanowienia orzekającego co do istoty sprawy. Sąd ten zaś ustalił, że umowa najmu została skutecznie wypowiedziana ze skutkiem na 31 marca 2017 r. Z wyroku wydanego w sprawie I C 922/17 wynika zatem, że pozwani nie mają tytułu prawnego do zajmowania lokalu przy al. (...), ponieważ stanowiąca taki tytuł prawny umowa z dnia 4 grudnia 1980 r., została skutecznie wypowiedziana. W tym stanie rzeczy w niniejszym postępowaniu Sąd związany jest ustaleniem, że łącząca strony umowa najmu została skutecznie wypowiedziana i nie jest uprawniony do ponownego badania tej kwestii i prowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego. Strona pozwana nie podniosła, aby po wydaniu wyroku w sprawie I C 922/17 nastąpiła zmiana okoliczności, która pozwoliłaby na odmienną ocenę prawną pomiędzy tymi samymi stronami kwestii rozstrzygniętej w prawomocnym wyroku. Stąd też na rozprawie w dniu 20 sierpnia 2024 r. Sąd pominął wnioski dowodowe zgłoszone przez stronę pozwaną w piśmie z dnia 27 lipca 2022 r., a to:

- wniosek o dopuszczenie dowód z zeznań świadków L. L., D. A., J. P. na okoliczność braku zasadności roszczeń powódki, treści stosunków prawnych łączących strony, naruszenia przez powódkę zasad współżycia społecznego, niezawinionego przez pozwanych zajęcia lokalu mieszkalnego przez osoby trzecie, przedmiotu toczących się postępowań karnych, okoliczności wyjazdów pozwanych poza S., powierzenia kluczy do lokalu sąsiadowi, używania lokalu mieszkalnego przez osoby trzecie bez wiedzy i zgody pozwanych,

- wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań stron, ograniczony do zeznań pozwanego J. G. na następujące fakty: niezawinionego przez pozwanych zajęcia lokalu mieszkalnego przez osoby trzecie, okoliczności wyjazdów pozwanych poza S., powierzenia kluczy do lokalu sąsiadowi, używania lokalu mieszkalnego przez osoby trzecie bez wiedzy i zgody pozwanych,

uznając, że w tej sytuacji zmierzałyby one jedynie do przedłużenia postępowania (art. 235 (2) par. 1 pkt 5 k.p.c.). Niedopuszczalne jest bowiem ponowne badanie przesłanek uzasadniających wypowiedzenie umowy najmu, w tym również w kontekście podnoszonych przez stronę pozwaną zasad współżycia społecznego.

Reasumując powyższe rozważania wskazać należy, że w spornym okresie pozwani zajmowali lokal bez tytułu prawnego, co uzasadnia obciążenie ich obowiązkiem uiszczania odszkodowania z tego tytułu. Wysokość należnego powódce z tego tytułu świadczenia wskazuje przepis art. 18 ust. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów (…), który stanowi, że odszkodowanie odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Powódka wyjaśniła, że wysokość odszkodowania była ustalana zgodnie z treścią uchwały nr 50/2004 Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie ustalenia stawek czynszu za 1 m ² powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego w zasobach (...) Spółki z o.o. w S.. Nadto pozwani zobowiązani byli do uiszczania opłat za media – zimną wodę, odprowadzanie ścieków i wywóz nieczystości stałych. Wysokość naliczanych z tego tytułu kwot wynika z zawiadomień o wysokości opłat.

Pozwani, po ostatecznym sprecyzowaniu stanowiska na rozprawie w dniu 20 sierpnia 2024 r., nie kwestionowali żądania pozwu co do wysokości, jak również nie podnosili zarzutów co do prawdziwości i wiarygodności zapisów księgowych zawartych w dokumentach oznaczonych jako „Wykaz dokumentów WN/MA” za sporny okres, wobec czego Sąd uznał je za przydatne do poczynienia ustaleń faktycznych w sprawie. Sąd pominął zatem wnioskowany przez stronę powodową dowód z opinii biegłego:

- rzeczoznawcy majątkowego na okoliczność wysokości odszkodowania, jakie powód mógłby naliczać za lokal zajmowany przez pozwanych w okresie od 1 stycznia 2018 r. do 31 stycznia 2021 r., przy uwzględnieniu faktu, że lokal ten stanowi własność towarzystwa budownictwa społecznego,

- z zakresu rachunkowości na okoliczność prawidłowości dokonywania rozliczeń lokalu, w tym w szczególności rozliczeń mediów – zimnej wody i ścieków oraz kosztów wywozu nieczystości stałych w spornym okresie.

