Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

21 grudnia 2023 roku

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie III Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sebastian Otto
Protokolant: sekretarz sądowy Agnieszka Brutkowska

po rozpoznaniu w dniu 21 grudnia 2023 roku w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa W. B.

przeciwko Gminie M. S.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 4 690 zł (czterech tysięcy sześciuset dziewięćdziesięciu złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 02 czerwca 2023 roku do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1 317 zł (tysiąca trzystu siedemnastu złotych) wraz z odsetkami, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt III C 523/23

UZASADNIENIE

Wyroku z 21.12.2023r.

8 marca 2023 roku powódka W. B. wniosła przeciwko Gminie M. S. – Zarządowi (...) w S. pozew o zapłatę kwoty 4.690,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 10 lutego 2023 roku do dnia zapłaty, a także złożyła wniosek o zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazała, że 21 września 2022 roku złożyła do pozwanej gminy wniosek o przyznanie świadczenia pieniężnego przysługującego z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia, w okresie od 15 lipca 2022 roku do 15 września 2022 roku, dwóm obywatelom Ukrainy. Pozwana poinformowała powódkę, że wniosek został rozpatrzony negatywnie w związku z brakiem podpisu w wymaganym miejscu i nie ma możliwości jego korekty. W dalszej kolejności powódka wskazała, że zgodnie z treścią art. 13 ust. 1 ustawy z 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, osobie fizycznej prowadzącej gospodarstwo domowe, która zapewni na własny koszt zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy może być przyznane na jego wniosek świadczenie pieniężne z tego tytułu nie dłużej niż za okres 120 dni od dnia przybycia obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Podstawę wymiaru świadczenia określa § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 4 maja 2022 roku w sprawie maksymalnej wysokości świadczenia pieniężnego przysługującego z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy oraz warunków przyznawania tego świadczenia i przedłużania wypłaty, zgodnie z którym jego wysokość wynosi 40,00 zł za jeden dzień dla jednej osoby. Powódka wskazała, że doszło do faktycznego zapewnienia kosztów utrzymania i wyżywienia dla dwóch obywateli Ukrainy przez okres 62 dni, a zatem suma świadczenia, które winno być przyznane wynosi 4.960,00 złotych (62 dni x 2 osoby x 40,00 zł = 4.960,00 zł).

25 maja 2023 roku starszy referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Szczecin – Centrum w Szczecinie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, zgodnie z żądaniem powódki (sygn. akt I Nc 356/23).

Pozwana Gmina M. S. złożyła sprzeciw od nakazu zapłaty wnosząc o oddalenie powództwa w całości, a także złożyła wniosek o zasądzenie kosztów procesu. Zdaniem pozwanej, fakt niedochowania przez powódkę wymogów formalnych wniosku o świadczenie stanowi podstawę do jego negatywnego rozpatrzenia. Pozwana wskazała, że powódka nie podpisała się pod wnioskiem o przyznanie świadczenia, dlatego negatywne rozpatrzenie wniosku było uzasadnione. Pozwana wyjaśniła, że wniosek o wyżej wymienione świadczenie składany jest na urzędowym formularzu określonym w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 16 marca 2022 roku w sprawie wzoru wniosku o świadczenia pieniężne za zapewnienie zakwaterowania i wyżywienia obywatelom przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z działaniami wojennymi. Zdaniem strony pozwanej wzór jest czytelny, a jego prawidłowe wypełnienie nie powinno sprawiać trudności. W ocenie pozwanej gminy nie można zgodzić się z twierdzeniem powódki, iż podpis pod wnioskiem nie jest obligatoryjny, wskazując, że art. 13 ust. 4 ustawy z 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa odnosi się do elementów merytorycznych, a nie formalnych wniosku. Zdaniem pozwanej, skoro we wzorze wniosku określonym w rozporządzeniu przewidziano miejsce na podpis, to należy go złożyć w wyznaczonym miejscu. W dalszej kolejności pozwana wskazała, że w momencie rozpatrywania wniosku powódki, zarówno A. K. (1), jak również R. O. posiadali w systemie teleinformatycznym udostępniony gminom przez ministra właściwego do spraw informatyzacji „niedozwolony status cudzoziemca”. System informatyczny, o którym mowa powyżej oparty jest o funkcjonowanie aplikacji (...) pozwalającej organowi na dokonanie weryfikacji daty przekroczenia granicy oraz wykluczenie przyznania tego świadczenia innej osobie w odniesieniu do danego obywatela Ukrainy. Ponadto, system wyświetla osobie dokonującej weryfikacji komunikat o „niedozwolonym statusie cudzoziemca”. Wgląd pracowników organu ogranicza się do dostępu do wskazanych danych. Pracownik organu w przypadku wyświetlenia komunikatu o niedozwolonym statusie cudzoziemca” nie może zaakceptować wniosku, o którym mowa w art. 13 ust. 1 ustawy w odniesieniu do wskazanych osób.

