Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia, 6 sierpnia 2025 r.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie III Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sebastian Otto

Protokolant: stażysta Szymon Tobiasz

po rozpoznaniu w dniu 6 sierpnia 2025r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. D. (1)

przeciwko M. D. (2)

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 3 617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sędzia Sebastian Otto

Sygn. akt III C 583/24

UZASADNIENIE

wyroku z 6.08.2025r.

Pozwem z dnia 28 maja 2024 r. M. D. (1) wniósł o zasądzenie od M. D. (2) kwoty 50 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 września 2023 r. do dnia zapłaty i kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu żądania pozwu podniósł, że przed zawarciem związku małżeńskiego z pozwaną poczynił nakłady z majątku osobistego na majątek osobisty pozwanej na poczet kosztów remontu lokalu położonego w S. przy ul. (...). Mieszkanie to miało służyć zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych rodziny, którą strony planowały założyć. Strony zawarły związek małżeński 11 października 2012 r. i do czerwca 2020 r. zamieszkiwały wspólnie w przedmiotowym lokalu. Skoro przysporzenie majątkowe na rzecz pozwanej pozostawało w związku z relacją, która łączyła strony wraz z zakończeniem relacji odpada podstawa przysporzenia. Strony nie ustalały odmiennie rozliczenia łączącego ich związku po jego ustaniu, a zatem należy uznać, że świadczenie pozwanego wraz z odpadnięciem celu przysporzenia (rozstanie) stało się nienależne i winno być zwrócone.

13 czerwca 2024 r. referendarz sądowy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, zgodnie z treścią żądania pozwu (ówczesna sygn. akt I Nc 636/24).

Pozwana zaskarżyła nakaz zapłaty sprzeciwem, w którym wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwana przyznała fakt wspólnego zamieszkiwania stron w należącym do niej lokalu przed zawarciem związku małżeńskiego, a także i fakt przeprowadzenie w lokalu remontu, podniosła natomiast, że to ona finansowała ten remont z własnych środków. Nadto zaprzeczyła, aby nakłady wynikające z przeprowadzonego remontu miały aktualnie jakąkolwiek wartość – w jej ocenie uległy one zużyciu. Aktualna wartość lokalu wynika przede wszystkim ze zmian na rynku nieruchomości, które nastąpiły w okresie ostatnich 15 lat. Powody opuszczenia przez powoda lokalu oraz rozpadu pożycia małżeńskiego i w konsekwencji rozwodu leżały wyłącznie po stronie powoda. W toku postępowania w sprawie o znęcanie się, wobec powoda został orzeczony zakaz zbliżania się do pozwanej, a następnie prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie powód został skazany za to przestępstwo. Stąd też żądanie zapłaty należy ocenić jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Na skutek wniesienia sprzeciwu nakaz zapłaty stracił moc i sprawa została skierowana do rozpoznania na rozprawie.

W piśmie z dnia 26 sierpnia 2024 r. powód podtrzymał żądanie pozwu.

Ustalenia faktyczne.

W 2007 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie rozwiązał przez rozwód związek małżeński zawarty przez M. D. (1) z K. D..

28 marca 2009 r. powód zawarł z K. D. umowę o podział majątku wspólnego, na mocy której M. D. (1) otrzymał kwotę 131 544,48 zł.

Dowód:

- umowa o podział majątku wspólnego k. 54 – 58,

- umowa sprzedaży k. 59 – 66.

Strony planowały założyć rodzinę i wspólnie zamierzały zamieszkać w należącym do pozwanej lokalu mieszkalnym położonym w S. przy ul. (...).

W 2009 r. lokal ten wymagał generalnego remontu.

Dowód:

- zeznania powoda w charakterze strony k. 97,

- zeznania pozwanej w charakterze strony k. 97

W ramach remontu zostały wykonane następujące prace: demontaż urządzeń sanitarnych oraz boazerii w kuchni, położenie nowej glazury w łazience i kuchni, położenie paneli w pokojach i przedpokoju, wygładzenie, szpachlowanie i pomalowanie ścian w kuchni, przedpokoju i salonie, wymiana instalacji hydraulicznej i kanalizacji w kuchni i łazience, wymiana instalacji elektrycznej w łazience, kuchni i korytarzu z wymianą skrzynki bezpiecznikowej oraz gniazd i kontaktów w tych pomieszczeniach, przerobienie zasilania kuchenki gazowej w kuchni, montaż i malowanie sufitu podwieszanego w łazience, zabudowa pionu wodnokanalizacyjnego w łazience, przyłączenie do nowych instalacji urządzeń sanitarnych oraz AGD, wykonanie wejścia do kuchni w formie łuku, demontaż i montaż trzech drzwi wewnętrznych oraz drzwi zewnętrznych (wejściowych)