Fakty odnoszące się do wysokości świadczenia z tytułu bezumownego zajmowania lokalu nie były pomiędzy stronami sporne, a zatem przeprowadzenie ww. dowodów wiązałoby się jedynie z nadmiernymi kosztami i przedłużeniem postępowania.

Zważywszy na powyższe, Sąd uwzględnił powództwo w całości i w punkcie I wyroku zasądził od pozwanych in solidum na rzecz powódki kwotę 10 500,55 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu, tj. 29 listopada 2021 r. do dnia 27 sierpnia 2024 r.

Okoliczności sprawy przemawiają natomiast za rozłożeniem zasądzonego świadczenia na raty, zgodnie z treścią przepisu art. 320 k.p.c., który stanowi, że w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia - wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia. W judykaturze wyrażono pogląd, że takie szczególne wypadki zachodzą jeżeli ze względu na stan majątkowy, rodzinny czy zdrowotny, niezwłoczne lub jednorazowe spełnienie zasądzonego świadczenia byłoby dla zobowiązanego niemożliwe lub bardzo utrudnione bądź narażałoby dłużnika lub jego bliskich na niepowetowaną szkodę. Ochrona natomiast jaką zapewnia pozwanemu instytucja rozłożenia świadczenia na raty nie może być stawiana ponad ochronę wierzyciela w procesie cywilnym i wymaga uwzględnienia wszelkich okoliczności sprawy, w tym uzasadnionego interesu podmiotu inicjującego proces. Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty uznać należy za celowe zatem wyłącznie wtedy, gdy istnieją podstawy do stwierdzenia, że dłużnik będzie w stanie swoje zmodyfikowane w ten sposób zobowiązanie spełnić. Pozostaje to m.in. w związku z faktem, że skorzystanie przez sąd z art. 320 k.p.c. wiąże się z pozbawieniem wierzyciela odsetek od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy wskazać należy, że odpowiedzialność pozwanych kształtuje się in solidum, a zatem spełnienie świadczenia przez jednego z pozwanych, zwalnia drugiego do wysokości dokonanej spłaty. O. pozwani mają stałe dochody – świadczenia emerytalne, a nadto pozwany J. G. pracuje zarobkowo. Nie posiadają oni żadnego majątku, który mogliby spieniężyć w celu jednorazowej spłaty zadłużenia. Z uwagi na wysokość osiąganych przez nich dochodów i wysokość wydatków ponoszonych na utrzymanie, jednorazowe spełnienie świadczenia mogłoby być nadmiernie utrudnione. I. C. przeznacza 70% swoich dochodów na utrzymanie w zakładzie opieki leczniczej, zajęcie komornicze zaś mogłoby narazić ją na utratę środków potrzebnych do uiszczenia opłaty za pobyt w tej placówce. Z uwagi natomiast na wiek (89 lat) oraz stan zdrowia – ma orzeczony znaczny stopień niepełnosprawności na stałe, wymaga stałej opieki, którą uzyskuje w zakładzie opieki leczniczej. Pozwany zaś J. G., posiada środki, których wysokość, zważywszy na wysokość stałych kosztów utrzymania, pozwala na przyjęcie, że będzie w stanie spłacić zadłużenie w miesięcznych ratach. Na podstawie zeznań pozwanego w charakterze strony Sąd ustalił, że jego miesięczne dochody kształtują się na poziomie 4 070 zł. Miesięczne wydatki obejmują: opłaty - 1 000 zł (w tym 400 zł na rzecz powódki, 20 zł za gaz, 150 zł za prąd, 19,90 zł za telefon), leki – 100 zł, wyżywienie – 1 000 zł, środki higieny i chemia – 100 zł, ubrania, buty – 100 zł, rata za laptopa – 348 zł, bilet seniora – 6,66 zł, pomoc synom – 50 zł (kwoty po 100 – 200 zł na urodziny dla każdego syna, łącznie 600 zł rocznie), ubezpieczenie mieszkania – 15,42 zł (185 zł rocznie), lokata dla wnuczki – 100 zł i wynoszą łącznie 2 820,08 zł. Miesięcznie pozostaje zatem kwota 1 249,92 zł (4 070 zł – 2 820,08 zł). Pozwany będzie zatem w stanie zapłacić, bez uszczerbku dla koniecznego utrzymania, ratę w kwocie 800 zł. Na niespodziewane wydatki pozostanie jeszcze kwota 449 zł. Rozłożenie świadczenia na 18 ra, oznacza odroczenie płatności na okres półtora roku, a więc nie będzie nadmiernie uciążliwe dla strony powodowej.