W toku procesu strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska.

Ustalenia faktyczne.

W okresie od 15 lipca do 15 września 2022 roku W. B. zapewniła zakwaterowanie i wyżywienie dwóm obywatelom Ukrainy R. O. i A. K. (2), którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy.

Dowód:

- wydruki paszportów, k. 92-96;

- zeznania D. W., k. 68;

- zeznania W. B., k. 99-100.

W dniu 21 września 2022 roku W. B. złożyła do Gminy M. S. – Zarządu (...) w S. wniosek o przyznanie świadczenia pieniężnego za zapewnienie w okresie od 15 lipca 2022 roku do 15 września 2022 roku zakwaterowania i wyżywienia dla dwóch obywateli Ukrainy – R. O. i A. K., którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy. Wniosek został złożony na urzędowym formularzu, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 22 sierpnia 2023 roku w sprawie wzoru wniosku o świadczenie pieniężne za zapewnienie zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy przybywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z działaniami wojennymi.

W. B. na formularzu wniosku złożyła podpis pod oświadczeniem, że zapewniła na własny koszt zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy. Oświadczenie to znajdowało się w części końcowej wniosku.

W części końcowej wniosku znajdowały się również dwa pola wyboru: „Na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa wnoszę o:[]przyznanie [] przedłużenie przyznania” – świadczenia pieniężnego za zapewnienie zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy. W. B. zaznaczyła pole „przyznanie”, nie składając poniżej podpisu.

Dowód:

- wniosek wraz z załącznikiem, k. 12, 31-34.

Wniosek został negatywnie zweryfikowany z uwagi na brak podpisu w wymagalnym miejscu oraz negatywną weryfikację w programie (...).

Po 30 dniach od daty wyjazdu obywatela Ukrainy z terytorium Polski nie ma możliwości pozytywnej weryfikacji wniosku o przyznanie świadczenia za zapewnienie wyżywienia i zakwaterowania. Pracownicy Gminy M. S. – Zarządu (...) w S. dane do systemu (...) wprowadzali z dużym opóźnieniem.

Pracownik Gminy M. S. – Zarządu (...) w S. próbował telefonicznie skontaktować się z W. B. celem uzupełnienia wniosku przez złożenie podpisu.

12 czerwca 2023 roku sporządzono zrzut ekranu z aplikacji (...), w której widniała adnotacja, że R. O. i A. K. (2) posiadają niedozwolony status cudzoziemca.

Dowód:

- karta postępowania weryfikacyjnego, k. 37;

- zrzuty ekranu, k. 41-42;

- zeznania I. M., k. 67;

- zeznania S. R., k. 67;

- zeznania M. T., k. 67.

W wiadomości elektronicznej z 14 listopada 2022 roku Gmina M. S. – Zarząd (...) w S. poinformowała W. B., że wniosek został rozpoznany negatywnie z uwagi na brak podpisu w wymagalnym miejscu.

W piśmie z 17 stycznia 2023 roku Gmina M. S. – Zarząd (...) w S. poinformowała W. B., że wniosek został rozpoznany negatywnie z uwagi na brak podpisu w wymagalnym miejscu, wskazując, iż nie ma możliwości korekty wniosku.

Dowód:

- wiadomość elektroniczna z 14 listopada 2022 roku, k. 13, 38;

- pismo z 17 stycznia 2023 roku, k. 14, 39.

Pismem z 26 stycznia 2023 roku W. B. wezwała Gminę M. S. – Zarząd (...) w S. do zapłaty kwoty 4.960 złotych, w terminie 7 dni, od dnia otrzymania pisma. Wezwanie do zapłaty zostało odebrane 2 lutego 2023 roku.

Pismem z 7 lutego 2023 roku Gmina M. S. – Zarząd (...) w S. odmówiła wypłaty świadczenia.

Dowód:

- wezwanie z zapłaty z 26 stycznia 2023 roku z potwierdzeniem nadania i odbioru, k. 15-18;

- odpowiedź na wniosek z 7 lutego 2023 roku, k. 19, 40.

Rozważania.

Powództwo podlegało uwzględnieniu w przeważającej części.

Stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w sprawie, jak również zeznań świadków I. M., S. R., M. T., D. W. oraz zeznań powódki W. B.. Wiarygodność dowodów nie była kwestionowana przez strony procesu. Sąd miał na uwadze, że co do zasady okoliczności sprawy są niesporne między stronami. Spór koncentrował się wokół kwestii prawnych, mianowicie, czy brak podpisu pod wnioskiem o przyznanie świadczenia pieniężnego za zapewnienie zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy przybywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy, stanowi podstawę odmowy wypłaty świadczenia.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zgodnie z art. 13 ustawy z 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, każdemu podmiotowi, w szczególności osobie fizycznej prowadzącej gospodarstwo domowe, który zapewni, na własny koszt, zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy, o których mowa w art. 1 ust. 1, może być przyznane na jego wniosek świadczenie pieniężne z tego tytułu nie dłużej niż za okres 120 dni od dnia przybycia obywatela Ukrainy na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Okres wypłaty świadczenia może być przedłużony w szczególnie uzasadnionych przypadkach (ust. 1). W sprawach świadczenia pieniężnego, o którym mowa w ust. 1, nie wydaje się decyzji administracyjnych oraz nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (ust.1a). W razie sporu dotyczącego świadczenia pieniężnego, o którym mowa w ust. 1, podmiot, który złożył wniosek o jego przyznanie, może wystąpić z powództwem o świadczenie przeciwko gminie właściwej do rozpoznania wniosku (ust. 1b).

Powyższe oznacza, że przyznanie (bądź odmowa przyznania) świadczenia pieniężnego dla podmiotów (w tym osób prowadzących gospodarstwo domowe), które zapewniają zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy następuje w drodze czynności faktycznej o charakterze cywilno-prawnym, a strona niezadowolona z jej realizacji winna wystąpić ze stosownym powództwem do sądu powszechnego (Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy. Komentarz z wzorami dotyczącymi pobytu, dostępu do rynku pracy, świadczeń społecznych, edukacji i opieki zdrowotnej, red. dr P. D., 2022; L.).

Zgodnie natomiast z art. 13 ust. 4 rzeczonej ustawy, wniosek o świadczenie pieniężne zawiera:

1) imię i nazwisko albo nazwę składającego wniosek;

2) PESEL lub NIP składającego wniosek;

3) wskazanie okresu, na jaki zapewniono zakwaterowanie, oraz liczby osób przyjętych do zakwaterowania;

4) imię i nazwisko osoby przyjętej do zakwaterowania oraz PESEL;

5) oświadczenie składającego wniosek o zapewnieniu zakwaterowania i wyżywienia;

6) numer rachunku płatniczego, na który wypłacane będzie świadczenie;

7) oświadczenie składającego wniosek pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń, że dane zawarte we wniosku są prawdziwe;

8) adres miejsca pobytu osób przyjętych na zakwaterowanie;

9) adres poczty elektronicznej i numer telefonu składającego wniosek;

10) oświadczenie, że za osobę przyjętą do zakwaterowania na wskazany okres nie wypłacono już świadczenia;

11) oświadczenie podmiotu składającego wniosek, że za okres wskazany w pkt 3 nie otrzymano dodatkowego wynagrodzenia, w tym za wynajem.

Z kolei ust. 5 wyżej przywołanego przepisu stanowi delegację ustawą dla ministra właściwego do spraw administracji publicznej do określenia, w drodze rozporządzenia, wzoru wniosku o przedmiotowe świadczenie pieniężne.

Zdaniem Sądu wymogi formalne wniosku o świadczenie pieniężne zawiera art. 13 ust. 4 ustawy z 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Ustawodawca nie przewidział wymogu złożenia podpisu pod wnioskiem, albowiem nie wymienił go w katalogu zamkniętym wymogów formalnych wniosku. Sąd nie podziela argumentacji strony pozwanej, mianowicie, że art. 13 ust. 4 ustawy odnosi się do elementów merytorycznych, a nie formalnych wniosku. Trudno za pozwaną uznać, że elementy formalne wniosku określa wzór wniosku. Brak racjonalnego uzasadnienia dla tezy, iż np. złożenie podpisu pod wnioskiem to element formalny, a podanie imienia i nazwiska to już element merytoryczny, a do tego przecież sprowadza się wnioskowanie strony pozwanej (rozumowanie ad absudrum).

Co prawda, minister właściwy do spraw administracji publicznej określił w drodze rozporządzenia wzór wniosku o przedmiotowe świadczenie pieniężne, i wzór ten zawiera miejsca na dwa podpisy, to jednak ustawodawca nie zdecydował, że wniosek musi być złożony tylko na takim formularzu.