Dowód:

- umowa o dzieło k. 10,

- umowa na wykonanie robót montażowo – budowlanych k. 21 – 23,

- faktury k. 11 – 13, k. 15, k. 17, k. 24 – 26,

- zeznania świadka P. D. k. 89,

- zeznania świadka B. D. k. 89,

- zeznania świadka J. D. k. 89,

- zeznania powoda w charakterze strony k. 97,

- zeznania pozwanej w charakterze strony k. 97.

Koszty remontu ponosił powód. Powód otrzymywał emeryturę mundurową, pracował w firmie zajmującej się rozbiórkami, a także zbierał metale kolorowe i złom. Posiadał również środki z rozliczenia majątku wspólnego z poprzednią małżonką.

Pozwana zatrudniona była w hipermarkecie na stanowisku kasjerki i jej dochody oscylowały w granicach średniej krajowej, a nadto otrzymywała premie.

Dowód:

- zeznania powoda w charakterze strony k. 97,

- zeznania pozwanej w charakterze strony k. 97.

W okresie, kiedy przeprowadzano remont, strony łączyła więź uczuciowa, byli optymistycznie nastwieni do życia. Nie rozmawiali zatem o rozliczeniu kosztów remontu, a w szczególności powód nie mówił, że będzie domagał się zwrotu poniesionych nakładów.

Strony umówiły się, że powód będzie opłacał rachunki, a pozwana będzie ponosiła wydatki na środki chemiczne i wyżywienie.

Dowód:

- zeznania powoda w charakterze strony k. 97,

- zeznania pozwanej w charakterze strony k. 97.

11 października 2012 r. strony zawarły związek małżeński.

Niesporne.

W okresie od 2009 r. do czerwca 2020 r. strony nie wykonywały w lokalu żadnych prac remontowych. Wykonywały jedynie malowanie w celu jego odświeżenia.

Dowód:

- zeznania powoda w charakterze strony k. 97,

- zeznania pozwanej w charakterze strony k. 97.

Od około 2014 r. relacje stron uległy pogorszeniu. Powód zaczął być złośliwy, np. wyłączał światło i korki, utrudniał życie pozwanej i jej córce. Pod wpływem alkoholu awanturował się, używał wobec pozwanej słów wulgarnych, demolował mieszkanie. W czasie awantur pozwana i jej córka opuszczały mieszkanie i wracały do niego, kiedy powód położył się spać.

Pozwana liczyła na zmianę zachowania powoda, dlatego nie doszło do rozwodu w 2016 r.

W okresie od 1 stycznia 2014 r. do 15 czerwca 2020 r. w lokalu miały miejsce 4 interwencje Policji.

Dowód:

- zeznania pozwanej w charakterze strony k. 97,

- notatka urzędowa k. 40 w aktach SR Szczecin – Centrum w S. IV K 1188/20.

Bywały takie okresy w czasie trwania związku małżeńskiego stron, że pozwana zaniedbywała siebie i dom. Chodziła w szlafroku, nie miała ochoty na kontakty towarzyskie, nie sprzątała.

Dowód:

- zeznania pozwanej w charakterze strony k. 97.

14 czerwca 2020 r. pozwana złożyła zawiadomienie o popełnieniu przez męża przestępstwa znęcania się. Zeznała, że co najmniej od 6 lat powód, pod wpływem alkoholu awanturuje się, wyzywa ją i jej córkę słowami powszechnie uznawanymi za obelżywe. Grozi, że je zabije. Zdarzyło się, że ją uderzył.

W toku postępowania przygotowawczego zastosowano wobec powoda środki zapobiegawcze w postaci: dozoru policji, nakazu opuszczenia mieszkania przy ul. (...), zakazu zbliżania się do pokrzywdzonych pozwanej i jej córki oraz wszelkiego kontaktowania się z nimi.