Rozkładając z mocy art. 320 k.p.c. zasądzone świadczenia pieniężne na raty, Sąd nie może - na podstawie tego przepisu - odmówić przyznania wierzycielowi żądanych odsetek za okres do dnia wydania wyroku zasądzającego świadczenie; rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty ma jednak ten skutek, że wierzycielowi nie przysługują odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat. Orzeczenie rozkładające świadczenie na raty ma znaczenie konstytutywne. Oznacza to, że rozłożeniu na raty podlega wierzytelność według jej stanu (wysokości) na dzień wyrokowania, w tym z naliczonymi do tego dnia odsetkami za opóźnienie. Odsetki te natomiast nie biegną już od daty wydania wyroku do momentu wymagalności każdej z rat, co nie odbiera jednak wierzycielowi prawa do żądania z kolei odsetek za opóźnienie w płatności każdej raty.

Mając powyższe na uwadze, Sąd, do żądanej pozwem kwoty 10 500,55 zł, doliczył odsetki ustawowe za opóźnienie, liczone od tej kwoty w stosunku rocznym, za okres od dnia 29 stycznia 2021 r. do dnia wyrokowania, tj. 27 sierpnia 2024 r. w kwocie 3 730,49 zł. Rozłożeniu na raty podlegała zatem kwota 14 231,04 zł (10 500,55 zł + 3 730,49 zł). Kwotę tą w punkcie II wyroku Sąd rozłożył na 18 miesięcznych rat, w tym 17 rat po 800 zł i 1 rata w kwocie 631,04 zł, płatnych do 15 – go dnia danego miesiąca, poczynając od miesiąca następnego po uprawomocnieniu się wyroku, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat.

Przepis art. 98 par. 1 k.p.c. stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Zgodnie natomiast z par. 3 i 4 tego przepisu Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony. Wysokość kosztów sądowych, zasady zwrotu utraconego zarobku lub dochodu oraz kosztów stawiennictwa strony w sądzie, a także wynagrodzenie adwokata, radcy prawnego i rzecznika patentowego regulują odrębne przepisy. Przepis art. 99 k.p.c. stanowi natomiast, że stronom reprezentowanym przez radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej zwraca się koszty w wysokości należnej według przepisów o wynagrodzeniu adwokata.

Zgodnie natomiast z przepisem art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

W ocenie Sądu okoliczności faktyczne sprawy uzasadniały odstąpienie od obciążania pozwanej I. C. kosztami procesu należnymi stronie powodowej w pełnej wysokości, o czym Sąd orzekł w punkcie IV wyroku. Nie zachodziły natomiast, w ocenie Sądu, przesłanki do odstąpienia od obciążenia kosztami procesu pozwanego J. G. w całości. J. G., pomimo osiągniecia wieku emerytalnego i stanu zdrowia, w dalszym ciągu pracuje zawodowo i osiąga z tego tytułu dodatkowe dochody. Jego wydatki pozwalają na poczynienie oszczędności pozwalających na uiszczenie kosztów procesu. Zważywszy natomiast na fakt odstąpienia od obciążania kosztami procesu współpozwanej, zasady słuszności wymagają, aby pozwany poniósł należne stronie powodowej koszty procesu w połowie.

Powódka poniosła następujące koszty procesu: opłata od pozwu w kwocie 750 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w osobie radcy prawnego w kwocie 3 600 zł i opłata skarbowa od złożonego dokumentu pełnomocnictwa procesowego w kwocie 17 zł, czyli łącznie 4 367 zł.

Sąd w punkcie III wyroku zasądził od pozwanego J. G. na rzecz powódki koszty procesu w kwocie 2 183,50 zł (4 367 zł : 2).

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w wyroku.

Sędzia Małgorzata Janik-Białek