Wg słownika PWN wzór to „osoba lub rzecz, którą warto naśladować”. Wzór wniosku jest ułatwieniem dla wnioskodawcy, z którego może, aczkolwiek nie musi skorzystać. Powódka mogła więc złożyć wniosek na udostępnionym wzorze, ale też nie musiała tego czynić, ponieważ brak normy prawnej nakładającej na nią taki obowiązek. Ustawodawca nie zdecydował, jak np. w art. 102 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, że oświadczenie obejmujące szczegółowe dane o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania osoby ubiegającej się o zwolnienie od kosztów winno zostać sporządzone według ustalonego wzoru, pod rygorem zastosowania art. 130 ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku - Kodeks postępowania cywilnego. Strona pozwana nie wskazała żadnej podstawy prawnej na podstawie której uważa, że konieczne było złożenie podpisu.

Zdaniem Sądu wzór wniosku określony w rozporządzeniu, w zakresie, w jakim wymaga złożenia dwóch podpisów pod wnioskiem, jest niezgodny z art. 13 ust. 4 ustawy z 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Rozporządzenie jest wydawane w celu wykonania ustawy. Minister właściwy do spraw administracji publicznej nie posiada kompetencji do określenia kolejnych wymogów formalnych wniosku, albowiem ta kompetencja została przewidziana dla Sejmu i Senatu, a więc władzy ustawodawczej, a nie wykonawczej.

Nawet jednak, gdyby przyjąć, że złożenie podpisu pod wnioskiem jest jego koniecznym elementem, to i ten warunek został przecież spełniony. Tytuł złożonego wniosku brzmi „Wniosek o świadczenie pieniężne za zapewnienie zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy przybywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy”. Z treści wniosku wynika natomiast, że dotyczy on dwóch obywateli Ukrainy oraz okresu od 15 lipca 2022 roku do 15 września 2022 roku. Pod wnioskiem, 15 września 2022 roku, W. B. złożyła własnoręczny podpis. Z zeznań świadka I. M. wynika, że nie było przy tym żadnych wątpliwości co do tożsamości wnioskodawczyni. W ocenie Sądu nie może być żadnych wątpliwości co do tego, że powódka złożyła wniosek o przyznanie świadczenia pieniężnego.

Z wydruków dokumentów na k. 92-96 wynikają natomiast daty wjazdu i wyjazdu R. O. i A. K. na terytorium Polski i Ukrainy, które pokrywają się z okresem zapewnienia im przez powódkę zakwaterowania i wyżywienia. Negatywna weryfikacja przez program (...) nie jest dowodem na okoliczność, że R. O. i A. K. (2) w rzeczonym okresie nie przebywali na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, albowiem, jak wynika z zeznań świadka I. M., po 30 dniach od daty wyjazdu z Polski, nie ma możliwości pozytywnej weryfikacji. Z zeznań świadka wynikało również, że dane do systemu były wprowadzane z dużym opóźnieniem, co tłumaczy negatywną weryfikację przez wspominany program.

Wysokość roszczenia nie była kwestionowana przez stronę pozwaną. Powódka zapewniła zakwaterowanie i wyżywienie dwóm obywatelom Ukrainy przez okres 62 dni, a zatem suma świadczenia, które winno być przyznane wynosi 4.960,00 złotych (62 dni x 2 osoby x 40,00 zł) - § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 4 maja 2022 roku w sprawie maksymalnej wysokości świadczenia pieniężnego przysługującego z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy oraz warunków przyznawania tego świadczenia i przedłużania jego wypłaty.

Powództwo podlegało oddaleniu w niewielkiej części roszczenia odsetkowego z uwagi na to, że stan prawny w jakim przystało pozwanej rozpoznawać wnioski miał szereg luk i faktycznie Gmina mogła się czuć bezradna w stosowaniu tych regulacji, a zarazem ostrożna, co zresztą znajduje potwierdzenie w twierdzeniu strony pozwanej o kontroli ze strony organu nadzoru w tym zakresie. Poza tym, wątpliwości budzi też to, czy można owe świadczenie zakwalifikować jako roszczenie cywilne, którego wymagalność następuje od dnia następnego pod wezwaniu do zapłaty art. 455 k.c.

Powódka poniosła koszty procesu w wysokości 1.317 zł, na które złożyła się opłata od pozwu 400 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł i 900 zł wynagrodzenia pełnomocnika według stawek określonych w rozporządzeniu w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. O obowiązku zapłaty odsetek sąd orzeka z urzędu.

Brak podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c., a to przede wszystkim z tego powodu, że w niniejszej sprawie to obywatel był zmuszony ponieść koszty ustanowienia reprezentanta prawnego i poniesienia opłaty sądowej od pozwu w sprawi przeciwko organowi władzy publicznej.