W toku postępowania przygotowawczego pozwana kontaktowała się z powodem i odmówiła składania zeznań.

Dowód:

- protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie k. 2 – 5 w aktach SR Szczecin – Centrum w S. IV K 1188/20,

- postanowienie z dnia 17.06.2020 r. k. 57 w aktach SR Szczecin – Centrum w S. IV K 1188/20,

- zeznania pozwanej w charakterze strony k. 97.

Wyrokiem z dnia 3 marca 2022 r. Sąd uznał powoda za winnego przestępstwa znęcania się nad pozwaną i jej córką w okresie od sierpnia 2014 r. do 14 czerwca 2020 r.

Dowód:

- wyrok SR Szczecin – Centrum w S. k. 196 – 197 w aktach SR Szczecin – Centrum w S. IV K 1188/20,

- wyrok SO w Szczecinie z dnia 12.10.2022 r. k. 229 w aktach SR Szczecin – Centrum w S. IV K 1188/20.

Związek małżeński stron został rozwiązany przez rozwód z dniem 5 kwietnia 2022 r.

Niesporne.

Pismem z dnia 5 września 2023 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 90 000 zł tytułem rozliczenia nakładów i wydatków poczynionych w czasie trwania związku konkubenckiego w lokalu przy ul. (...), w terminie 14 dni od doręczenia wezwania do zapłaty.

Pismo zostało doręczone 8 września 2023 r.

Dowód:

- wezwanie do zapłaty k. 19 – 20,

- duplikat zwrotnego potwierdzenia odbioru k. 18.

Rozważania.

Powództwo okazało się nieuzasadnione.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowi przepis art. 405 k.c., który stanowi, że kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

W judykaturze wyrażany jest pogląd, że do roszczeń między konkubentami z tytułu nabytych wspólnie nieruchomości i rzeczy ruchomych, jak również z tytułu nakładów dokonanych na te przedmioty, należy stosować przepisy o zniesieniu współwłasności, natomiast co do roszczeń z tytułu nakładów dokonanych przez jednego z konkubentów na wchodzące w skład wspólnego gospodarstwa przedmioty majątkowe należące do drugiej z tych osób zastosowanie znaleźć powinny przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Nie było pomiędzy stronami sporne, że w okresie, kiedy strony pozostawały w związku nieformalnym, powód poczynił nakłady na majątek osobisty pozwanej – poniósł koszty remontu w lokalu przy ul. (...). Strony były zgodne również i co tego, że powód finansował remont lokalu, ponieważ zamierzały w tym lokalu zaspokajać potrzeby mieszkaniowe oraz że w okresie dokonywania nakładów, nie poczyniono żadnych ustaleń co do tego, czy i w jaki sposób nakłady te mają zostać powodowi zwrócone. Powód zeznał, że dokonywał remontu z własnych środków, ponieważ lokal ten miał stanowić centrum życiowe jego i pozwanej.

W ocenie Sądu materiał dowodowy nie dał natomiast podstaw do ustalenia, aby pozwana zobowiązana była do zwrotu poniesionych przez powoda nakładów.

Gdy związek konkubencki przestanie istnieć, świadczący na majątek konkubenta może powoływać się na kondykcję nieosiągnięcia zamierzonego celu świadczenia, a zatem jego spełnienie w zamierzeniu nawiązania stosunku prawnego, który by usprawiedliwiał świadczenie albo osiągnięciu innego celu, akceptowanego przez porządek prawny ( por. postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 24 stycznia 2019 roku, sygn. akt IV CSK 303/18). W wyniku spełnienie świadczenia nienależnego powstaje roszczenie kondykcyjne, którego treścią jest obowiązek dokonania czynności faktycznej lub prawnej, stanowiącej świadczenie przeciwne do spełnionego. Tak ukształtowany obowiązek zwrotu nienależnego świadczenia nie oznacza jednak, że podmiot, który uzyskał nienależne świadczenie, jest pozbawiony uprawnienia do powołania się na przesłankę wygaśnięcia obowiązku zwrotu bezprawnie uzyskanej korzyści, zużytej lub utraconej w taki sposób, że nie jest już wzbogacony (art. 409 k.c.). Uzyskanie nienależnego świadczenia niewątpliwie doprowadziło do wzbogacenia osoby, na rzecz której świadczenie zostało spełnione, zaś zgodnie z art. 410 § 1 k.c., przepis art. 409 k.c. znajduje zastosowanie do świadczenia nienależnego, i to nie odpowiednie, lecz bezpośrednie. Zgodnie z art. 409 k.c. obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.

Z zeznań stron wynika jednoznacznie, że remont lokalu został przeprowadzony w latach 2009 – 2012 i że od tego czasu strony jedynie odświeżały mieszkanie – malowały pomieszczenia. Od czasu przeprowadzenia remontu do czerwca 2020 r., kiedy to powód opuścił mieszkanie, upłynęło 11 lat, a do dnia orzekania ponad 15 lat. Nie wymaga wiadomości specjalnych ustalenie, że normalne, zgodne z przeznaczeniem bieżące użytkowanie mieszkania i jego wyposażenia, skutkuje zużyciem. Nadto pozwana zeznała, że powód pod wpływem alkoholu niszczył wyposażenie mieszkania, a z zeznań tak powoda jak i pozwanej nie wynika, aby zniszczenia te były usuwane w drodze kolejnych remontów o mniejszym lub większym zakresie. Tym samym nie sposób uznać, aby pozwana była aktualnie wzbogacona.

W ocenie Sądu przeszkodę do żądania zwrotu stanowi również i przepis art. 411 pkt 2 k.c., zgodnie z treścią którego nie można żądać zwrotu świadczenia jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego. Taka sytuacja miała miejsce w okolicznościach faktycznych sprawy. Powód miał świadomość tego, ze nie jest właścicielem lokalu oraz że nie ma obowiązku czynienia nakładów na jego utrzymanie i ulepszenie. Zdecydował się na przeprowadzenie remontu i pokrycie jego kosztów mając na uwadze, że w lokalu tym będzie zaspokajał potrzeby mieszkaniowe wraz z pozwaną i jej córką. Nie rozmawiał z pozwaną na temat zwrotu wydatkowanych na ten cel środków. Temat ten pojawił się dopiero po rozwodzie stron. W okresie tym strony uzgodniły, że pozwana będzie ponosiła koszty wyżywienia i chemii gospodarczej. Ona również, stosownie do poczynionych uzgodnień, przyczyniała się do zaspokajania potrzeb wspólnoty. Nadto zauważyć należy, że do ustania związku małżeńskiego przyczyniło się naganne zachowanie powoda, który od kilku lat znęcał się nad pozwaną. Gdyby nie naganne zachowania powoda wspólnota trwałaby nadal.

Nadto, zważywszy na fakt, że przyczyna ustania więzi pomiędzy stronami było naganne zachowanie powoda wieloletnie znęcanie się nad pozwana i jej córką, żądanie zwrotu nakładów po upływie ponad 15 lat od ich poniesienia, należy ocenić jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Zgodnie z przepisem art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Z treści cytowanego przepisu wynika, że z ochrony prawnej (sądowej) korzysta tylko ten uprawniony, który swoje prawo podmiotowe wykonuje zgodnie z jego treścią, wyznaczoną także przez klauzule generalne przewidziane w tym przepisie. W przypadku przepisów zawierających klauzulę zasad współżycia społecznego chodzi o odesłanie do reguł postępowania ludzkiego, niebędących jednak regułami prawnymi. Zasady te rodzą się samorzutnie w społeczeństwie i nie są statuowane przez organy państwowe. Są to reguły nakazujące ocenić daną sprawę według określonych reguł moralnych i obyczajowych – takich, które w danym czasie i w danych warunkach społecznych dotyczą sfery zewnętrznych zachowań ludzi względem innych i pozwalają uznać te zachowania za dobre (bądź złe), usprawiedliwione, właściwe, wskazane, powszechnie przyjęte.

Wskazać również należy, że stosownie do treści art. 6 k.c., ciężar udowodnienia okoliczności świadczących o nadużywaniu prawa spoczywa na tej stronie procesu, na korzyść której ma działać norma z art. 5 k.c. Strona ta powinna udowodnić fakty pozwalające uznać działanie czy zaniechanie uprawnionego za sprzeczne z klauzulami tego przepisu - domniemanie przemawia za tym, że ten, kto korzysta z tego prawa, czyni to w sposób zgodny z zasadami współżycia społecznego. Dopiero istnienie szczególnych okoliczności może domniemanie obalić i pozwolić na zakwalifikowanie określonego zachowania jako nadużycia prawa, nie zasługującego na poparcie z punktu widzenia zasad współżycia społecznego ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 1967 r., III CR 278/65, OSNC rok 1966, nr 7-8, poz. 130 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 2 października 2018 roku, I ACa 139/18).

Strona pozwana wykazała istnienie szczególnych okoliczności pozwalających na zakwalifikowanie żądania strony powodowej jako sprzecznego z zasadami współżycia społecznego.

Jak wynika z treści skazującego wyroku karnego wydanego przez Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie w sprawie IV K 1188/20, pozwany w okresie od sierpnia 2014 r. do 14 czerwca 2020 r. znęcał się nad pozwaną i jej córką w ten sposób, że będąc pod wpływem alkoholu wszczynał wielokrotnie awantury domowe w trakcie których ubliżał pokrzywdzonym słowami powszechnie uważanymi za obelżywe, straszył wyrzuceniem z mieszkania, a także naruszył nietykalność cielesną pozwanej, podnosząc za włosy z krzesła i uderzając w plecy i brzuch. Zgodnie z art. 11 k.p.c. ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Jednakże osoba, która nie była oskarżona, może powoływać się w postępowaniu cywilnym na wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność cywilną. Wynikająca z cytowanego przepisu istota związania sądu cywilnego skazującym wyrokiem karnym wyraża się w tym, że w skład podstawy faktycznej rozstrzygnięcia sądu cywilnego wchodzi czyn opisany w sentencji karnego wyroku skazującego, a sąd cywilny jest pozbawiony możliwości dokonywania ustaleń w tym zakresie. Związanie to ogranicza się do faktu popełnienia przestępstwa. Stąd też zeznania powoda w charakterze strony odnoszące się do tego, że jego zachowania, które są opisane w ww. wyroku nie wykraczały poza granice normalnych relacji małżeńskich, w których są również i gorsze chwile, kiedy małżonkowie się kłócą, nie mogły stanowić podstawy ustaleń faktycznych w sprawie. Stanowiska tego nie zmienia fakt, że pozwana przyznała utrzymywanie relacji z powodem również i w toku procesu karnego, pomimo orzeczonych nakazu opuszczenia mieszkania i zakazu kontaktowania się przez powoda z pozwaną. Nadto zauważyć należy, że powód korzystał z mieszkania i poczynionych nakładów przez okres około 11 lat w celu zaspokajania potrzeb mieszkaniowych. W tym stanie rzeczy żądanie zwrotu nakładów należy ocenić jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd oddalił powództwo.

Stan faktyczny sprawy Sąd ustalił na podstawie zeznań świadków P. D., B. D. i J. D., które wobec braku dowodów przeciwnych należało uznać za wiarygodne. Zeznania natomiast świadków K. O. i W. S. okazały się nieprzydatne do poczynienia ustaleń faktycznych w sprawie, ponieważ nie mieli oni żadnej wiedzy co do okoliczności faktycznych sprawy, przy czym W. S. z powodu spowodowanych wypadkiem trudności z pamięcią. Sad uznał również za wiarygodne zeznania stron, jednakże zeznania powoda co do przebiegu relacji stron, a w szczególności przyczyn zawiadomienia o przestępstwie znęcania się – z uwagi na związanie ustaleniami prawomocnego wyroku karnego – nie mogły stanowić podstawy ustaleń faktycznych w sprawie.

Sad pominął dowód z opinii biegłego sądowego na okoliczność wartości poczynionych przez powoda nakładów oraz wartości nieruchomości pozwanej, ponieważ uwagi na ustalenia, że roszczenia powoda z tego tytułu wygasły oraz że ich dochodzenia ocenić należy jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, fakty, na które dowód ten został zgłoszony nie maja istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy i tym samym zmierzałby jedynie do przedłużenia postępowania.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z wyrażonymi w art. 98 § 1 k.p.c. zasadami odpowiedzialności za wynik postępowania i zwrotu kosztów celowych. Powód zobowiązany jest zatem zwrócić pozwanej koszty procesu, na które składa się wynagrodzenie jej pełnomocnika w osobie radcy prawnego w kwocie 3 600 zł oraz opłata skarbowa od złożonego dokumentu pełnomocnictwa procesowego w kwocie 17 zł.